Vikipediya

Uran (planet): Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 126:
}}
 
'''Uran''' — [[Günəş]]ə yaxınlığına görə yeddinci planet. [[Günəş sistemi]]<nowiki/>ndə radiusuna görə üçüncü, kütləsinə görə dördüncü ən böyük planetdir. Uranın tərkibi [[Neptun (planet)|Neptun]]<nowiki/>unkiun tərkibi ilə eynidir, hər ikisində də eyni kimyəvi elementlər mövcutdur kimövcuddur, bu onları böyük qaz nəhəngləri olan [[Yupiter (planet)|Yupiter]] və [[Saturn (planet)|Saturn]]<nowiki/>dan fərqləndirir. Bu səbəblə, elm adamları Uran və Neptunu qaz nəhənglərindən ayırmaq üçün "buz nəhəngləri" kimi təsnif edirlər. Uranın atmosferinin əsasən [[hidrogen]] və [[helium]] tərkibi ilə [[Saturn (planet)|Saturn]] və [[Yupiter (planet)|Yupiter]]<nowiki/>in atmosferinə oxşarlığına baxmayaraq, [[ammonyak]], [[metan]] və başqa hidrokarbonlarla birlikdə tərkibində daha çox buz mövcuddur.<ref name="Lunine 1993" /> Uran minumum 49 K (−224 °C; −371 °F) temperatur ilə [[günəşGünəş sistemi]]<nowiki/>ndə ən soyuq atmosferə sahibdir. Uran kompleks təbəqəli [[bulud]] strukturuna sahibdir. Ən aşağı təbəqədəki buludlarda su və, ən üst təbəqədəki buludlarda isə [[metan]] olduğu düşünülür.<ref name="Lunine 1993" /> Uranın daxili əsasən buz və qayalıq maddədən təşkil olunmuşdur.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" />
 
 
 
Digər nəhəng planetlər kimi Uranın bir halqa sistemi, bir maqnitosferi və çox sayda peyki vardır. Uran sisteminin digər planetlərdən fərqləndirən özünəməxsus konfiqurasiyası var. Onun fırlanma oxu yana əyilmiş şəkildədir və buna görə də, digər planetlərin [[ekvator]]<nowiki/>ları olan bölgə onun şimal və cənub qütbləridir.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /> 1986-cı ildə, ''[[Voyacer 2|Voyager 2]]-dən'' gələn görüntülər Uranı görünən işıqda, digər nəhəng planetlərlə əlaqəli bulud qrupları və ya tufanları olmayan xüsusiyyətsiz planet kimi göstərdi.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /> [[Yer]]<nowiki/>dən həyata keçirilən müşahidələr 2007-ci ildə, Uran, özünün [[ekinoks]]<nowiki/>una yaxınlaşdığı zaman onda mövsümi dəyişikliklər və hava aktivliyi olduğunu göstərdi. Uranda küləyin sürəti saniyədə 250 metrə çatır (900&nbsp;km/saat).<ref name="Sromovsky & Fry 2005" />▼
 
 
▲Digər nəhəng planetlər kimi Uranın bir halqa sistemi, bir maqnitosferi və çox sayda peyki vardır. Uran sisteminin digər planetlərdən fərqləndirən özünəməxsus konfiqurasiyası var. Onun fırlanma oxu yana əyilmiş şəkildədir və buna görə də, digər planetlərin [[ekvator]]<nowiki/>ları olan bölgə onun şimal və cənub qütbləridir.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /> 1986-cı ildə ''[[Voyacer 2|Voyager 2]]-dən'' gələn görüntülər Uranı görünən işıqda, digər nəhəng planetlərlə əlaqəli bulud qrupları və ya tufanları olmayan xüsusiyyətsiz planet kimi göstərdi.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /> [[Yer]]<nowiki/>dən həyata keçirilən müşahidələr 2007-ci ildə, Uran, özünün [[ekinoks]]<nowiki/>una yaxınlaşdığı zaman onda mövsümi dəyişikliklər və hava aktivliyi olduğunu göstərdi. Uranda küləyin sürəti saniyədə 250 metrə çatır (900&nbsp;km/saat).<ref name="Sromovsky & Fry 2005"/>
 
Uran yeganə planetdir ki, adı birbaşa, [[Qədim yunan mifologiyası|yunan mifologiyası]]<nowiki/>ndaki yunan səma tanrısının latın versiyası olan ''[[Uran (mifologiya)|Ūranus]]'' dan gəlir.
 
== Tarixi ==
Beş klassik planet kimi çılpaqadi gözlə görülə bilməsinə baxmayaraq, sönüklüyü və yavaş orbitə sahib olmasına görə, qədim müşahidəçiləri tərəfindən planet hesab edilməyib.<ref>{{cite web|title=MIRA's Field Trips to the Stars Internet Education Program|work=Monterey Institute for Research in Astronomy|url=http://www.mira.org/fts0/planets/101/text/txt001x.htm|accessdate=27 August 2007}}</ref> [[Uilyam Herşel]] Uranın 1781-ci ilin mart ayındakı kəşfini elan etmiş və tarixdə birinci dəfə [[Günəş sistemi]]<nowiki/>nin sərhədləri genişləndirilmişdir. Uran həmçinin [[teleskop]]<nowiki/>la kəşf edilən ilk planet idi.
 
 
=== Kəşfi ===
Sətir 142 ⟶ 147:
[[Uilyam Herşel]] 13 mart 1781-ci ildə, Uranı, [[İngiltərə]]<nowiki/>də [[Bat]]<nowiki/>daki ''Nyu King'' küçəsindəki evinin bağından müşahidə etdi <ref>{{cite web|title=Bath Preservation Trust|url=http://www.bath-preservation-trust.org.uk/|accessdate=29 September 2007}}</ref>(indiki Herşel Astronomiya Müzeyi) və başlanğıcda onu kometa olaraq elən etdi (26 aprel 1781-ci il).<ref>{{cite journal|title=Account of a Comet, By Mr. Herschel, F. R. S.; Communicated by Dr. Watson, Jun. of Bath, F. R. S|author=Herschel, William|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|volume=71|pages=492–501|bibcode=1781RSPT...71..492H|doi=10.1098/rstl.1781.0056|date=1781|last2=Watson|first2=Dr.}}</ref>Herşel özünün dizayn etdiyi teleskopu istifadə edərək "hərəkətsiz ulduzların paralaksının bir sıra müşahidəsi ilə məşğul idi".<ref name="Ref-1">Journal of the Royal Society and Royal Astronomical Society 1, 30, quoted in [[#Miner|Miner]], p. 8.</ref>
 
