Vikipediya

Uran (planet): Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 126:
}}
 
'''Uran''' — [[Günəş]]ə yaxınlığına görə yeddinci planet. [[Günəş sistemi]]<nowiki/>ndə radiusuna görə üçüncü, kütləsinə görə dördüncü ən böyük planetdir. Uranın tərkibi [[Neptun (planet)|Neptun]]<nowiki/>un tərkibi ilə eynidir, hər ikisində də eyni kimyəvi elementlər mövcuddur, bu tərkib hissələri onları böyük qaz nəhəngləri olan [[Yupiter (planet)|Yupiter]] və [[Saturn (planet)|Saturn]]<nowiki/>dan fərqləndirir. Bu səbəblə, elm adamları Uran və Neptunu qaz nəhənglərindən ayırmaq üçün "buz nəhəngləri" kimi təsnif edirlər. Uranın atmosferinin əsasən [[hidrogen]] və [[helium]] tərkibi ilə [[Saturn (planet)|Saturn]] və [[Yupiter (planet)|Yupiter]]<nowiki/>in atmosferinə oxşarlığına baxmayaraq, [[ammonyak]], [[metan]] və başqa hidrokarbonlarla birlikdə tərkibində daha çox buz mövcuddur.<ref name="Lunine 1993" /> Uran minumum 49 K (−224 °C; −371 °F) temperatur ilə [[Günəş sistemi]]<nowiki/>ndə ən soyuq atmosferə sahibdir. Uran kompleks təbəqəli [[bulud]] strukturuna sahibdir. Ən aşağı təbəqədəki buludlarda su, ən üst təbəqədəki buludlarda isə [[metan]] olduğu düşünülür.<ref name="Lunine 1993" /> Uranın daxili əsasən buz və qayalıq maddədən təşkil olunmuşdur.<ref name="Podolak Weizman et al. 1995" />
 
 
 
