Uran (planet): Redaktələr arasındakı fərq

 

Uran, Günəş ətrafında dövrünü 84 ildə tamamlayır. Günəşdən orta məsafəsi təxminən 20 [[Astronomik Vahid|AV]]-dir (3 milyard km; 2 milyard mil). [[Günəş]]<nowiki/>dən minimum və maksimum məsafə arasındakı fərq, 1.8 [[Astronomik Vahid|AV]]-dir bu fərq digər planetlərə nəzərən daha böyükdür, amma orbit [[Kiçik planet|cırtdan planet]] olan [[Pluton]]<nowiki/>un orpiti qədər geniş deyil.<ref>Jean Meeus, Astronomical Algorithms (Richmond, VA: Willmann-Bell, 1998) p 271. From the 1841 aphelion to the 2092 one, perihelia are always 18.28 and aphelia always 20.10 astronomical units</ref> Günəş işığının intensivliyi, məsafə kvadratına tərs mütənasib olaraq dəyişir (Uran yerə nisbətən günəşdən 20 dəfə uzaqdır) buna görə də, Uranda Günəş şüalarının intensivliyi yerdəkindən 400 dəfə azdır.<ref>{{cite web|title=Next Stop Uranus|url=http://www.astrosociety.org/education/publications/tnl/04/04.html|date=1986|accessdate=9 June 2007}}</ref> Uranın orbital elementləri ilk dəfə 1783-cü ildə [[Pyer Simon Laplas]] tərəfindən hesablandı.<ref name="georgeforbes" /> Sonralar müşahidə edilən orbitlə nəzəri olaraq təxmin edilən orbit arasında uyğunsuzluqlar ortaya çıxdı. 1841-ci ildə [[Con Kauç Adams]] ilk dəfə belə bir fikir irəli sürdü ki, bu fərqliliklər hansısa görünməyən planetlə olan [[Cazibə qüvvəsi|qravitasiya]] qarşılıqlı təsiri nəticəsində meydana gəlir. 1845-ci ildə [[Urban Leverye]] Uranın orbitini müstəqil olaraq tədqiq etməyə başladı. 1846-cı il 23 sentyabr tarixində, [[İohann Qotfrid Qal,]] Veriyerin təxmin etdiyi mövqedə bir planet müəyyən etdi.<ref>{{cite web|title=Mathematical discovery of planets|author=O'Connor, J J. and Robertson, E. F.|url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/HistTopics/Neptune_and_Pluto.html|date=1996|accessdate=June 13, 2007}}</ref> Sonradan bu planet [[Neptun (planet)|Neptun]] olaraq adlandırıldı.

 

Uranın daxili hissələrinin fırlanma periyodu saat oxları istiqamətində 17 saat 14 dəqiqə təşkil edir. Bütün nəhəng planetlər kimi, Uranın üst atmosferində fırlanma istiqamətində güclü küləklər hökm sürür. Bəzi en dairələrində məsələn 60 dərəcə cənubda, atmosferin görünən xüsusiyyətləri sürətlə yerini dəyişir, nəticədə tam fırlanma 14 saatdan az müddətdə tamamlanır.<ref>{{cite web|title=Uranus|work=World Book|author1=Gierasch, Peter J.|author2=Nicholson, Philip D.|lastauthoramp=yes|url=http://www.warrentboe.org/_files/TeacherPages/792/Uranus_Article.pdf|date=2004|accessdate=8 March 2015}}</ref>

=== Ox əyriliyi ===

Uranın oxu 97,77° ilə əyilmiş vəziyyətdədir, buna görə də onun fırlanma oxu [[Günəş sistemi]] müstəvisinə demək olar ki, paraleldir. Bu əyrilik nəticəsində heç bir nəhəng planetdə meydana gəlməyən mövsümi dəyişikliklər formalaşır. [[Gündönümü]]<nowiki/>nə yaxın Uranın bir qütbü Günəş işıqlarını davamlı olaraq görürkən digər qütbü görmür. Sadəcə ekvatorun ətrafındaki dar zolaqda sürətli gecə-gündüz döngüsü meydana gəlir ancaq, Günəş üfüqdə batır (Yerin cənub-şimal bölgəsi). Uranın orbitinin digər tərəfində qütblərin [[Günəş]]ə olan oriyentasiyası tərs çevrilmişdir. Hər bir qütb 42 il davamlı günəş işığı alır və 42 il qaranlıqda qalır.<ref>{{cite web|title=Hubble captures rare, fleeting shadow on Uranus|author=Sromovsky, Lawrence|work=University of Wisconsin Madison|url=http://www.news.wisc.edu/releases/12826.html|date=2006|accessdate=June 9, 2007}}</ref> [[Ekinoks]]<nowiki/>a yaxın, [[Günəş]]<nowiki/>in işığı Uranın ekvatoruna düşür və digər planetlərin əksəriyyətində rastlandığı kimi, gecə-gündüz döngüsü meydana gəlir. Uran ən axrıncı [[ekinoks]]<nowiki/>una 7 dekabr 2007-ci ildə çatdı.<ref>Hammel, Heidi B. (5 September 2006). [https://web.archive.org/web/20090225084057/http://www.apl.ucl.ac.uk/iopw/uworkshop_060905.pdf "Uranus nears Equinox"] (PDF). ''A report from the 2006 Pasadena Workshop.'' Archived from [http://www.apl.ucl.ac.uk/iopw/uworkshop_060905.pdf the orginal] (PDF) on 25 February 2009.</ref><ref name="weather" />

 

{| class="wikitable" style="text-align: center;"