Herşel öz jurnalında yazmışdı: "''ζ Tauri yaxınlığında yerləşən dumanvari [[ulduz]] və ya bir [[kometa|komet]]''".<ref>Royal Astronomical Society MSS W.2/1.2, 23; quoted in [[Uran (planet)#Miner|Miner]] p. 8.</ref>17 mart tarixində o, belə bir qeyd aldı: "''Mən kometa və ya dumanvari ulduz axtarırdım və onun kometa olduğu aşkar olundu ona görə ki, o mövqeyini dəyişirdi''."<ref>RAS MSS Herschel W.2/1.2, 24, quoted in [[Uran (planet)#Miner|Miner]] p. 8.</ref> Herşel kəşfini [[London Kral Cəmiyyəti|Kral Cəmiyyəti]]<nowiki/>nə təqdim edəndə, [[kometa|komet]] kəşf etdiyini təsdiqləməyə dəvam etdi ancaq, həmçinin onu bir planet ilə də müqayisə etdi:<ref name="Ref-1" />
 
 
 
<nowiki/>{{Sitat|Mən kometi gördüyümdə güc 227 idi. Təcrübələrimdən bilirəm ki, hərəkətsiz ulduzların diametrləri, planetlərdə olduğu kimi yüksək gücə sahib şəkildə mütənasüb olaraq böyümür; buna görə də mən güc 460 və 932-ni istifadə etdim və aşkar etdim ki, kometin diametri elə olduğu kimi mütənasüb şəkildə böyüyürdü, gümanıma əsasən o hərəkətsiz ulduz deyildi və müqayisə etdiyim ulduzların diyametri həmin ölçü ilə artmırdı. Üstəlik komet işığının qəbul edə biləcəyindən çox daha böyüyürdü, bu böyük güclə dumanlı və təyin edilməsi çətin şəkildə görünürdü, ancaq, ulduzların parıltısını və aydınlığını saxladığını, mən minlərlə müşahidəmdən bilirdim. Nəticələr mənim təxminlərimi doğru çıxardırdı və bu da bizim axır vaxtlar müşahidə etdiyimiz şeyin komet olduğunu sübuta yetirir.<ref name="Ref-1" />}}
Sətir 148 ⟶ 155:
 
{{Sitat|Mən bilmirəm onu nə adlandıram. Onun günəşin ətrafında dairəvi orbitdə hərəkət edən sadə bir planet olması ehtimalı böyükdür zira komet çox ekssentrik ellipsdə hərəkət edir. Mən hələ onun komasını və ya quyruğunu görməmişəm.<ref>RAS MSS Herschel W1/13.M, 14 quoted in [[#Miner|Miner]] p. 8.</ref>}}
[[Uilyam Herşel|Herşel]] kəşf etdiyi obyekti [[Kometa|komet]] olaraq xarakterizə etməyə dəvam etsə də, digər astronomlar başqa cür şübhələnməyə başlamışdılar. İlk dəfə obyektin orbitini Rusiyada fəaliyyət göstərən fin-isveç astronomu Anders Cohan Leksel hesabladı.<ref name="lexell" /> Obyektin təxminən dairəvi olan orbitə sahib olması belə bir mülahizə ortaya çıxardırdı ki, o bir komet deyil bir planetdir. [[Berlin]]<nowiki/>li astronom İyohan Elert Bode, Herşelin kəşfini "''indiyə kimi hərəkətli ulduz sayılan Saturnun orbitinin arxa tərəfində dövrə vuran naməlum obyekt'' " olaraq təsvir etdi.<ref>Johann Elert Bode, Berliner Astronomisches Jahrbuch, p. 210, 1781, quoted in [[Uran (planet)#Miner|Miner]], p. 11.</ref> Bode, təxminən dairəvi olan orbitin, komet orbitindən çox, bir planet orbitinə oxşar olduğu qənaətinə gəldi.<ref>[[Uran (planet)#Miner|Miner]], p. 11.</ref>Obyekt tezliklə universal şəkildə yeni bir planet olaraq qəbul edildi. 1783-cü ildə [[Uilyam Herşel|Herşel]] bu faktı Kral Cəmiyyətinin prezidenti Cozef Banksa tanıtdı: ''Avropanın nüfuzlu astronomları tərəfindən həyata keçirilmiş müşahidələrdən belə görünür ki, 1781-ci ilin mart ayında, kəşf etmə şərəfi mənə düşən bu yeni ulduz, bizim [[Günəş sistemi]]<nowiki/>mizin əsas planetidir.''<ref name="Dreyer" /> Onun bu nailiyyətinə görə, Kral III Corc Herşelə illik 200 [[Funt sterlinq|£]] stipendiya təşkil etdi.<ref name="Miner12" />
 