Digər nəhəng planetlər kimi Uranın bir halqa sistemi, bir maqnitosferi və çox sayda peyki vardır. Uran sisteminin digər planetlərdən fərqləndirən özünəməxsus konfiqurasiyası var. Onun fırlanma oxu yana əyilmiş şəkildədir və buna görə də, digər planetlərin [[ekvator]]<nowiki/>ları olan bölgə onun şimal və cənub qütbləridir.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /> 1986-cı ildə, ''[[Voyacer 2|Voyager 2]]-dən'' gələn görüntülər Uranı görünən işıqda, digər nəhəng planetlərlə əlaqəli bulud qrupları və ya tufanları olmayan xüsusiyyətsiz planet kimi göstərdi.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /> [[Yer]]<nowiki/>dən həyata keçirilən müşahidələr 2007-ci ildə, Uran özünün [[ekinoks]]<nowiki/>una yaxınlaşdığı zaman onda mövsümi dəyişikliklər və hava aktivliyi olduğunu göstərdi. Uranda küləyin sürəti saniyədə 250 metrə çatır (900&nbsp;km/saat).<ref name="Sromovsky & Fry 2005" />
Sətir 232 ⟶ 234:
=== Yuxarı atmosferi ===
[[Şəkil:Alien aurorae on Uranus.jpg|thumb|Urandaki qütb parıltıları: Şəkil [[Habbl teleskopu|Habl teleskopuna]] bağlı Kosmik Teleskop Görüntüləmə Spektrografı tərəfindən çəkilib.<ref>{{cite web |title=Alien aurorae on Uranus |url=https://www.spacetelescope.org/images/potw1714a/ |website=www.spacetelescope.org |accessdate=3 April 2017}}</ref>]]<br /><nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/>
Uranın atmosferinin üçüncü təbəqəsi [[stratosfer]]<nowiki/>dir. Uranın stratosferində, əsasən hündürlüklə birlikdə [[tropopauz]]da temperatur −220 °C-dən termosferə qədər 527-577 °C-yə qədər artır.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /> Stratosferin isinməsi, metan fotolizi nəticəsində atmosferin bu bölgəsində meydana gələn metan və digər hidrokarbonlar tərəfindən<ref name="Summers & Strobel 1989" /> Günəşin [[Ultrabənövşəyi şüalanma|ultrabənövşəyi]] və [[İnfraqırmızı şüalanma|infraqırmızı]] şüalarını udması nəticəsində baş verir.<ref name="Young et al. 2001" /> İstilik həmçinin, isti termosferdən də gəlir.<ref name="Young et al. 2001" /> Hidrokarbonlar 100 km-dən 300&nbsp;km qədər, 10 bar-dan 0.1 mbar-a qədər (10.00 – 0.10 hPa), −198°C temperaturdan −103 °C temperatura qədər olan, nisbətən dar təbəqəni əhatə edir.<ref name="Bishop Atreya et al. 1990" /><ref name="Burgdorf Orton et al. 2006" /> Ən bol karbohidrogenlər hidrogenə nisbətən 10<sup>−7</sup> qarışma nisbəti ilə, [[metan]], [[asetilen]] və [[etan]]<nowiki/>dır. Karbon monoksidin qarışma nisbəti bu hündürlüklərdə eynidir.<ref name="Bishop Atreya et al. 1990" /><ref name="Burgdorf Orton et al. 2006" /><ref name="Encrenaz Lellouch et al. 2004" /> Suyun bolluq nisbəti 7×10<sup>−9</sup> təşkil edir.<ref name="Encrenaz 2003" /> Etan və asetilen [[stratosfer]]<nowiki/>in və [[tropopauz]]<nowiki/>un (10 mBar təzyiq səviyəsindən aşağıya) daha soyuq və aşağı hissələrində yoğunlaşmağa meyillidir,<ref name="Summers & Strobel 1989" /> bunun nəticəsində də duman təbəqələri meydana gətirir və bu da ehtimal ki, Urana qismən yumuşaq görkəm verməkdə cavabdehdir. Uranın stratosferindəki[[stratosfer]]<nowiki/>indəki karbohidrogenlərin konsentrasiyası digər nəhəng planetlərin stratosferlərindəkindən daha azdır.<ref name="Bishop Atreya et al. 1990" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" />
 
 
 
Uranın atmosferinin ən üst təbəqəsi 800 və 850 K temperatura sahib olan termosfer və tacdır.<ref name="Lunine 1993" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Bu qədər yüksək istilik səviyyənin saxlanılması üçün lazım olan istilik mənbələri qeyri-müəyyəndir, nə Günəşin [[Ultrabənövşəyi şüalanma|ultrabənövşəyi şüalar]]ı nə də, qütb parıltısı aktivliyi bu istiliyi saxlamaq üçün kifayət miqdarda enerjini təmin edə bilməz. Bunun səbəbisəbəbinin, stratosferdə 0.1 mBar təzyiq səviyyəsinin üstündə hidrokarbonun əksikliyindən meydana gələn zəif soyutma effektivliyi olaolduğu bilərehtimal edilir.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Molekulyar hidrogendən başqa termosfer-tac çoxlu sayda sərbəst [[hidrogen]] atomlarını ehtiva edir. Onların kiçik kütləsi və yüksək temperaturu, tacın nəyə görə səthdən 50 000 km-ə qədər genişləndiyini açıqlayır.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Bu genişlənmiş tac Uranın unikal cəhətidir.<ref name="Herbert & Sandel 1999" /> O, Uranın ətrafında mövcud olan xırda hissəciklərin sürtünməsinə səbəbiyyət verir, bunun nəticəsində də Uran halqalarında tozun ümumi tükənməsi baş verir.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /> Uranın termosferi[[termosfer]]<nowiki/>i, stratosferin üst hissəsi ilə birlikdə Uranın ionosferinə uyğun gəlir.<ref name="Tyler 1986" /> Müşahidələr göstərir ki, [[ionosfer]] 2 000-dən 10 000 km-ə qədər olan bölgəni əhatə edir.<ref name="Tyler 1986" /> Uranın ionosferi [[Saturn (planet)|Saturn]] və ya [[Neptun (planet)|Neptun]]<nowiki/>dan daha yoğundur. hansı ki, onuOnu [[stratosfer]]dəki hidrokarbonların aşağı konsentrasiyası meydana gətirmiş olagətirdiyi bilərdüşünülür.<ref name="Herbert & Sandel 1999" /><ref name="Trafton Miller et al. 1999" /> [[İonosfer]] əsasən Günəşin ultrabənövşəyi şüaları ilə "qidalanır" və onun sıxlığı Günəşin aktivliyinə bağlıdır.<ref name="Encrenaz Drossart et al. 2003" /> [[Qütb parıltısı|Qütb parıltıları]], Yupiter və Saturn ilə müqayisədə cüzidir.<ref name="Herbert & Sandel 1999" /><ref name="Lam Miller et al. 1997" />▼
 
