İsveç tarixi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 10:
== Erkən tarixi ==
==
[[Orta əsrlər]]də indiki İsveç ərazisində [[vikinqlər]]in güclü dövləti mövcud idi. [[Vikinqlər]] VIII əsrdən başlayaraq üç əsr müddətində İsveçdə hakim qüvvə olmuşlar. Onların hakimiyyəti XI əsrdə [[xristianlıq]]ın yayılması ilə başa çatmışdır. Müasir İsveç dövləti [[1397]]-ci ildə yaradılmış [[Kalmar Birliyi]]nin XVI əsrdə dağılmasından sonra yaranmışdır. İsveçin müstəqil krallıq kimi formalaşmasında kral Qustav Vusanın əhəmiyyətli rolu olmuşdur. Qustav Vasa [[1523]]-cü ildə hakimiyyətə gəldikdən sonra [[Roma-Katolik Kilsəsi|Roma Katolik Kilsəsi]] ilə əlaqəni kəsmiş və kilsədə [[reformasiya]]ya başlamışdır. [[1527]]-ci ildə kilsəyə məxsus torpaqlar ondan alındı. [[1538]] və [[1558]]-ci illərdə vergi sistemində dəyişikliklər edildi. Ölkənin xarici [[ticarət]]ini əldə saxlayan monopolist qüvvələr ölkədən qovuldu. Kral Qustavın dövründə İsveç dünyada ilk müasir ordu quruculuğuna başlayan ölkə oldu. İsveç Vasa sülaləsinə malik hökmdarlar tərəfindən [[1523]]-[[1654]]-cü illərdə idarə olunurdu. Kral Qustav müasir İsveçin qurucusu hesab olunur.
[[Şəkil:Swedish Empire in Early Modern Europe (1560-1815).png|thumb|right|300px|İsveç imperiyası1560-1815-ci illər arasında.]]
XVII əsrdə İsveç Avropada superdövlət olaraq yüksəlməyə başladı. Bundan əvvəl İsveç [[şimal]]da yerləşən, seyrək əhaliyə malik kasıb bir ölkə idi. İsveç imperiyası kral [[Qustav II Adolf]]un dövründə yüksəlməyə başladı, o [[Rusiya]] və [[Reç Pospolita]] ilə 30 illik [[müharibə]] nəticəsində böyük ərazilər işğal etdi. Həmçinin bu müharibə nəticəsində İsveç [[Müqəddəs Roma imperiyası]]na daxil olan dövlətlərin yarısını işğal etdi. Kral Qustav II Adolf [[Müqəddəs Roma imperiyası]]nı tamamilə işğal edərək onun yeni imperatoru olmaq istəyirdi. Lakin o buna nail ola bilmədi, [[1632]]-ci ildə imperator [[Lützen döyüşü]]ndə öldürüldü. Bu [[müharibə]] nəticəsində [[Almaniya]]ya böyük ziyan dəydi, İsveç qoşunları Almaniyanın üçdə birini tamamilə xaraba qoydu. Müharibədən sonrakı dövrdə İsveç imperiyası [[Danimarka]]nı, [[Finlandiya]]nı, Baltikyanı ölkələri, Şimali [[Almaniya]]nın bəzi ərazilərini ələ keçirdi. [[1720]]-ci ildə İsveçin əhalisi (işğal olunmuş əraziləri saymadan) 1.4 milyon nəfər idi, əhalinin böyük əksəriyyətinin məşğuliyyəti isə əkinçilik olaraq qalmışdı.
== XIX əsr ==
| |||