<nowiki/><nowiki/><nowiki/>''<nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/>''
Obyekt tezliklə universal şəkildə yeni bir planet olaraq qəbul edildi. 1783-cü ildə [[Uilyam Herşel|Herşel]] bu faktı Kral Cəmiyyətinin prezidenti Cozef Banksa tanıtdı: ''Avropanın nüfuzlu astronomları tərəfindən həyata keçirilmiş müşahidələrdən belə görünür ki, 1781-ci ilin mart ayında, kəşf etmə şərəfi mənə düşən bu yeni ulduz, bizim [[Günəş sistemi]]<nowiki/>mizin əsas planetidir.''<ref name="Dreyer" /> Onun bu nailiyyətinə görə, Kral III Corc Herşelə illik 200 [[Funt sterlinq|£]] stipendiya təşkil etdi və şərt qoydu ki, Herşel Vindzora köçəcək və beləliklə Kral ailəsinin onun teleskoplarını nəzərdən keçirmək şansı olacaqdı.<ref name="Miner12" />
''<nowiki/><nowiki/><nowiki/>''
=== Adı ===
Maskelyan Herşeldən xahiş etdi: ''astronomiya aləmi üçün yaxşılıq et və planetinə ad qoy hansı ki,bu planet tamami ilə sənindir və sənin bu kəşfinə görə sənə çox borcluyuq.''<ref>RAS MSS Herschel W.1/12.M, 20, quoted in [[#Miner|Miner]], p. 12</ref> Maskelyanın xahişinə cavab olaraq Herşel, Kral III Corcun şərəfinə<ref>{{cite journal |url=http://vesuvius.jsc.nasa.gov/er/seh/hersc.html |title=Voyager at Uranus |date=1986 |journal=NASA Jpl |pages=400–268 |volume=7 |issue=85 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060210222142/http://vesuvius.jsc.nasa.gov/er/seh/hersc.html |archivedate=10 February 2006}}</ref> obyekti, ''Georgium Sidus'' (Corcun ulduzu) və ya ''Corcun Planeti'' olaraq adlandırmağa qərar verdi. Bu qərarını Cosef Banksa yazdığı bir məktubda izah etdi:<ref name="Dreyer" />
{{Sitat|Qədim zamanın əfsanəvi dövründə adlar: Merkuri, Venera, Mars, Yupiter və Saturn onların əsas qəhramanlarının və tanrılarının şərəfinə, planetlərə verildi. Günümüzün fəlsəfi dövründə eyni metoda baş vuraraq bizim yeni səma obyektini Juno, Pallas, Apollo və ya Minerva adlandırmaq tamami ilə qəbul edilməz olacaq. Hərhansı xüsusi hadisənin və ya diqqətəlayiq təsadüfün ilk nəzərə alınması onun xronologiyasına görədir: əgər kimsə gələcək dövrdə soruşsa ki, bu axrıncı tapılan planeti nə zaman kəşf etdiniz? bax onda "Kral III Corcun hökmdarlığı dövründə" cavabı çox kifayətləndirici olardı.}}
 
Herşelin təklif etdiyi ad Britaniya xaricində populyarlıqla qarşılanmadı və alternativlər tezliklə irəli sürüldü. [[Cerom Laland]] təklif etdi ki, planet onu kəşf edənin şərəfinə ''Herşel'' adlandırılsın.<ref name="Francisca">{{cite journal |title=The meaning of the symbol H+o for the planet Uranus |author=Herschel, Francisca |date=1917 |bibcode=1917Obs....40..306H |volume=40 |page=306 |journal=The Observatory}}</ref> [[Erik Prosperin]], ''Neptun'' adını təklif etdi. Bu təklif [[ABŞ İstiqlal müharibəsi|ABŞ istiqlal müharibəsi]] dövründə [[Krallıq donanması]]<nowiki/>nın qələbələrini, yeni planeti ''Neptun III Corc'' və ya ''Neptun Böyük Britaniya'' adlandıraraq qeyd etmək fikrini bəyənən digər astronomlar tərəfindən dəstəkləndi.<ref name="lexell" />Bode yunan tanrısı olan ''Uranusun'' latınlaşdırılmış versiyası olan ''Uran'' adını təklif etdi.<ref name="Bode">{{harvnb|Bode|1784|pp=88–90}}: [In original German]: "Bereits in der am 12ten März 1782 bei der hiesigen naturforschenden Gesellschaft vorgelesenen Abhandlung, habe ich den Namen des Vaters vom Saturn, nemlich Uranos, oder wie er mit der lateinischen Endung gewöhnlicher ist, Uranus vorgeschlagen, und habe seit dem das Vergnügen gehabt, daß verschiedene Astronomen und Mathematiker in ihren Schriften oder in Briefen an mich, diese Benennung aufgenommen oder gebilligt. Meines Erachtens muß man bei dieser Wahl die Mythologie befolgen, aus welcher die uralten Namen der übrigen Planeten entlehnen worden; denn in der Reihe der bisher bekannten, würde der von einer merkwürdigen Person oder Begebenheit der neuern Zeit wahrgenommene Name eines Planeten sehr auffallen. Diodor von Cicilien erzahlt die Geschichte der Atlanten, eines uralten Volks, welches eine der fruchtbarsten Gegenden in Africa bewohnte, und die Meeresküsten seines Landes als das Vaterland der Götter ansah. Uranus war ihr, erster König, Stifter ihres gesitteter Lebens und Erfinder vieler nützlichen Künste. Zugleich wird er auch als ein fleißiger und geschickter Himmelsforscher des Alterthums beschrieben... Noch mehr: Uranus war der Vater des Saturns und des Atlas, so wie der erstere der Vater des Jupiters."; [Translated]: "Already in the pre-read at the local Natural History Society on 12th March 1782 treatise, I have the father's name from Saturn, namely Uranos, or as it is usually with the Latin suffix, proposed Uranus, and have since had the pleasure that various astronomers and mathematicians, cited in their writings or letters to me approving this designation. In my view, it is necessary to follow the mythology in this election, which had been borrowed from the ancient name of the other planets; because in the series of previously known, perceived by a strange person or event of modern times name of a planet would very noticeable. Diodorus of Cilicia tells the story of Atlas, an ancient people that inhabited one of the most fertile areas in Africa, and looked at the sea shores of his country as the homeland of the gods. Uranus was her first king, founder of their civilized life and inventor of many useful arts. At the same time he is also described as a diligent and skilful astronomers of antiquity … even more: Uranus was the father of Saturn and the Atlas, as the former is the father of Jupiter."</ref> Bode adın digər planetlərdən fərqli görünməməsi üçün mifalogiyanı izlənməsini və necə ki, Saturn Yupiterin atası idisə, yeni planetə Yupiterin atası olan Uran adının qoyulmasını daha uyğun hesab etdi.<ref name="Miner12" /><ref name="Bode" /><ref name="planetsbeyond" /><ref>{{cite web |title=Astronomy in Berlin |publisher=Brian Daugherty |url=http://bdaugherty.tripod.com/astronomy/bode.html |accessdate=24 May 2007 |last=Daugherty |first=Brian}}</ref> 1789-cu ildə Bodenin Krallık Cəmiyyəti həmkarı [[Martin Haynriş Klaprot|Martin Klaprot]] kəşf etdiyi yeni elementə Bodenin təklifinə dəstək olmaq üçün ''[[uranium]]'' adını verdi.<ref>{{cite web |title=The Straight Scoop on Uranium |author=Finch, James |date=2006 |publisher=allchemicals.info: The online chemical resource |url=http://www.allchemicals.info/articles/Uranium.php |accessdate=30 March 2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081221011537/http://www.allchemicals.info/articles/Uranium.php |archivedate=21 December 2008 |df=}}</ref> Nəticədə, Bodenin təklif etdiyi ad geniş şəkildə istifadə olunmağa başladı və ''Georgium Sidus'' adından ''Urana'' keçirilərək 1850-ci ildə üniversal oldu.<ref name="planetsbeyond" />▼
Herşelin təklif etdiyi ad Britaniya xaricində populyarlıqla qarşılanmadı və alternativlər tezliklə irəli sürüldü. [[Cerom Laland]] təklif etdi ki, planet onu kəşf edənin şərəfinə ''Herşel'' adlandırılsın.<ref name="Francisca">{{cite journal |title=The meaning of the symbol H+o for the planet Uranus |author=Herschel, Francisca |date=1917 |bibcode=1917Obs....40..306H |volume=40 |page=306 |journal=The Observatory}}</ref> [[Erik Prosperin]], ''Neptun'' adını təklif etdi. Bu təklif [[ABŞ İstiqlal müharibəsi|ABŞ istiqlal müharibəsi]] dövründə [[Krallıq donanması]]<nowiki/>nın qələbələrini, yeni planeti ''Neptun III Corc'' və ya ''Neptun Böyük Britaniya'' adlandıraraq qeyd etmək fikrini bəyənən digər astronomlar tərəfindən dəstəkləndi.<ref name="lexell" />
 