 
▲Uranın atmosferinin ən üst təbəqəsi 800 və 850 K temperatura sahib olan termosfer və tacdır.<ref name="Lunine 1993" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Bu qədər yüksək səviyyənin saxlanılması üçün lazım olan istilik mənbələri qeyri-müəyyəndir, nə Günəşin [[Ultrabənövşəyi şüalanma|ultrabənövşəyi şüalar]]ı nə də, qütb parıltısı aktivliyi bu istiliyi saxlamaq üçün kifayət miqdarda enerjini təmin edə bilməz. Bunun səbəbi, stratosferdə 0.1 mBar təzyiq səviyyəsinin üstündə hidrokarbonun əksikliyindən meydana gələn zəif soyutma effektivliyi ola bilər.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Molekulyar hidrogendən başqa termosfer-tac çoxlu sayda sərbəst hidrogen atomlarını ehtiva edir. Onların kiçik kütləsi və yüksək temperaturu, tacın nəyə görə səthdən 50 000 km-ə qədər genişləndiyini açıqlayır.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Bu genişlənmiş tac Uranın unikal cəhətidir.<ref name="Herbert & Sandel 1999" /> O, Uranın ətrafında mövcud olan xırda hissəciklərin sürtünməsinə səbəbiyyət verir, bunun nəticəsində də Uran halqalarında tozun ümumi tükənməsi baş verir.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /> Uranın termosferi, stratosferin üst hissəsi ilə birlikdə Uranın ionosferinə uyğun gəlir.<ref name="Tyler 1986" /> Müşahidələr göstərir ki, ionosfer 2 000-dən 10 000 km-ə qədər olan bölgəni əhatə edir.<ref name="Tyler 1986" /> Uranın ionosferi [[Saturn (planet)|Saturn]] və ya [[Neptun (planet)|Neptun]]<nowiki/>dan daha yoğundur hansı ki, onu [[stratosfer]]dəki hidrokarbonların aşağı konsentrasiyası meydana gətirmiş ola bilər.<ref name="Herbert & Sandel 1999" /><ref name="Trafton Miller et al. 1999" /> İonosfer əsasən Günəşin ultrabənövşəyi şüaları ilə "qidalanır" və onun sıxlığı Günəşin aktivliyinə bağlıdır.<ref name="Encrenaz Drossart et al. 2003" /> [[Qütb parıltısı|Qütb parıltıları]] Yupiter və Saturn ilə müqayisədə cüzidir.<ref name="Herbert & Sandel 1999" /><ref name="Lam Miller et al. 1997" />
 
