Fələstin: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k 2.123.91.241 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Sortilegus tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 22:
=== Müasir tarixi ===
[[Şəkil:Stamp_palestine_10_mils.jpg|thumb|]]
[[Böyük Britaniya]] [[Birinci dünya müharibəsi]]nin sonuna yaxın Fələstin ərazisini işğal etmişdi. Bu zaman Fələstində yaşayan 500 minlik əhalinin ancaq 5%-ni [[yəhudilər]] təşkil edirdilər. Buna baxmayaraq öz uzaqgörənliyi ilə seçilən Britaniyaingilis hakim dairələri gələcəkdə Fələstini özlərinin etibarlı istinadgahına çevirmək üçün 1917-ci il noyabrın 2-də [[Balfur bəyannaməsi]] sənədini irəli sürdülər. Bu bədnam bəyannamədə Fələstində "yəhudi xalqı üçün milli ocaq" yaradıldığı elan edilirdi. [[ABŞ]], [[Fransa]] və [[İtaliya]] dövlətləri də bu bəyannaməyə qoşuldular. bununla da Britaniyaİngiltərə Fələstində öz qoşunlarını saxlamağa və 1920-ci ildə Fələstin üzərində mandat hüququ almağa nail oldu. 1921-ci ildə Britaniyaİngiltərə burada [[Haşimilər]] nəslindən olan əmir Hüseynin başçılığı ilə [[Transiordaniya Əmirliyi]] də yaratmışdı. Britaniyaİngiltərə yəhudilərin Fələstin torpaqlarına kütləvi köçürülməsinə şərait yaratdı. Yəhudilərin kapital qoyuluşunu gücləndirmələri, çoxlu torpaq almaları və icarə etmələri nəticəsində ərəb-yəhudi münasibətləri kəskinləşdi. Britaniyaİngilislər bu münaqişədən ərəblərin milli-azadlıq hərəkatına qarşı bir vasitə kimi istifadə edirdilər.
 
== Fələstin probleminin ortaya çıxması ==
Sətir 28:
[[Ümumdünya Sionist Təşkilatı]] [[1895]]-ci ilin [[avqust]] ayında [[İsveçrə]]nin [[Bil]] şəhərində [[Teodor Hartzel]]in başçılığı ilə yaradılmışdı. Ancaq bu təşkilat Birinci dünya müharibəsinin sonuna qədər heç bir əhəmiyyətli addım ata bilmədi.
 
[[Böyük Britaniya]] sionizm planını qəbul edərək, [[1917]]-ci il [[noyabr]] ayının 2-də Fələstində yəhudi milli ocaqlarının yaradılmasını nəzərdə tutan [[Balfur bəyannaməsi]]ni çap etdirdi. Britaniya[[İngiltərə]] ərəblərə şərif Hüseynin başçılığı ilə müstəqillik vermək kimi vədinə xilaf çıxaraq, [[1918]]-ci ilin [[sentyabr]]ında Fələstinin işğalını başa çatdırdı. Fələstini beynəlxalq əraziyə çevirməyi nəzərdə tutan [[Sayks Piko sazişi]]nə ([[1916]]) görə, [[Suriya]] və [[İraq]] əraziləri Britaniya[[İngiltərə]] və [[Fransa]]nın nüfuz dairələrinə bölündü. [[1920]]-ci ilin [[aprel]]ində bağlanmış [[San-Remo sazişi]] ilə [[Böyük Britaniya]] Fələstində daha da möhkəmləndi. [[1922]]-ci ilin [[iyul]]unda qəbul etdiyi özünün Fələstindəki mandatlıq hüququndan istifadə edən Britaniya[[İngiltərə]] [[Balfur bəyannaməsi]]ndə nəzərdə tutulanların icrasına başladı.
 
[[Britaniya]] Fələstini işgal etdikdən sonra [[1918]]-ci ildən [[1948]]-ci ilə qədər olan müddətdə Fələstinə köçmələri üçün xaricdə yaşayan [[yəhudilər]]in üzünə bütün qapıları açdı. Bu zaman böyük yəhudi axını başladı. Əgər 1918-ci ildə Fələstində olan yəhudilərin sayı 55 min idisə, 1948-ci ildə bu göstərici 646 minə yə’ni, 8%-dən 31.7%-ə çatmışdı. Bundan başqa yəhudilərə torpaq mülkiyyəti əldə etmək hüququ verilmişdi, buna görə də yəhudilər aldıqları əraziləri artırmağa başladılar. Təxminən yarım milyon donam əraziyə (Fələstin ərazisinin 2%-i) sahib olan yəhudilər, 1 milyon 800 min donam ərazini (Fələstin ərazisinin 6.7%-i) də aldılar. Bu əraziləri alıb özəllişdirməkdə yəhudilərə Britaniya höküməti və fələstinli olmayan feodallar kömək edirdi. O zaman hələ də əhalinin əksəriyyətini (68.3%) fələstinlilər təşkil edirdi. Fələstin ərazisinin böyük hissəsinə də (93.3%) fələstinlilər sahib idilər. Lakin yəhudilər Britaniyanın himayəsi və dəstəyi ilə öz iqtisadı, siyasi, elmi, hərbi və ictimai birlik və təşkilatlarını qurmağa nail oldular. 1948-ci ildə yəhudilər artıq 292 yaşayış məskəni salmışdılar. "[[Hağana]]", "[[Arqon]]" və "[[Ştern]]" təşkilatlarının da təmsil olunduğu 70 mindən artıq əsgəri olan hərbi qüvvələrini yaradan yəhudilər öz dövlətlərinin elanına hazırlaşdılar.