▲Bode yunan tanrısı olan ''Uranusun'' latınlaşdırılmış versiyası olan ''Uran'' adını təklif etdi.<ref name="Bode">{{harvnb|Bode|1784|pp=88–90}}: [In original German]: "Bereits in der am 12ten März 1782 bei der hiesigen naturforschenden Gesellschaft vorgelesenen Abhandlung, habe ich den Namen des Vaters vom Saturn, nemlich Uranos, oder wie er mit der lateinischen Endung gewöhnlicher ist, Uranus vorgeschlagen, und habe seit dem das Vergnügen gehabt, daß verschiedene Astronomen und Mathematiker in ihren Schriften oder in Briefen an mich, diese Benennung aufgenommen oder gebilligt. Meines Erachtens muß man bei dieser Wahl die Mythologie befolgen, aus welcher die uralten Namen der übrigen Planeten entlehnen worden; denn in der Reihe der bisher bekannten, würde der von einer merkwürdigen Person oder Begebenheit der neuern Zeit wahrgenommene Name eines Planeten sehr auffallen. Diodor von Cicilien erzahlt die Geschichte der Atlanten, eines uralten Volks, welches eine der fruchtbarsten Gegenden in Africa bewohnte, und die Meeresküsten seines Landes als das Vaterland der Götter ansah. Uranus war ihr, erster König, Stifter ihres gesitteter Lebens und Erfinder vieler nützlichen Künste. Zugleich wird er auch als ein fleißiger und geschickter Himmelsforscher des Alterthums beschrieben... Noch mehr: Uranus war der Vater des Saturns und des Atlas, so wie der erstere der Vater des Jupiters."; [Translated]: "Already in the pre-read at the local Natural History Society on 12th March 1782 treatise, I have the father's name from Saturn, namely Uranos, or as it is usually with the Latin suffix, proposed Uranus, and have since had the pleasure that various astronomers and mathematicians, cited in their writings or letters to me approving this designation. In my view, it is necessary to follow the mythology in this election, which had been borrowed from the ancient name of the other planets; because in the series of previously known, perceived by a strange person or event of modern times name of a planet would very noticeable. Diodorus of Cilicia tells the story of Atlas, an ancient people that inhabited one of the most fertile areas in Africa, and looked at the sea shores of his country as the homeland of the gods. Uranus was her first king, founder of their civilized life and inventor of many useful arts. At the same time he is also described as a diligent and skilful astronomers of antiquity … even more: Uranus was the father of Saturn and the Atlas, as the former is the father of Jupiter."</ref> Bode adın digər planetlərdən fərqli görünməməsi üçün mifalogiyanı izlənməsini və necə ki, Saturn Yupiterin atası idisə, yeni planetə Yupiterin atası olan Uran adının qoyulmasını daha uyğun hesab etdi.<ref name="Miner12" /><ref name="Bode" /><ref name="planetsbeyond" /><ref>{{cite web |title=Astronomy in Berlin |publisher=Brian Daugherty |url=http://bdaugherty.tripod.com/astronomy/bode.html |accessdate=24 May 2007 |last=Daugherty |first=Brian}}</ref> 1789-cu ildə Bodenin Krallık Cəmiyyəti həmkarı [[Martin Haynriş Klaprot|Martin Klaprot]] kəşf etdiyi yeni elementə Bodenin təklifinə dəstək olmaq üçün ''[[uranium]]'' adını verdi.<ref>{{cite web |title=The Straight Scoop on Uranium |author=Finch, James |date=2006 |publisher=allchemicals.info: The online chemical resource |url=http://www.allchemicals.info/articles/Uranium.php |accessdate=30 March 2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081221011537/http://www.allchemicals.info/articles/Uranium.php |archivedate=21 December 2008 |df=}}</ref> Nəticədə, Bodenin təklif etdiyi ad geniş şəkildə istifadə olunmağa başladı və ''Georgium Sidus'' adından ''Urana'' keçirilərək 1850-ci ildə üniversal oldu.<ref name="planetsbeyond" />
 
 
Mifalogiyaya əsasən Uran (''qədim yunanca'': ''Οὐρανός; latınca: Ūranus)'' yunan tanrıları olan [[Kron]]<nowiki/>un (Saturn) atası, [[Zevs]]<nowiki/>in ([[Yupiter (mifologiya)|Yupiter]]) babasıdır. Uran yeganə planetdir ki, adı birbaşa yunan tanrılarından gəlir.
 
