|
}}
'''Əbdülqadir İnan''' ({{lang-ba|Фәтхелҡадир Мостафа улы Сөләймәнов}}); mühacirətdə — '''Əbdülqadir İnan''' ({{lang-ba|Абдулҡадир Инан}}); [[29 oktyabr]] [[1889]], Şiqay kəndi, [[VerxneuralskYuxarı Ural qəzası]], [[Ufa quberniyası]] (müasir Sarı Küldək kəndi, [[Kunaşak rayonu]], [[Çelyabinsk vilayəti]]) [[Rusiya imperiyası|Rusiyaİmperiyası]] — [[26 iyul]] [[1976]], [[İstanbul]], [[Türkiyə]]) — yazıçı, filoloq, etnoqraf, publisisti, içtimai-siyasi xadim, şərqşünas.
== Həyatı ==
FəthilkadirFəthəlqadir Mostafa oğlu Söləymanov [[1889]]-cu ilSöləymənov [[29 oktyabr |noyabrın 29]] 1889- dacü ildə [[Başqırdıstan]]ın Şığay-Harı Külmək kəndinndə (indiki [[Çelyabinsk vilayəti]]nin Kunaşak rayonurayonunun Şikayevo kəndi) doğulmuşdudoğulmuşdur. Başkurt-Tatar xalqının oğlu kimi dünyaya gələn, görkəmli filoloq, etnoqraf, publisisti, içtimai-siyasi xadim və elm adamı kimi tanınan şəxsBioqrafik kitablarda, ensiklopediyalarda adı Əbdülqadir İnan kimi qaldıqeyd edilir. O bu adı [[Türkiyə]]də qəbul etdialmışdır. ▼
▲Fəthilkadir Mostafa oğlu Söləymanov [[1889]]-cu il [[29 oktyabr|noyabrın 29]]-da [[Başqırdıstan]]ın Şığay-Harı Külmək kəndinndə (indiki [[Çelyabinsk vilayəti]]nin Kunaşak rayonu Şikayevo kəndi) doğulmuşdu. Başkurt-Tatar xalqının oğlu kimi dünyaya gələn, görkəmli filoloq, etnoqraf, publisisti, içtimai-siyasi xadim və elm adamı kimi tanınan şəxs kitablarda, ensiklopediyalarda Əbdülqadir İnan kimi qaldı. O bu adı [[Türkiyə]]də qəbul etdi.
Kəndindəki üsul-u cədid (yeni üsul) məktəbində yazıb-oxumağı, Rusrus dillini, Troitskdə «"Rəsuliyyə»" mədrəsəsində oxuyarkən ərəb, fars, türk dillərini mükəmməl öyrənmişdir. [[1914]]-cü ildə Ali MüəllimMüəllimlər Məktəbini bitirmiş və [[1915]]-ci ildə də «Bütün Rusiya"Ümumrusiya Müsəlmanlarının Məhkəmə-i Şəriyəsi»" huzurundaqarşısında imtihan vərərək müdərris (müəllim, din alimi, professor) ünvanünvanını və diplomdiplomunu almışdır. (Yeni Türk Ansiklopedisi,1985:1438).
BöyükTanınmış Başkurtbaşqırd maarifçisi Əbdürrəhman Rəsuli şagirdi, gənc Fəthilkadiri Fəthəlqadirə [[1910]]-cu ildən [[Rusiya]]daki Türktürk xalqlarının dastanlarını, [[etnoqrafya]]sınıetnoqrafyasını, adət və-ənənlərini, dinlərini incələməyəincələməyi görəvləndirirtapşırır. BaşkurtlarınAraşdırçamı başqırdların ən aktual probleminə həsr etdiyi ilk elmi-publisistik məqaləsini də [[1908]]-ci ildə [[Orenburq]]da çıxan «"Vakıt»" qəzetində yayınladırçap etdirir.(İstoriya i Kulıtura Başkortostana,1997:358)
[[1918]]-ci il milli oyanışın təsiriylə yaranan «"Başkurt»" qəzətində yazar olaraq çalışan Fəthilkadir Söləymanov 1919-cu ildə Başkurt Təhsil nazirliyi elmi kurulunda vəzifə almışdır. 1919-1920-ci illərdə Leninqrada getməli, kitabxanalarında çalışaraq Türklüyü ilgiləndirən əsərləri vətənə gətirməli olur.
Milli məsələdə Bolşeviklərlə bölüşəmədiklərinə görə 1914-cü ildən tanıdığı və dostluq etdiyi Əbdülzəki Validi([[Əhməd Zəki Vəlidi Toğan]]) ilə birlikdə [[1923]]-cü ildə vətəni tərk edərək Asiya Türklərinin yaşadığı çeşidli bölgələri, [[İran]]ı, [[Əfqanıstan]]ı, [[Hindistan]]ı dolaşdıqdan sonra 1924-cü ildə Avropaya keçərlər.(Yeni Türk Ansiklopedisi,1985:1438). [[Paris]] və [[Berlin]]də elmi çalışmalar apardıqdan sonra 1925-ci ilin iyulunda İstanbula gəlir.(Türkiyə Dışındaki Türk Ədəbiyatları Antolojisi,2004:418).
|
