Hanna Adams: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k dil şablonunun tənzimlənməsi using AWB
Sətir 1:
{{Şəxs
|Adı = Hanna Adams
|Orijinal adı = {{langDil-en|Hannah Adams}}
|Şəkil = Hannah Adams.jpg
|Şəkil miqyası =
Sətir 28:
}}
 
'''Hanna Adams''' ({{langDil-en|Hannah Adams}}; 2 oktyabr, 1755-ci il, Medfild, [[Massaçusets]] — 15 dekabr, 1831-ci il, Bruklayn, Massaçusets) — [[ABŞ]]-da ilk peşəkar xanım yazıçı, [[tarixçi]] və müqayisəli dinşünaslıq pioneri.
 
== Bioqrafiya ==
Sətir 35:
[[ABŞ İstiqlal müharibəsi]] zamanı Tomas Adamsın tələbələrindən biri Hannaya Tomas Broutonun 1742-cı ildə nəşr olunmuş "Dünya yaranandan indiyədək bütün dinlərin tarixi lüğəti" adlı kitabını oxumağa verdi. Broutonun əsərinin mütaliəsi qızda dünya dinlərinə marağı oyandırdı, amma bu kitab və, Hannanın oxuduğu belə mövzuda olan başqa kitablar kimi, müəllifin dinindən başqa bütün dinlərə nifrət və mənfi rəylərlə dolu idi. Dini müəlliflərin öz inanclarını qorumaq üçün istifadə etdiyi ədalətsiz və qeyri-səmimi dəlillər Adamsı dinə qarşı öz xüsusi baxışlarını hazırlamağa vadar etdi.<ref name="UUDB" />.
 
1778-ci ildə Hanna Adams dinlər haqqında məlumatlandırıcı nəşrin üstündə işə başladı, orada o, hər hansı bir məzhəbə üstünlük verməkdən qaçmaq və hər hansı dinin baxışlarını, arqumentlərini elə dinin tərəfdaşlarının anlayışlarına görə ifadə etmək niyyətində idi. Bu nəticəsi kimi 1784-cü ildə çıxan "Xristian erasının əvvəllərindən indiyədək yaranmış müxtəlif təriqətlərin əlifba [[kompendium]]u (yığcam toplu)" ({{LangDil-en|An Alphabetical Compendium of the Various Sects Which Have Appeared from the Beginning of the Christian Era to the Present Day}}) oldu. Kitabın birinci nəşri bütövlüklə satıldı, amma burdan gələn gəlirin hamısı Adamsın ədəbi agentinə getdi, baxmayaraq ki, Hanna bu pullarla ailəsinə yardım göstərmək istəyirdi.<ref name="UUDB" />
 
Bununla belə "Əlifba kompendiumun" uğuru Adamsda peşəkar ədəbi karyeranın imkanları haqqında təsəvvür yaratdı. Kənd müəlliməsi maaşı ilə dolanan Hanna, eyni zamanda yeni naşir axtarışında idi və ABŞ-da ilk [[Müəllif hüququ|müəlliflik hüququ]] haqqında qanunun qəbul edilməsi üçün [[lobbiçilik]] edirdi, bu qanun 1790-cı ildə qüvvəyə mindi. Adamsın məlumatlandırıcı kitabçasının 1791-ci ildə "Dinlərin icmalı" ({{LangDil-en|A View of Religions)}}) adında çıxan ikinci nəşri abunə yolu ilə satılırdı, və ailə dostunun təşkil etdiyi reklam kampaniyasının saəsində alıcıların sayı kifayət qədər çoxalmışdır. ABŞ və Böyük Britaniyada kitabçaya tələbat o qədər böyük idi ki, Atlantik okeanın hər iki tərəfində kitabın əlavə tirajları çap olunmuşdur.<ref name="UUDB" />
 
Adams oz kitabının populyarlığı sayəsində bir sıra din xadimiləri ilə və dini mütəfəkkirlərlə əlaqə yarada bilmişdi. Bu əlaqələr vasitəsi ilə Adams mətnlərin [[Teologiya|teoloji]] izahının incəliklərinə aid olan bilgilərini daha da mükəmmələşdirirdi ki, bu da sonrakı nəşrlərdə öz əksini tapdı, Həmin nəşrlərdə də daha çox diqqət yeni yaranan konfessiyalara göstərilirdi, məsələn [[Protestantlıq|protestanlığln]] hərəkətlərindən olan [[Unitarlıq|unitarlığa]], hansının ki təsviri ingilis-amerikan dini filosofu olan [[Cozef Pristli]]<nowiki/>nin əsərlərinə əsaslanırdı.<ref name="UUDB" />
 