Uranın iki astronomik simvolu var. Birinci simvol ♅, 1784-cü ildə Lanad tərəfindən təklif edildi. Lanad, Herşelə göndərdiyi məktubda bu simvolu belə təsvir etmişdi: ''"un globe surmonté par la première lettre de votre nom" ("göy cismi hansı ki, sizin adınızın baş hərfi ilə üst-üstə düşür)''.<ref name="Francisca" />Sonraki təklif edilmiş simvol ⛢ Mars və Günəşin simvollarının hibrididir və belə hesab edilirdi ki, Uran yunan mifalogiyasında səma tanrısı olduğundan, Mars və Günəşin birləşdirilmiş gücü ilə dominantlıq edir.<ref>{{cite web |title=Planet symbols |work=NASA Solar System exploration |url=http://solarsystem.nasa.gov/multimedia/display.cfm?IM_ID=167 |accessdate=4 August 2007}}</ref> [[Çin dili|Çin]], [[Yapon dili|yapon]], [[Koreya dili|koreya]] və [[Vyetnam dili|vyetnam]] dilində onun adı bir başa ''"səma kral ulduzu"'' (天王星) olaraq tərcümə edilir.<ref>{{cite book |first=Jan Jakob Maria |last=De Groot |year=1912 |title=Religion in China: universism. a key to the study of Taoism and Confucianism |work=American lectures on the history of religions |volume=10 |page=300 |publisher=G. P. Putnam's Sons |url=https://books.google.com/books?id=ZAaP7dyjCrAC&pg=PA300 |accessdate=8 January 2010}}</ref><ref>{{cite book |first=Thomas |last=Crump |year=1992 |title=The Japanese numbers game: the use and understanding of numbers in modern Japan |work=Nissan Institute/Routledge Japanese studies series |pages=39–40 |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-05609-0}}</ref><ref>{{cite book |first=Homer Bezaleel |last=Hulbert |year=1909 |title=The passing of Korea |page=426 |publisher=Doubleday, Page & company |url=https://books.google.com/books?id=fxwpAAAAYAAJ&pg=PA426 |accessdate=8 January 2010}}</ref><ref>{{cite journal |url=http://amateurastronomy.org/EH/Oct97.txt |title=Asian Astronomy 101 |journal=Hamilton Amateur Astronomers |date=1997 |volume=4 |issue=11 |accessdate=5 August 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BVZMMrHn?url=http://amateurastronomy.org/EH/Oct97.txt |archivedate=18 October 2012 |df=dmy-all}}</ref>
 
''<nowiki/><nowiki/><nowiki/>''
== Orbit və fırlanması ==
Sətir 167 ⟶ 175:
[[Şəkil:Uranusandrings.jpg|thumb|1998-ci il yalançı rənglərlə qurulmuş infraqırmızıya yaxın diapozonda Uranın şəkli, şəkildə Uranın bulud qrupları, halqaları və təbbi peykləri görünür. Şəkil [[Habbl teleskopu]] ilə NICMOS kamerası vasitəsi ilə çəkilmişdir]]
 
Uran, Günəş ətrafında dövrünü 84 ildə tamamlayır. Günəşdən orta məsafəsi təxminən 20 [[Astronomik Vahid|AV]]-dir (3 milyard km; 2 milyard mil). Günəşdən[[Günəş]]<nowiki/>dən minimum və maksimum məsafə arasındakı fərq, 1.8 [[Astronomik Vahid|AV]]-dir bu fərq digər planetlərə nəzərən daha böyükdür, amma orbit [[Kiçik planet|cırtdan planet]] olan [[Pluton]]<nowiki/>un orpiti qədər geniş deyil.<ref>Jean Meeus, Astronomical Algorithms (Richmond, VA: Willmann-Bell, 1998) p 271. From the 1841 aphelion to the 2092 one, perihelia are always 18.28 and aphelia always 20.10 astronomical units</ref> Günəş işığının intensivliyi, məsafə kvadratına tərs mütənasib olaraq dəyişir (Uran yerə nisbətən günəşdən 20 dəfə uzaqdır) buna görə də, Uranda Günəş şüalarının intensivliyi yerdəkindən 400 dəfə azdır.<ref>{{cite web|title=Next Stop Uranus|url=http://www.astrosociety.org/education/publications/tnl/04/04.html|date=1986|accessdate=9 June 2007}}</ref> Uranın orbital elementləri ilk dəfə 1783-cü ildə [[Pyer Simon Laplas]] tərəfindən hesablandı.<ref name="georgeforbes" /> Sonralar müşahidə edilən orbitlə nəzəri olaraq nəxmin edilən orbit arasında uyğunsuzluqlar ortaya çıxdı. 1841-ci ildə [[Con Kouç Adams]] ilk dəfə belə bir fikir irəli sürdü ki, bu fərqliliklər hansısa görünməyən planetlə olan [[Cazibə qüvvəsi|qravitasiya]] qarşılıqlı təsiri nəticəsində meydana gəlir. 1845-ci ildə [[Urben LöUrban VeriyerLeverye]] Uranın orbitini müstəqil olaraq tədqiq etməyə başladı. 1846-cı il 23 sentyabr tarixində, [[İyohanİohann Qotfrid Qale]],Qal Veriyerin təxmin etiyietdiyi mövqedə bir planet müəyyən etdi.<ref>{{cite web|title=Mathematical discovery of planets|author=O'Connor, J J. and Robertson, E. F.|url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/HistTopics/Neptune_and_Pluto.html|date=1996|accessdate=June 13, 2007}}</ref> Sonradan bu planet [[Neptun (planet)|Neptun]] olaraq adlandırıldı.
 
 
 
Uranın daxili hissələrinin fırlanma periyodu saat oxları istiqamətində 17 saat 14 dəqiqə təşkil edir. Bütün nəhəng planetlər kimi, Uranın üst atmosferində fırlanma istiqamətində güclü küləklər hökm sürür. Bəzi en dairələrində məsələn 60 dərəcə cənubda, atmosferin görünən xüsusiyyətləri sürətlə yerini dəyişir, nəticədə tam fırlanma 14 saatdan az müddətdə tamamlanır.<ref>{{cite web|title=Uranus|work=World Book|author1=Gierasch, Peter J.|author2=Nicholson, Philip D.|lastauthoramp=yes|url=http://www.warrentboe.org/_files/TeacherPages/792/Uranus_Article.pdf|date=2004|accessdate=8 March 2015}}</ref>
Sətir 196 ⟶ 206:
|}
 
