Alyaska: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 36:
|TəsərrüfatınOrtaGəliri = 64,333 $
|GəlirYer = 4-cü
|ƏnYüksəkYeri = [[Denali (dağ)|Denali]]<ref name=USGS>{{cite web|url=http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html |title=Elevations and Distances in the United States |publisher=United States Geological Survey |year=2001 |accessdate=6 aprel 2019 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111015012701/http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html |archivedate=15 oktyabr 2011 |df=mdy }}</ref>
|Maksimal yüksəklikABŞ= 20,310
|Maksimal yüksəklik = 6190.5
Sətir 68:
ABŞ Alyaskanı 30 mart 1867-ci il tarixində 7.2 milyon ABŞ dolları qarşılığında [[Rusiya İmperiyası]]<nowiki></nowiki>ndan [[Alyaskanın satın alınması|satın almışdır]]. Bu bölgə ABŞ-ın tabeçiliyinə keçdikdən sonra bir neçə dəfə inzibati dəyişikliyə uğramış və 11 may 1912-ci ildə ABŞ daxilində [[ABŞ-ın əraziləri|ərazi]] statusu almışdır. Son olaraq, 3 yanvar 1959-cu ildə isə ABŞ-ın 49-cu ştatı kimi qəbul olunmuşdur.<ref>{{cite AV media|year=1959|title=Video: 49th Star. Alaska Statehood, New Flag, Official, 1959/01/05 (1959)|url=https://archive.org/details/1959-01-05_49th_Star_Alaska_Statehood|publisher=Universal Newsreel|accessdate=5 aprel 2019}}</ref>
== Coğrafiyası ==
Alyaska ABŞ-ın ucqar şimal və ucqar qərbində yerləşən [[ABŞ ştatları|ştat]] olmaqla birlikdə, həmçinin [[180-ci meridian]] buraya məxsus olan [[Aleut adaları]]nı kəsdiyi üçün Alyaska ərazisi həm də ABŞ-ın ucqar şərq nöqtəsi hesab olunur. Alyaska [[Şimali Amerika]] materikində yerləşən və ABŞ-ın materik hissəsi ilə birbaşa əlaqəsi olmayan yeganə ştatdır. Alyaska ilə ona ən yaxın məsafədə yerləşən [[Vaşinqton ştatı]] arasında 800 km məsafədə Kanadaya məxsus [[Britaniya Kolumbiyası]] əyaləti uzanır. Ştatın paytaxtı olan [[Cuno (Alyaska)|Cuno]] şəhəri heç bir avtomobil yolu vasitəsilə Şimali Amerika avtomagistral sistemi ilə əlaqəyə sahib deyil.
Alyaska ştatı şərqdən Kanadaya məxsus olan [[Yukon]] və [[Britaniya Kolumbiyası]] ilə, cənub və cənub-qərbdən [[Alyaska körfəzi]] və [[Sakit okean]]la, qərbdən [[Berinq dənizi]], [[Berinq boğazı]] və [[Çukot dənizi]], şimaldan isə [[Şimal Buzlu okeanı]] ilə əhatə olunmuşdur. Alyaskaya məxsus [[Kruzenştern]] adası Rusiyanın [[Ratmanov adası]] ilə yalnızca 4.8 km məsafəyə sahibdir. Alyaska digər bütün ABŞ ştatlarının cəminin sahib olduğu dəniz sahilindən daha uzun dəniz sahilinə sahibdir.<ref>
{{cite web |url=http://www.gi.alaska.edu/ScienceForum/ASF14/1404.html |title=Alaska's Size in Perspective |accessdate=6 aprel 2019 |author=Benson, Carl |date=2 sentyabr 1998 |publisher=Geophysical Institute, University of Alaska Fairbanks|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071125211706/http://www.gi.alaska.edu/ScienceForum/ASF14/1404.html |archivedate=25 noyabr 2007 |deadurl=yes |df=mdy-all }}
</ref>
Alyaskanın ümumi sahəsi 1,717,856 kvadrat kilometr təşkil edir ki, bu da onun ABŞ ştatları arasında sahəsinin böyüklüyünə görə ən böyük ştat olmağı deməkdir. Alyaskanın sahəsi ikinci böyük ştat olan [[Texas]]<nowiki></nowiki>ın iki qatından da böyükdür. Ərazi sularını da hesaba qatsaq, Alyaskanın sahəsinin növbəti üç böyük ştat olan Texas, [[Kaliforniya]] və [[Montana]] ştatlarının ümumi sahəsindən daha böyük əraziyə sahib olduğunu görə bilərik.
=== Təbii xüsusiyyətləri ===
[[File:Augustine Volcano Jan 12 2006 edited-1.jpg|thumb|12 yanvar 2006-cı ildə püskürən Avqustin vulkanı]]
Çoxsaylı adalarla birlikdə Alyaskanın sahil xəttinin uzunluğu təqribən 55 min kilometrə bərabərdir. [[Aleut adaları]] [[Alyaska yarımadası]]<nowiki></nowiki>nın ucqar cənub nöqtəsindən qərb istiqamətində zəncirvari şəkildə uzanan adalar qrupundan ibarətdir. Aleut adaları və sahil bölgələrində çox sayda aktiv [[vulkan]] aşkarlanmışdır. Məsələn, [[Unimak adası]]<nowiki></nowiki>nda yerləşən Şişaldin vulkanı dünyanın ən mükəmməl vulkanik zirvəsi hesab olunur. Belə ki, bu vulkanik dağ [[Yaponiya]]<nowiki></nowiki>da yerləşən [[Fuci]] dağına nisbətən daha simmetrik quruluşa sahibdir.
Dünyanın ən böyük qabarma-çəkilmə hadisələrindən biri də [[Alyaska körfəzi]]<nowiki></nowiki>nin şimal-qərbində və [[Ankoric]] şəhərinin cənubunda yerləşən Turnageyn qolu adlanan ərazidə müşahidə olunur. Burada müşahidə olunan qabarma-çəkilmə arasındakı fərq 10 metrdən də çox olur.<ref>{{cite journal | author=Porco, Peter|date = 23 iyun 2003 | title = Long said to be second to Fundy, city tides aren't even close | journal=Anchorage Daily News | pages = A1}}</ref>
Alyaskada üç milyondan çox [[göl]] vardır.<ref>{{cite web | title=Alaska Hydrology Survey | publisher=Division of Mining, Land, and Water; [[Alaska Department of Natural Resources]] | url=http://dnr.alaska.gov/mlw/water/hydro/components/surface-water.cfm }}</ref> [[Buzlaqlar]] təxminən 75,000 kvardat kilometr sahəni əhatə edir.<ref>{{cite web|url=https://www2.usgs.gov/climate_landuse/glaciers/glaciers_alaska.asp|title=Glacier and Landscape Change in Response to Changing Climate|last=Group|first=Office of Communications – OC Web|website=www2.usgs.gov|access-date=6 aprel 2019}}</ref> 5200 kvadrat kilometr sahəni əhatə edən Berinq buzlağı Şimali Amerika ərazisində yerləşən ən böyük buzlaq hesab olunur.<ref>{{cite web|url=http://www.beringglacier.org/|title=Beringglacier.org| website=www.beringglacier.org|access-date=6 aprel 2019}}</ref>
== Tarix ==
| |||