<nowiki/><gallery widths="400" heights="400" perrow="2" caption="Uranın atmosferi">
Sətir 243 ⟶ 249:
== Maqnitosferi ==
[[Şəkil:Uranian Magnetic field.gif|left|thumb|300x300px|1986-cı ildə ''[[Voyacer 2]]'' tərəfindən müşahidə edilmiş Uranın maqnit sahəsi]]
''[[Voyacer 2]]''-nin Urana kəşfə çıxmasından əvvəl maqnitosferi ilə əlaqəli hər hansı göstəricilər əldə olunmamışdı, buna görə də onun təbiyyəti sirr olaraq qalırdı. 1986-cı ilə qədər elm adamları fərz edirdilər ki, Uranın [[maqnit sahəsi]], [[Günəş küləyi|Günəş küləkləri]] ilə eyni xətdə olmalı idi ona görə ki, Uranın ekliptikində yerləşən qütbləri eyni xətdə olacaqdı.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" />
 
''<nowiki/>''
''[[Voyacer 2|Voyacer]]<nowiki/>-in'' müşahidələri, Uranın maqnit sahəsinin, həm başlanğıcını özünün həndəsi mərkəzindən götürmədiyindən, həm də fırlanma oxu ilə 59° əmələ gətirdiyindən, onun ünikal olduğunu göstərdi.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /><ref name="Russell993" /> Faktiki olaraq, maqnit dipolu Uranın mərkəzindən cənub fırlanma qütbünə doğru, planet radiusunun üçdə biri qədər yerini dəyişmişdir.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /> Bu qeyri-adi geometriya maqnitosferin yüksək assimetriyasına səbəb olur. Mümkündür ki, maqnit sahəsinin gücü cənub yarımkürəsinin səthində 0,1 qaus (10 [[Tesla (ölçü vahidi)|µT]]), şimali yarımkürə səthində isə 1,1 qaus (110 [[Tesla (ölçü vahidi)|µT]]) ola bilər.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /> Səthdə orta sahə 0,23 qausdur (23 [[Tesla (ölçü vahidi)|μT]]).<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /> ''[[Voyacer 2]]''-nin 2017-ci ildəki göstəriciləri üzərində aparılan tədqiqatlar göstərdi ki, bu asimmetriya, Uranın magnetosferininmaqnitosferinin bir Uran günündə, bir dəfə Günəş küləyi ilə əlaqə yaratmasına və planetin Günəş hissəciklərinə açılmasına səbəb olur.<ref>{{cite web |url=http://www.news.gatech.edu/2017/06/26/topsy-turvy-motion-creates-light-switch-effect-uranus |title=Topsy-Turvy Motion Creates Light Switch Effect at Uranus |publisher=Georgia Tech |first=Jason |last=Maderer |date=26 June 2017 |accessdate=8 July 2017}}</ref> Müqayisə üçün, [[Yer]]<nowiki/>in maqnitosferi hər iki qütbdə eyni gücə sahibdir və "maqnetik ekvatoru" təxminən onun coğrafi ekvatoruna paraleldir.<ref name="Russell993" /> Uranın dipol momenti 50 dəfə Yerinkindən güclüdür.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /><ref name="Russell993" /> [[Neptun (planet)|Neptun]]<nowiki/>un da eyni şəkildə yer dəyişdirmiş və əyilmiş maqnit sahəsi vardır. Elm adamları fərz edir ki, bu buz nəhənglərinin ortaq xüsusiyyətidir.<ref name="Russell993" /> Bir hipotezə görə, maqnit sahəsinin nüvələrində meydana gəldiyi, qaz nəhəngləri və qayalıq planetlərdən fərqli olaraq, buz nəhənglərinin maqnit sahəsi nisbətən, dayaz bölgələrdəki, misal üçün amoniyak-su okaenındakı hərəkətlənmədən meydana gəlir.<ref name="Atreya2006" /><ref>{{cite journal |last=Stanley |first=Sabine |author2=Bloxham, Jeremy |title=Convective-region geometry as the cause of Uranus' and Neptune's unusual magnetic fields |journal=Letters to Nature |volume=428 |issue=6979 |pages=151–153 |url=http://mahi.ucsd.edu/johnson/ES130/stanley2004-nature.pdf |format=PDF |accessdate=5 August 2007 |date=2004 |pmid=15014493 |doi=10.1038/nature02376 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070807213745/http://mahi.ucsd.edu/johnson/ES130/stanley2004-nature.pdf |archivedate=7 August 2007 |deadurl=yes |bibcode=2004Natur.428..151S}}</ref> Maqnitosferin formasının başqa mümkün izahı budur ki, Uranın daxili hissələrində maye [[almaz]] okeanı mövcuddur və maqnit sahəsini tutur.<ref name="Bland, Eric" />
 