Bu ox əyriliyinin nəticələrindən biri də budur ki, orta Uran ilində, onun qütb bölgələri Günəşdən ekvator bölgələrindənbölgələrinkindən daha çox enerji alır. Buna baxmayaraq, Uranın ekvatorundaki istilik, qütblərindəkindən çoxdur. Buna səbəb olan əsas mexanizmlər bilinmir. Həmçinin, Uranın ox əyriliyinin səbəbi də dəqiq məlum deyil, lakin bir fərziyyəyə görə, [[Günəş sistemininsistemi]]<nowiki/>nin formalaşması zamanı, Uranla Yer ölçüsündə bir protoplanet toqquşmuş və onun əyilməsinə səbəb olmuşdur.<ref>{{cite book|author=Bergstralh, Jay T.; Miner, Ellis; Matthews, Mildred|title=Uranus|date=1991|pages=485–486|isbn=0-8165-1208-6}}</ref> ''[[Voyacer 2]],'' 1986-cı ildə Urana uçuşu zamanı planetin cənub qütbü tamami ilə Günəşə istiqamətlənmiş vəziyyətdə idi. Bu qütb [[Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı|Beynalxalq Astronomiya İttifaqı]]<nowiki/>nın təyininə görə bu cür adlandırılmışdır belə ki, planetin hansı istiqamətə fırlanmasına baxmayaraq, həmin planetin və ya peykin şimal qütbü Günəş sisteminin dəyişməyən müstəvisinin yuxarısına doğru istiqamətlənmiş olandır.<ref>{{cite web|url=http://www.hnsky.org/iau-iag.htm|title=Report of the IAU/IAG working group on cartographic coordinates and rotational elements of the planets and satellites: 2000|work=IAU|date=2000|accessdate=June 13, 2007}}</ref><ref>{{cite web|url=http://pds.jpl.nasa.gov/documents/sr/stdref_021015/Chapter02.pdf|format=PDF|title=Cartographic Standards|work=NASA|accessdate=June 13, 2007}}</ref> Bəzən bədənin şimal və cənub qütblərinin fırlanma istiqaməti ilə əlaqəli olaraq [[sağ əl qaydası]]<nowiki/>na görə təyin olunan başqa bir konvensiya istifadə edilir.<ref>{{cite web|url=http://roger.ecn.purdue.edu/~masl/documents/masl/coords.html|title=Coordinate Frames Used in MASL|date=2003|accessdate=June 13, 2007|archiveurl=http://web.archive.org/web/20070505140123/http://roger.ecn.purdue.edu/~masl/documents/masl/coords.html <!--Added by H3llBot-->|archivedate=May 5, 2007}}</ref>
 
 
=== Gürünmə ===
 
Əsas [[görünən ulduz ölçüsü]] 0,17-lik sapma ilə 5,68-dir, ifratlıq isə 5,38 və +6,03 təşkil edir.<ref name="Mallama_and_Hilton" />Bu parlaqlıq diapazonu ilə çılpaqadi gözlə görünmə həddinə yaxındır. Dəyişkənliklərin çoxu [[Günəş]] tərəfindən aydınlatılan və Yerdən izlənilən planetar enliklərə bağlıdır.<ref>[https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1510/1510.04175.pdf| Large brightness variations of Uranus at red and near-IR wavelengths.] (PDF). Retrieved on 13 September 2018</ref> Onun bucaq diametri 3,4-3,7 arkosaniyədir, müqayisə üçün, Saturnunki[[Saturn (planet)|Saturn]]<nowiki/>unki 16-20 arkosaniyə, Yupiterinki[[Yupiter (planet)|Yupiter]]<nowiki/>inki isə 32-40 arkosaniyədir.<ref>Espenak, Fred (2005). [https://web.archive.org/web/20070626153349/http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/TYPE/TYPE.htmln "Twelve Year Planetary Ephemeris: 1995–2006".]</ref> Lakin, Uranı qaranlıq səmada çılpaqadi gözlə görmək mümkündür və hətta şəhər mühitində də durbinlə müşahidə etmək mümkündür.<ref name="fact" /> Obyektiv diametri 15-23 sm olan həvəskar teleskopunda Uran, aydın əza qaranlıqlaşmasında solğun mavi disk kimi görünür. Daha böyük teleskoplarla (25 sm-lik və daha geniş), Uranın buludlarını və hətta peykləri, [[Titan (peyk)Tiraniya|TitanTitaniya]] və [[Oberon]]<nowiki/>u görmək mümkündür.<ref>{{cite web |title=Uranus: the Threshold Planet of 2006 |author=Nowak, Gary T. |url=http://www.vtastro.org/Articles/uranus2006.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110727233304/http://www.vtastro.org/Articles/uranus2006.html |archivedate=27 July 2011 |date=2006 |accessdate=14 June 2007}}</ref>
 
 
== Fiziki xarakteristikaları ==
=== Daxili strukturu ===
[[Şəkil:Uranus, Earth size comparison 2.jpg|thumb|Yerin Uranla müqayisəsi]]
[[Şəkil:Uranus-intern-en.png|thumb|Uranın daxili strukturunun diaqramı]]
Uranın kütləsi 14,5 Yer kütləsi qədərdir və 4 nəhəng planet arasında ən az kütləli planetdir. Onun diametri [[Neptun (planet)|Neptun]]<nowiki/>unkindənun diametrindən azca böyük və, [[Yer]]<nowiki/>in diametrindən isə 4 dəfə böyükdür. 1.27 q/sm<sup>3</sup> olan yoğunluğu ilə Saturndan[[Saturn (planet)|Saturn]]<nowiki/>dan sonra ən az yoğunluğa sahib planetdir.<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007" /><ref name="Jacobson Campbell et al. 1992" /> Bu qiymət onu göstərir ki, planet [[su]], [[metan]] və ammonyak[[Ammonyak]] kimi müxtəlif buzlarından təşkil olunmuşdur.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /> Uranın daxilindəki buzun kütləsi dəqiq olaraq bilinmir çünki, seçilən modelə uyğun olaraq fərqli göstəricilər əldə olunur: ehtimal edilir ki, buzun kütləsi 9,3-13,5 yer kütləsi qədərdir .<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /><ref name="Podolak Podolak et al. 2000" /> [[Hidrogen]] və [[heliumHelium]] ümuminin az hissəsini təşkil edir: 0,5-1,5 Yer kütləsi.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /> Qeyri-buz kütləsinin qalan hissəsi qayalıq maddədir (0,5-3,7 Yer kütləsi).<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" />
 
