Sudan: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Ahmed Awad Ibn Auf 2019 président. Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
|||
Sətir 62:
==Tarixi==
Sudan 1956-cı il yanvarın 1-də müstəqilliyini elan edib. [[1983]]-cü ildə ölkədə baş verən vətəndaş müharibəsi Sudanı iki hissəyə – müsəlmanlardan ibarət şimal və xristianlardan ibarət cənub hissəsinə böldü. Bölgəyə böyük maraq göstərən [[ABŞ]] əvvəlcə Xartumdakı hökumətə, yəni nəzarətləri altında olan ərazilərdə şəriət qanunlarını tətbiq edən müsəlmanlara dəstək verdi ki, bu da mübarizəni daha da şiddətləndirdi. 22 ilə qədər, yəni 2005-ci ilədək davam edən müharibə "İkinci vətəndaş müharibəsi" adını aldı. Bu illər ərzində aclıqdan, xəstəlikdən, işgəncələrdən və döyüş əməliyyatlarında 2 milyondan çox insan həlak oldu, 4 milyondan artıq insan isə qaçqın düşdü. Sudanda baş vermiş bu hadisələr ölkəni böhrana sürükləyirdi<ref name="newtimes.az">[[Nərgiz Əfəndiyeva]]. [http://newtimes.az/az/processestrends/3743/ Afrika və XXI əsrin çağırışları]. newtimes.az, 23.07.2015 {{az}}</ref>.
1989-cu ildə müsəlmanlardan ibarət olan şimalda hərbi çevriliş baş verdi. Hakimiyyəti əvvəlkindən daha radikal qüvvələr ələ keçirdi. Bu dəfə ABŞ cənubdakı qiyamçılara dəstək verməyi qərara aldı<ref name="newtimes.az"/>.
Sətir 70:
1998-ci ildə Amerika aviasiyası şimali Sudanın paytaxtı olan [[Xartum]] şəhərini bombardman etdi. Bundan sonra Xartumda parlament çoxpartiyalılığı təsbit edən yeni Konstitusiyanı qəbul etdi. Müxalifətə seçkilərdə iştirak etməyə icazə verildi. Lakin müharibə davam edirdi<ref name="newtimes.az"/>.
Yalnız 2005-ci ildə cənubla şimal silahlı qarşıdurmaya son qoymaq haqqında razılığa gəldi. Keçid dövrü haqqında razılıq əldə edildi. Sülh prosesi kifayət qədər uzun çəkdi. 2011-ci ildə keçirilmiş referendumundan sonra [[Cənubi Sudan]] müstəqillik əldə etdi<ref name="newtimes.az"/>. ABŞ isə hər iki tərəfə dəstək, o cümlədən hərbi dəstəyini davam etdirir. Çünki neft cənubi Sudanda hasil olunur, lakin neft kəmərləri və terminalları şimali Sudanın ərazisində yerləşir ki, bu da hər iki ölkənin hökumətlərini ABŞ-ın iqtisadi və hərbi yardımından asılı vəziyyətə salmışdır<ref name="newtimes.az"/>.
2019-cu il aprelin 11-də Sudanda ötən ilin dekabrında çörəyin qiymətinin bahalaşmasına qarşı keçirilən aksiyalar 1989-cu ildən ölkəni idarə edən [[Ömər əl-Bəşir]]in devrilməsi ilə nəticələndi. Silahlı Qüvvələr onun 30 illik hakimiyyətinə son qoydular. Ömər əl-Bəşirin hazırda ev dustaqlığında olduğu bildirilir. Sudanın müdafiə naziri və vitse-prezident [[Avad ibn Auf]] ölkənin idarə edilməsinə nəzarət edəcək müvəqqəti hərbi şuranın başçısı kimi and içib. [[Sudan Silahlı Qüvvələri]] Baş Qərargahının rəisi [[Kamal Abdul Maaruf]] isə onun müavini olub.<ref>[https://report.az/analitika/ereb-baharinin-kuleyi-kralliga-cata-biler/ Sudanda hərbi çevriliş - "Ərəb baharı" davam edir] Şərh Report.az</ref>
== Coğrafiyası ==
| |||