''<nowiki/>''
''<nowiki/><nowiki/>''<nowiki/><nowiki/>''<nowiki/>''▼
 
Qəribə formasına baxmayaraq, digər cəhətdən Uranın maqnitosferi digər planetlərin maqnitosfrinəmaqnitosferinə oxşardır: onun təxminən 23 Uran radiusu genişliyində qövsvari zərbə dalğası, 18 Uran radiusu qədər olan maqnitopauza və tam inkişaf etmiş maqnitoquyruq və [[Van Allen Qurşaqları|radiasiya qurşağı]] vardır.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /><ref name="Russell993" /><ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Ümumi olaraq, Uranın maqnitosferi [[Yupiter (planet)|Yupiter]]<nowiki/>inkindən fərqlidir və [[Saturn (planet)|Saturn]]<nowiki/>unkinə daha çox bənzəyir.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /><ref name="Russell993" /> Uranın maqnitoquyruğu arxa fəzasına doğru milyon km-ə qədər genişlənir və onun yan tərəfi istiqamətində uzun burğu şəklində bükülür.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /><ref>{{cite web |title=Voyager: Uranus: Magnetosphere |url=http://voyager.jpl.nasa.gov/science/uranus_magnetosphere.html |publisher=NASA |date=2003 |accessdate=13 June 2007}}</ref>▼
 
 
 
Uranın maqnitosferi yüklü hissəcikləri ehtiva edir: az miqdarda H<sub>2</sub><sup>+</sup> [[ion]]<nowiki/>u ilə birlikdə əsasən [[Proton (fizika)|protonlar]] və [[elektron]]lar.<ref name="Russell993" /><ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Daha ağır [[ion]]<nowiki/>lar aşkar edilməmişdir. Bu hissəciklərin əksəriyyəti, ehtimal ki, termosferdən meydana gəlmişdir.<ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Mümkündür ki, İonion və elektronların enerjisi, uyğun olaraq, 4 və 1,2 [[Elektron volt|meqaelektronvolt]] olsun.<ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Düşük enerjili ionların (1 [[Elektron volt|kiloelektronvolt]]<nowiki/>dan aşağı) sıxlığı maqnitosferdə 2 sm<sup>−3</sup> təşkil edir.<ref name="Bridge1986" /> Hissəciklərin populiyasiyası Uranın peykləri tərəfindən güclü təsirə məruz qalır. Peyklər onları maqnitosferdən təmizləyərək nəzərəçarpan boşluqlar meydana gətirir.<ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Hissəciklərin axını, astronomik cəhətdən sürətli vaxt şkalasında (100 000 ildə), öz səthlərində qaralma və ya kosmik hava yaradacaq qədər yüksəkdir.<ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Mümkündür ki, bu Uranın peyklərinin və halqalarının müntəzəm olaraq qaralmasına səbəbiyyət versin.<ref name="summary" /> Uran, hər iki maqnetik qütbünün ətrafında parlaq qövsvari olaraq görünən, yaxşı inkişaf etmiş qütb parıltılarına sahibdir.<ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Yupiterin qütb parıltılarından fərqli olaraq, Uranın qütb parıltıları, planetar termosferin enerji balansı nəzərindən əhəmiyyətsiz görünür.<ref name="Lam Miller et al. 1997" />▼
 
