İstanbul: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
"İstanbulkış.jpg" faylı silinir, çünki bu fayl Túrelio tərəfindən Wikimedia Commons-dan silinmişdir. Silinmə səbəbi: Copyright violation: Image apparently taken from online, multiple preexisting versions available, no |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 172:
İstanbulun ümumilikdə 39 rayonu vardır. Bu rayonlardan 25-i Avropa tərəfində, 14-ü isə Asiya tərəfində yer almaqdadır. İstanbulun tarixi rayonlarından qərbə və şimala gələrkən böyük bir fərqlilik hiss edilir. Ən yüksək göydələnlər və ofis binaları, xüsusilə Levent, Məcidiyəköy və Maslak Avropa tərəfindədir. Şəhərin 20-ci əsrdə sürətlə böyüməsi şərqdən qərbə böyük miqrasiyanın başlanmasına gətirib çıxardı. Beləliklə, şəhərdə sökülmə böyük bir sürət qazandı. Xəzinə və ya xüsusi torpaq sızan kimi yaradılan bu binalar qısa müddətdə və keyfiyyətsiz olaraq inşa olunurdu. Türkiyənin ən böyük şəhərləri arasında olan Ankara və İzmirdə bu binalar məşhurdur. 13 milyondan çox əhalisi olan İstanbula verilən yeni ideyaya əsasən mövcud rayonlardan kəsilərək yeni rayonlar yaradılacaqdı. Nəticədə, Böyükşəhər Bələdiyyəsi sərhədləri içərisində yeni rayonlar meydana gətirmək məqsədiylə hazırlanan 5747 saylı qanuna görə 2008-ci ildə 8 yeni rayon quruldu, bunlardan 3-ü İstanbulun Asiya tərəfində, 5-i isə Avropa tərəfindədir. İstanbulda qurulan son rayonlar Arnavutköy, Ataşehir, Başakşehir, Beylikdüzü, Çekmeköy, Esenyurt, Sancaktepe ve Sultangazi olmuşdur.
[[Şəkil:Istanbul Panorama - bosphor, golden horn, sultanahmet 2.jpg|center|thumb|921x921px|Galata Qülləsindən, İstanbulun şəhər quruluşunun yansıdığı görüntüləri]]
=== Bitki örtüyü ===
[[Şəkil:Sunset Bosphorus Bridge from Cihangir.jpg|thumb|227x227px|Havadan İstanbulun mərkəzi]]
İstanbulun coğrafi xüsusiyyətləri və torpaq şəraiti meşələrin formalaşmasına imkan yaradır. Lakin meşələrdə ağac növlərinin paylanması qeyri-qanunidir. [[Qara dəniz|Qara dənizə]] yaxın şimal seqmentlərdə və təpələrin şimala baxan yamaclarında humus torpaqların varlığı səbəbiylə buralarda nəm meşələr inkişaf etmişdir. [[Cənub]] bölgələrində və cənubda yamaclara baxan quraqlığa davamlı meşələr görülür. İstanbulun ən əhəmiyyətli meşələri [[Belqrad Meşəsi]], [[Aydos Meşəsi]] və [[Qayışdağı Meşəsi|Qayışdağı Meşəsidir]]. İstanbuldakı meşələrin torpaq sahəsi 240.960 hektardır. Ümumi olaraq İstanbulun hər iki yaxasında da görülən ağac və kol növləri arasında adi [[vələs]], adi [[qızılağac]], adi [[fındıq]], şərq kayını, [[Rododendron|bənövşəyi çiçəkli rododendron]], [[ağcaqayın]], Muşmula və Istranca meşəsi sayıla bilər.
Təbii meşələrin zədələndiyi və ya məhv olduğu ərazilərdə pseudomonas formalaşması müşahidə olunur. [[Şimal|Şimalda]], [[Qara dəniz]] yaxınlığında görülən psodomakilər, bölgənin torpaq quruluşu və iqlim xüsusiyyətləri səbəbiylə normaldan çox daha boylu və gurdur. Son yarım əsrdə şəhərdəki meşələrin mövcudluğu əhalinin artmasına paralel olaraq azalıb. [[Boğaz (coğrafiya)|Boğazlarda]] tikilən körpülər səbəbiylə şəhərin nəzərdə tutulan şərq-qərb istiqamətindəki genişlənməsi şimala sürüşmüş; buna görə də, yeni yaşayış məntəqələri yaratmaq üçün meşə torpaqları məhv edilmişdir. Edilməsi planlanan üçüncü [[Boğaz (coğrafiya)|boğaz körpüsü]] ətraf mühiti qoruyan qruplar tərəfindən şəhərdəki meşə varlığına zərər verəcəyi səbəbiylə tənqid olunmaqdadır.
Şəhər böyüdükçə, şəhər ağacları mərkəzdən uzaqlaşan meşələrdən qalıblar. Ətrafında qorumaqla qorunan bu yaşıl sahələrin əksəriyyəti ictimai istirahət sahəsi kimi xidmət edir. Avropa tərəfində Yıldız, Nailə Sultan, Naciye Sultan, Şahzadə Sabahattin, Emirgan və Ayazağa qoruqları; Anadolu tərəfində isə [[Beykoz sarayı|Beykoz]], Mihrabad, Küçükçamlıca və Validebağı koruları İstanbulda ən bilinən [[Qoruq|qoruqlardan]] biridir.
=== Su mənbələri ===
[[Şəkil:Riva deresi 1080232 1080262.jpg|thumb|231x231px|İstanbulun başlıca su mənbələrindən olan [[Riva dərəsi]].]]
İstanbulda, xüsusilə Bizantində qurulan ilk şəhərin Avropa tərəfində, su ehtiyatları şəhərinə olan məsafə böyük bir problem idi. Buna görə şəhərə içməli su təmin etmək üçün müxtəlif yollar istifadə edilmişdir. Şəhərin suyu xaricdən gətirildi, çünki Osmanlı dövründə başqa bir mənbə yox idi. İstanbul şəhər mərkəzində və xaricində tez-tez rastlaşan sarnıçlar və su kəmərləri şəhərin su mədəniyyətinin ən mühüm göstəriciləridir. Osmanlı dövründə təzə su gölləri bükülmüş kiçik bəndlərlə yaradılmış və bu gün inkişaf etməkdə olan texnologiya yardımı ilə böyük anbar gölləri qurula bilər. Bu gün İstanbulda 9 baraj var. Bunlar arasında ən böyüklər Ömerli, Terkos, Büyükçekmece, Darlıq və Sazlıdərə su barajlarıdır.
İstanbulda əhəmiyyətli bir su qaynağı yoxdur. Riva, Kağıthane, Alibey, Göksu, Kurbağalı və Ayamama çayları İstanbulun əsas çaylarıdır. İstanbul axınının böyük əksəriyyəti, sularını Küçükçekmece və Büyükçekmece gölləri ilə Haliçə axır. Beşiktaş, Ortaköy, Sarıyer, Bayrampaşa və Mecidiyeköy (Büyükdere) dərələri İstanbul axını arasındadır.
== İqtisadiyyatı ==
| |||