 
 
Uranın strukturunun standart modelinə əsasən, o üç təbəqədən meydana gəlir: mərkəzdə qayalı (silikat/dəmir-nikel) nüvə, ortada buzlu mantiya və qaz halında olan [[heliumHelium]]/[[hidrogenHidrogen]] xarici təbəqə.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /><ref name="Faure2007" /> Nüvə, 0,55 Yer kütləsinə sahib və radiusu Uranın radiusunun 20%-dən azdır. Mantiyasının kütləsi 13,4 Yer kütləsi qədərdir. Üst atmosferi 0,5 Yer kütləsi qədərdir və Uranın radiusunun 20%-nə qədər genişlənir.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /><ref name="Faure2007" /> Uranın nüvəsinin sıxlığı 9 q/sm<sup>3</sup>, mərkəzindəki təyziq 8 miliyon bar (800 [[Paskal (ölçü vahidi)|GPa]]) və temperaturu təxminən 5000 [[Kelvin|ºK]] təşkil edir.<ref name="Podolak Podolak et al. 2000" /><ref name="Faure2007" /> Yayğın olaraq qəbul edilmişdir ki, buz mantiyası buzdan deyil, [[su]], [[ammonyak]] və digər uçucu isti və yoğun madələrdən təşkil olunmuşdur.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /><ref name="Faure2007" /> Su-amonyak okeanı olaraq adlandırılan bu maye, yüksək elektirik keçiriciliyinə sahibdir.<ref name="Atreya2006" />▼
 
Uranın dərinliyindəki İfrat təyziq və temperaturun [[metanMetan]] molekullarını parçaladığı və bunun nəticəsində də [[karbon]] atomlarının almaz kristallarına çevrilib, mantiyaya dolu kimi yağdığı düşünülür.<ref>{{cite web |url=http://www.spacedaily.com/news/carbon-99d.html |title=Is It Raining Diamonds On Uranus |publisher=SpaceDaily.com |date=1 October 1999 |accessdate=17 May 2013}}</ref><ref name="WP-20170825">{{cite news |last=Kaplan |first=Sarah |title=It rains solid diamonds on Uranus and Neptune |url=https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2017/08/25/it-rains-solid-diamonds-on-uranus-and-neptune/ |date=25 August 2017 |work=[[The Washington Post]] |accessdate=27 August 2017}}</ref><ref>{{Cite journal |title=Formation of diamonds in laser-compressed hydrocarbons at planetary interior conditions |journal=Nature Astronomy |last=Kraus |first=D. |last2=Vorberger |first2=J. |last3=Pak |first3=A. |last4=Hartley |first4=N. J. |last5=Fletcher |first5=L. B. |last6=Frydrych |first6=S. |last7=Galtier |first7=E. |last8=Gamboa |first8=E. J. |last9=Gericke |first9=D. O. |last10=Glenzer |first10=S. H. |last11=Granados |first11=E. |last12=MacDonald |first12=M. J. |last13=MacKinnon |first13=A. J. |last14=McBride |first14=E. E. |last15=Nam |first15=I. |last16=Neumayer |first16=P. |last17=Roth |first17=M. |last18=Saunders |first18=A. M. |last19=Schuster |first19=A. K. |last20=Sun |first20=P. |last21=van Driel |first21=T. |last22=Döppner |first22=T. |last23=Falcone |first23=R. W. |display-authors=1 |volume=1 |issue=9 |pages=606–611 |date=September 2017 |doi=10.1038/s41550-017-0219-9 |bibcode=2017NatAs...1..606K|url=http://www.escholarship.org/uc/item/1cf3b8v4 }}</ref> Lourens Livermor Milli Labaratoriyasında aparılan yüksək təzyiq təcrübələrindən əldə olunan nəticələr əsasında maye okeanında üzən almazların ola biləcəyi ehtimalı ortaya atılmışdır.<ref name="Bland, Eric">{{cite news |last1=Bland |first1=Eric |title=Outer planets may have oceans of diamond |url=http://www.abc.net.au/science/articles/2010/01/18/2794635.htm |accessdate=9 October 2017 |work=ABC Science |date=18 January 2010 |language=en-AU}}</ref><ref>{{cite journal |url=http://www.astronomynow.com/news/n1001/21diamond/ |title=Oceans of diamond possible on Uranus and Neptune |last1=Baldwin |first1=Emily |journal=Astronomy Now |date=21 January 2010 |accessdate=6 February 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203065217/http://www.astronomynow.com/news/n1001/21diamond/ |archivedate=3 December 2013 |df=dmy-all}}</ref>▼
 
Uran və [[Neptun (planet)|Neptun]]<nowiki/>un əsas tərkib hissələri [[Yupiter (planet)|Yupiter]] və [[Saturn (planet)|Saturn]]<nowiki/>unkindən fərqlidir. Onlarda buz qazlardan çoxdur, məhz buna görə də onları buz nəhəngləri olaraq təsnif edirlər. Uranda su molekullarının [[hidrogen]] və [[oksigen]] iyonlarına parçalandığı iyonikiyonlu su təbəqəsi olduğu və həmin təbəqənin daha dərinliyində isə oksigenin[[oksigen]]<nowiki/>in kristallaşdığı ancaq, hidrogenin[[hidrogen]]<nowiki/>in oksigen qəfəsində sərbəst hərəkət etdiyi ifratriyonlu su olduğu fərz edilir.<ref>{{cite news |url=https://www.newscientist.com/article/mg20727764.500-weird-water-lurking-inside-giant-planets/ |title=Weird water lurking inside giant planets |work=New Scientist |first=David |last=Shiga |issue=2776 |date=1 September 2010}}</ref>▼
▲Uranın strukturunun standart modelinə əsasən, o üç təbəqədən meydana gəlir: mərkəzdə qayalı (silikat/dəmir-nikel) nüvə, ortada buzlu mantiya və qaz halında olan [[helium]]/[[hidrogen]] xarici təbəqə.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /><ref name="Faure2007" /> Nüvə, 0,55 Yer kütləsinə sahib və radiusu Uranın radiusunun 20%-dən azdır. Mantiyasının kütləsi 13,4 Yer kütləsi qədərdir. Üst atmosferi 0,5 Yer kütləsi qədərdir və Uranın radiusunun 20%-nə qədər genişlənir.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /><ref name="Faure2007" /> Uranın nüvəsinin sıxlığı 9 q/sm<sup>3</sup>, mərkəzindəki təyziq 8 miliyon bar (800 [[Paskal (ölçü vahidi)|GPa]]) və temperaturu təxminən 5000 [[Kelvin|ºK]] təşkil edir.<ref name="Podolak Podolak et al. 2000" /><ref name="Faure2007" /> Yayğın olaraq qəbul edilmişdir ki, buz mantiyası buzdan deyil, su, ammonyak və digər uçucu isti və yoğun madələrdən təşkil olunmuşdur.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /><ref name="Faure2007" /> Su-amonyak okeanı olaraq adlandırılan bu maye, yüksək elektirik keçiriciliyinə sahibdir.<ref name="Atreya2006" />
 