▲Qəribə formasına baxmayaraq, digər cəhətdən Uranın maqnitosferi digər planetlərin maqnitosfrinə oxşardır: onun təxminən 23 Uran radiusu genişliyində qövsvari zərbə dalğası, 18 Uran radiusu qədər olan maqnitopauza və tam inkişaf etmiş maqnitoquyruq və [[Van Allen Qurşaqları|radiasiya qurşağı]] vardır.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /><ref name="Russell993" /><ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Ümumi olaraq, Uranın maqnitosferi [[Yupiter (planet)|Yupiter]]<nowiki/>inkindən fərqlidir və [[Saturn (planet)|Saturn]]<nowiki/>unkinə daha çox bənzəyir.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /><ref name="Russell993" /> Uranın maqnitoquyruğu arxa fəzasına doğru milyon km-ə qədər genişlənir və onun yan tərəfi istiqamətində uzun burğu şəklində bükülür.<ref name="Ness Acuña et al. 1986" /><ref>{{cite web |title=Voyager: Uranus: Magnetosphere |url=http://voyager.jpl.nasa.gov/science/uranus_magnetosphere.html |publisher=NASA |date=2003 |accessdate=13 June 2007}}</ref>
 
▲Uranın maqnitosferi yüklü hissəcikləri ehtiva edir: az miqdarda H<sub>2</sub><sup>+</sup> [[ion]]<nowiki/>u ilə birlikdə əsasən [[Proton (fizika)|protonlar]] və [[elektron]]lar.<ref name="Russell993" /><ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Daha ağır [[ion]]<nowiki/>lar aşkar edilməmişdir. Bu hissəciklərin əksəriyyəti, ehtimal ki, termosferdən meydana gəlmişdir.<ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Mümkündür ki, İon və elektronların enerjisi, uyğun olaraq, 4 və 1,2 [[Elektron volt|meqaelektronvolt]] olsun.<ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Düşük enerjili ionların (1 [[Elektron volt|kiloelektronvolt]]<nowiki/>dan aşağı) sıxlığı maqnitosferdə 2 sm<sup>−3</sup> təşkil edir.<ref name="Bridge1986" /> Hissəciklərin populiyasiyası Uranın peykləri tərəfindən güclü təsirə məruz qalır. Peyklər onları maqnitosferdən təmizləyərək nəzərəçarpan boşluqlar meydana gətirir.<ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Hissəciklərin axını, astronomik cəhətdən sürətli vaxt şkalasında (100 000 ildə), öz səthlərində qaralma və ya kosmik hava yaradacaq qədər yüksəkdir.<ref name="Krimigis Armstrong et al. 1986" /> Mümkündür ki, bu Uranın peyklərinin və halqalarının müntəzəm olaraq qaralmasına səbəbiyyət versin.<ref name="summary" /> Uran, hər iki maqnetik qütbünün ətrafında parlaq qövsvari olaraq görünən, yaxşı inkişaf etmiş qütb parıltılarına sahibdir.<ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Yupiterin qütb parıltılarından fərqli olaraq, Uranın qütb parıltıları, planetar termosferin enerji balansı nəzərindən əhəmiyyətsiz görünür.<ref name="Lam Miller et al. 1997" />
== İqlimi ==
[[Şəkil:Uranuscolour.png|thumb|Xəfif bulud zolaqlarının və atmosferik "kapüşonun" göründüyü, təxminən təbbi rəngdə olan (solda) və qıssa dalğa uzunluğunda olan (sağda) Uranın cənub yarımkürəsi. Şəkil ''[[Voyacer 2]]'' tərəfindən şəkilmişdir]]
 