Hanna Adams öz ədəbi əsərlərini təkçə müqayisəli dinşünaslıq mövzusunda yazmırdı. 1799-ci ildə onun "[[Yeni İngiltərə|Yeni İngiltərənin]]nin bütöv tarixi" ({{LangDil-en| A Summary History of New England}}) adlı kitabı çıxdı, İki il sonra isə həmən əsərə əsaslanan və məktəb dərsliyi kimi çıxan "Yeni İngiltərənin qısa tarixi" əsəri işıq üzünü gördü.<ref name="UUDB" /> Dərsliyin nəşri ətrafında Adams və Yeni İngiltərənin tarixinə aid öz versiyasını nəşr etməkdə olan müqəddəs Cedidiah Mors arasında hüquqi mübahisə yarandı. Adams hesab edirdi ki, həmin məqamadək "Dünya coğrafiyasının" müəllifi kimi tanınan Mors rəqiblərinə tədris ədəbiyyatı bazarına girməyə mane olur, Mors isə öz növbəsində Hannanı və onun tərəfdarlarını onun nüfuzuna bilərəkdən zərbə vurmaq cəhdində ittiham etdi.<ref name=":0">''Noah Sheola.'' [http://www.bostonathenaeum.org/library/book-recommendations/athenaeum-authors/hannah-adams Hannah Adams]. Boston Athenæum (November/December 2010).</ref> Adamsın bu prosesdə məhkəmə məsrəflərini liberal dini ailələr ödədilər, hansılarki [[ortodoks]] Morsa rəğbət bəsləmirdilər. Adams prosesdə qalib gəldi, Mors isə məhkəmənin qərarına görə təzminat ödəməli və üzr istəməli oldu.<ref name="UUDB" />
 
Adamsın "Xristian dininin kamilliyinin və həqiqiliyinin nümayişi" ({{LangDil-en|The Truth and Excellence of the Christian Religion Exhibited}}) adlı dini mövzusunda yeni işi 1804-cü ildə çıxdı. 1812-ci ildə "Yəhudilərin tarixi" ({{LangDil-en|History of the Jews}}) dərc olunmuşdu, 1817-də "Bütün dinlərin və dini konfessiyaların lüğəti" ({{LangDil-en|A Dictionary of All Religions and Religious Denominations}}), 1824-də isə "İncillər haqqında məktublar" ({{LangDil-en|Letters on the Gospels}}). "Miss Hanna Adamsın memuarları" ({{LangDil-en|A Memoir of Miss Hannah Adams}}) adlı son kitabı 1832-ci ildə çapa buraxılmışdır.<ref name=":0" /> Populyar intellektual və dini mütəfəkkir sayılan Adams cəmiyyətin ali dairələrində dolanırdı və Yeni İngiltərənin zəngin vətəndaşlarının evlərində qonaq kimi uzun müddət yaşayırdı, o cümlədən Amerika Birləşmiş Ştatlarının ikinci prezidenti və özünün uzaq qohumu olan [[Con Adams]]ın evində bir neçə həftə qalırdı. Baxmayraq ki Hanna qadınlara müəyyən qadağalar qoyan (məsələn. ABŞ-ın [[Harvard Universiteti|Harvard Universitetində]]ndə təhsil alma və dərs keçmə kimi) qaydalara qarşı çıxmasa da, onun təsir imkanı kifayət qədər yüksək idi ki, ona "Ateneum" Boston elmi kitabxanasını istifadə etmək icazəsi verilmişdir, hansına ki adi qadınlara giriş qadağan idi.<ref name="UUDB" />
 
Hanna Adams heç vaxt ərdə olmamışdı və uşaqları yox idi. Onun kitabları populyar olsa da, onlardan gələn gəlir çox cılız idi və ömrünün son illərində o, 1809-cu ildə onun pərəstişkarları tərəfindən açılan fondun verdiyi təqaüdlə yaşıyırdı.<ref name=":0" /> Adams 1831-ci ilin sonunda Bruklaynda (Massaçusets) öldü və nüfuzlu qəbiristanlıqlardan sayılan Maunt Oberdə (Kembric) dəfn olundu.<ref name="UUDB" />
Sətir 60:
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
 
[[Kateqoriya:Massaçusetsdə doğulanlar]]
[[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə alimlər]]