▲Uranın dərinliyindəki İfrat təyziq və temperaturun [[metan]] molekullarını parçaladığı və bunun nəticəsində də [[karbon]] atomlarının almaz kristallarına çevrilib, mantiyaya dolu kimi yağdığı düşünülür.<ref>{{cite web |url=http://www.spacedaily.com/news/carbon-99d.html |title=Is It Raining Diamonds On Uranus |publisher=SpaceDaily.com |date=1 October 1999 |accessdate=17 May 2013}}</ref><ref name="WP-20170825">{{cite news |last=Kaplan |first=Sarah |title=It rains solid diamonds on Uranus and Neptune |url=https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2017/08/25/it-rains-solid-diamonds-on-uranus-and-neptune/ |date=25 August 2017 |work=[[The Washington Post]] |accessdate=27 August 2017}}</ref><ref>{{Cite journal |title=Formation of diamonds in laser-compressed hydrocarbons at planetary interior conditions |journal=Nature Astronomy |last=Kraus |first=D. |last2=Vorberger |first2=J. |last3=Pak |first3=A. |last4=Hartley |first4=N. J. |last5=Fletcher |first5=L. B. |last6=Frydrych |first6=S. |last7=Galtier |first7=E. |last8=Gamboa |first8=E. J. |last9=Gericke |first9=D. O. |last10=Glenzer |first10=S. H. |last11=Granados |first11=E. |last12=MacDonald |first12=M. J. |last13=MacKinnon |first13=A. J. |last14=McBride |first14=E. E. |last15=Nam |first15=I. |last16=Neumayer |first16=P. |last17=Roth |first17=M. |last18=Saunders |first18=A. M. |last19=Schuster |first19=A. K. |last20=Sun |first20=P. |last21=van Driel |first21=T. |last22=Döppner |first22=T. |last23=Falcone |first23=R. W. |display-authors=1 |volume=1 |issue=9 |pages=606–611 |date=September 2017 |doi=10.1038/s41550-017-0219-9 |bibcode=2017NatAs...1..606K|url=http://www.escholarship.org/uc/item/1cf3b8v4 }}</ref> Lourens Livermor Milli Labaratoriyasında aparılan yüksək təzyiq təcrübələrindən əldə olunan nəticələr əsasında maye okeanında üzən almazların ola biləcəyi ehtimalı ortaya atılmışdır.<ref name="Bland, Eric">{{cite news |last1=Bland |first1=Eric |title=Outer planets may have oceans of diamond |url=http://www.abc.net.au/science/articles/2010/01/18/2794635.htm |accessdate=9 October 2017 |work=ABC Science |date=18 January 2010 |language=en-AU}}</ref><ref>{{cite journal |url=http://www.astronomynow.com/news/n1001/21diamond/ |title=Oceans of diamond possible on Uranus and Neptune |last1=Baldwin |first1=Emily |journal=Astronomy Now |date=21 January 2010 |accessdate=6 February 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203065217/http://www.astronomynow.com/news/n1001/21diamond/ |archivedate=3 December 2013 |df=dmy-all}}</ref>
 
▲Uran və [[Neptun (planet)|Neptun]]<nowiki/>un əsas tərkib hissələri [[Yupiter (planet)|Yupiter]] və [[Saturn (planet)|Saturn]]<nowiki/>unkindən fərqlidir. Onlarda buz qazlardan çoxdur, məhz buna görə də onları buz nəhəngləri olaraq təsnif edirlər. Uranda su molekullarının hidrogen və oksigen iyonlarına parçalandığı iyonik su təbəqəsi olduğu və həmin təbəqənin daha dərinliyində isə oksigenin kristallaşdığı ancaq, hidrogenin oksigen qəfəsində sərbəst hərəkət etdiyi ifratriyonlu su olduğu fərz edilir.<ref>{{cite news |url=https://www.newscientist.com/article/mg20727764.500-weird-water-lurking-inside-giant-planets/ |title=Weird water lurking inside giant planets |work=New Scientist |first=David |last=Shiga |issue=2776 |date=1 September 2010}}</ref>
 
Yuxarıda nəzərdə tutulan model olduqca standart olsa da, unikal deyil; Digərdigər modellər də müşahidələrlə örtüşür. Məsələn, buz mantiyasında önəmli miqdarda [[hidrogen]] və qayalıq maddə qarışdırıldıqda, daxildəki buzun ümumi kütləsi az, və müvafiq olaraq, hidrogen və qayanın ümumi kütləsi çox olacaq. Hal-hazırda mövcud olan göstəricilər ilə hansı modelin doğru olduğunu müəyyən etmək çətindir.<ref name="Podolak Podolak et al. 2000" /> Uranın daxili maye strukturu onun möhkəm səthə sahib olmadığını göstərir. Qazvari atmosfer tədricən daxili maye təbəqələrə keçir.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" /> Əlverişli olsun deyə, 1 bar (100 kPa) atmosfer təzyiqinin olduğu yerdə qurulan fırlanan sıxılmış sferoid, şərti olaraq "səth" olaraq təyin edilir. Uyğun olaraq, onun ekvatorial və polyar radiusu 25,559 ± 4 və 24,973 ± 20 km-dir.<ref name="Seidelmann Archinal A'hearn et al. 2007" /> Bu səth bütöv məqalə boyunca hündürlük üçün sıfır nöqtəsi olaraq istifadə ediləcək.
 
==== Daxili istiliyi ====
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Uran_(planet)"