[[Ultrabənövşəyi spektroskopiya|Ultrabənövşəyi]] və görünən dalğa uzunluğunda Uranın atmosferi, digər nəhəng planetlərlə, hətta bənzəşdiyi [[Neptun (planet)|Neptun]]<nowiki/>un atmosferi ilə müqayisədə mülayim görkəmə sahibdir.<ref name="Sromovsky & Fry 2005" /> ''[[Voyacer 2|Voyager 2]]'' 1986-cı ildə Uranın ətrafında uçduğu zaman, bütün planet miqasında buludların on xüsusiyyətini müşahidə etdi.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /><ref name="planetary" /> Bu xüsusiyyətlərin azlığının bir izahı budur ki, Uranın daxili istiliyi əlamətdar şəkildə, digər nəhəng planetlərdəkindən daha aşağıdır. Uranda ən aşağı temperatur, onun [[tropopauz]]<nowiki/>unda −224 °C olaraq qeydə alınmışdır. Buna əsasən, Uran [[Günəş sistemi]]<nowiki/>ndəki ən soyuq planetdir.<ref name="Lunine 1993" /><ref name="Pearl Conrath et al. 1990" />
 
▲<nowiki/><nowiki/><nowiki/>''<nowiki/>''
<nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/><nowiki/>''<nowiki/>''
 
=== Zolaqlı qurluşu, küləklər və buludlar ===
 
1986-cı ildə ''[[Voyacer 2]],'' Uranın görünən cənub yarımkürəsinin iki bölgəyə bölündüyünü aşkar etdi: parlaq qütb başlıq və qaranlıq ekvatorial zolaqlar.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /> Onların sərhədləri −45° enliklərdə yerləşir. −45°-dən −50°-yə qədər olan enliklərdə yerləşən dar zolaq, Uranın görünən səthində ən parlaq böyük cəhətidir.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /><ref name="Hammel de Pater et al. Uranus in 2003, 2005" /> Onu cənub "yaxa" adlandırırlar. Başlıq və yaxanın 1,3 və 2 bar təzyiq arasında yerləşən yoğun metan buludları bölgəsi olduğu hesab edilir.<ref name="Rages Hammel et al. 2004" /> Böyük miqyaslı zolaqlı strukturdan başqa, ''[[Voyacer 2]],''əksəriyyətinin yaxadan şimla doğru bir neçə dərəcə uzanan, 10 ədəd kiçik bulud müəyyən etdi.<ref name="Smith Soderblom et al. 1986" /> 1986-cı ildə, başqa hər tərəfdən, Uran dinamik olaraq ölü planet kimi göründü. ''[[Voyacer 2]],'' Urana cənub yazı əsansında çatdı və şimal yarımkürəsini müşahidə edə bilmədi. 21-ci əsrin əvvələrində, şimali qütb bölgəsi müşahidə edilməyə əlverişli olduqda, [[Habbl teleskopu|Habl Kosmik Teleskopu]]<nowiki/>və Kek teleskopu, başlanğıcda, şimali yarımkürədə nə yaxalıq, nə də qütb başlığı müşahidə etdi.<ref name="Hammel de Pater et al. Uranus in 2003, 2005" /> Beləliklə, Uranın asimmetrik olduğu ortaya çıxdı: cənub qütb parlaq və cənub yaxanın şimal bölgəsi isə qaranlıqdır.<ref name="Hammel de Pater et al. Uranus in 2003, 2005" /> 2007-ci ildə, Uran ekinoksunu keçdiyində, cənub yaxa yoxa çıxdı və 45° enliklərin yaxınlığında xəfif bir şimal yaxası ortaya çıxdı.<ref name="Sromovsky Fry et al. 2009" />
<nowiki/>[[Şəkil:Uranus Dark spot.jpg|thumb|Uranda müəyyən edilmiş ilk tünd ləkə. Şəkil 2006-cı ildə, [[Habbl teleskopu|Habl teleskopu]]<nowiki/>nun ACT cihazı vasitəsi ilə çəkilmişdir.]]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Uran_(planet)"