Almaniya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
k Şşaammiill tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Firuze Nesibli tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
||
Sətir 1:
{{mənbə azlığı}}
{{Dövlət
|yerli_dildəki_adı = {{dil-de|Bundesrepublik Deutschland}}
|rəsmi_adı = Almaniya Federativ Respublikası
|qısa_adı = Almaniya
|milli_şüar = ''Einigkeit und Recht und Freiheit'' <br /> "Birlik və Ədalət və Azadlıq"
|himn = [[Şəkil:Deutschlandlied played by USAREUR Band.ogg]]<br />{{dil|de|''[[Deutschlandlied|Das Lied der Deutschen]]''}}<small>
|bayrağı = Flag of Germany.svg
|gerbi = Coat of Arms of Germany.svg
|xəritə = EU-Germany.svg
|rəsmi_dillər = [[alman dili]]
|dövlət_dini =
|paytaxt = [[Şəkil:Coat of arms of Berlin.svg|15px]] [[Berlin]]
|koordinatlar = {{Coord|52|31|N|13|23|E|type:city}}
|ən_böyük_şəhər = paytaxt
|etnik_qruplar = [[almanlar]]
|idarəetmə_forması = Federativ [[parlament respublikası]]
|vəzifə1 = [[Almaniya Prezidenti|Prezident]]
|vəzifə2 = [[Almaniya kansleri|Kansler]]
|vəzifəni_daşıyan1 = [[Frank-Valter Ştaynmayer]]
|vəzifəni_daşıyan2 = [[Angela Merkel]] ([[Xristian Demokratik İttifaqı (Almaniya)|CDU]])
|müstəqillik_forması =
|müstəqillik =
|əlamətdar_hadisə1 = Aİ-yə qəbul
|əlamətdar_tarix1 = [[25 mart]] [[1957]]
|əlamətdar_hadisə2 =
|əlamətdar_tarix2 =
|sahəsi = 357021
|sahəsi_yer = 63-cü yer
|su_sahəsi (%) =
|əhali_təxminən = 81,843,743<ref>[http://www.statistik-portal.de/Statistik-Portal/en/en_jb01_jahrtab2.asp Federal Statistical Office and the statistical Offices of the Länder] {{de}}</ref>
|əhali_təxminən_yer = 15-ci
|əhali_təxminən_il = 2011
|əhali_siyahıya_alma =
|əhali_siyahıya_alma_il =
|əhali_sıxlığı = 229
|əhali_sıxlığı_yer = 55-ci yer
|ÜDM_AQP = 3.467 trilyon ABŞ dolları
|ÜDM_AQP_yer = 5-ci
|ÜDM_AQP_il = 2012
|ÜDM_AQP_adam_başına = 40.678$
|ÜDM_AQP_adam_başına_yer =
|ÜDM_nominal = 3.332 milyard ABŞ dolları [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=134&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=52&pr.y=17]
|ÜDM_nominal_yer = 4
|ÜDM_nominal_il = 2010
|ÜDM_nominal_adam_başına =
|ÜDM_nominal_adam_başına_yer =
|İİİ =
|İİİ_il =
|İİİ_yeri =
|İİİ_fərq =
|pul_vahidi = [[Avro]]
|pul_vahidi_kodu = EUR
|saat_qurşağı =
|UKV_offset =
|saat_qurşağı_yay_vaxtı =
|UKV_offset_yay_vaxtı =
|internet_domeni = [[.de]]
|telefon_kodu = 49
|qeyd =
}}
'''Almaniya''' ({{dil-de|Deutschland}} {{IPA|[ˈdɔʏtʃlant]}}, rəsmi adı: '''Almaniya Federativ Respublikası''' ({{dil-de|Bundesrepublik Deutschland}}) — Mərkəzi və [[Qərbi Avropa]]da yerləşən federativ parlament respublikasıdır. Tərkibində 16 müttəfiq torpaq (əyalət) mövcuddur. Ərazisi 357 021 kv. km. təşkil edir. Təbiəti kifayət qədər mülayimdir. Əhalisinin sayı 82 milyon olan Almaniya Avropa İttifaqının ən çox insan yaşayan ölkəsidir. Almaniya dünyada ABŞ-dən sonra ən çox miqrant qəbul edən ikinci ölkədir<ref>{{cite web|title=Germany Top Migration Land After U.S. in New OECD Ranking|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2014-05-20/immigration-boom-propels-germany-past-u-k-in-new-oecd-ranking|publisher=Bloomberg |date=20 May 2014|accessdate=29 August 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/data/estimates2/estimates15.shtml|publisher=[[United Nations Department of Economic and Social Affairs]], Population Division|title=Trends in International Migrant Stock: The 2015 Revision|date=2015}}</ref>. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Berlindir. Ən çox insan yaşayan bölgəsi əsas mərkəzləri Dortmund və Essen şəhərləri olan Rur bölgəsidir. Digər böyük şəhərləri Hamburq, Münxen, Köln, Frankfurt, Ştutqart, Düseldorf, Leypsiq, Bremen, Drezden, Hannover və Nürnberq şəhərləridir. Şimalda [[Şimal dənizi]], [[Danimarka]] və [[Baltik dənizi]], şərqdə [[Polşa]] və [[Çex Respublikası]], cənubda [[Avstriya]] və [[İsveçrə]], qərbdə isə [[Fransa]], [[Lüksemburq]], [[Belçika]] və [[Hollandiya]] ilə həmsərhəddir.
Müxtəlif german tayfaları müasir Almaniyanın şimalında qədim dövrlərdən bəri yaşayırdılar. Qaynaqlarda Almaniya (Germania) adına ilk dəfə b.e.ə. 100-cü ildə rast gəlinir. Miqrasiya prosesləri nəticəsində german tayfaları cənuba doğru irəliləmişdir. Təxminən X əsrdən etibarən Almaniya ərazisi Müqəddəs Roma İmperiyasının əsas hissəsinə çevrilmişdi. XVI əsrdə Almaniyanın Şimal regionları Protestant İslahatlarının mərkəzi idi. Müqəddəs Roma İmperiyasının süqutundan sonra 1815-ci ildə Alman Konfederasiyası yarandı. 1848-1849-cu illərdəki inqilabın nəticəsində Frankfurt parlamenti demokratik hüquqları qəbul etmişdi.
1871-ci ildə bütün kiçik alman dövlətlərinin Prussiyanın rəhbərliyi altında birləşməsi ilə vahid Almaniya İmperiyası yarandı. Birinci Dünya müharibəsi və 1918-1919-cu illərdə baş verən inqilablardan sonra Almaniya İmperiyası parlamentli Veymar respublikası ilə əvəzləndi. 1933-cü ildə nasistlərin hakimiyyəti ələ keçirməsi nasist Almaniyasının yaradılması ilə nəticələndi. Bu dövlət disktatura əsaslanmışdı, nəticədə də İkinci Dünya Müharibəsi və Xolokosta səbəb oldu. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra ölkəni işğal edən müttəfiqlər burada iki dövlətin əsasını qoydular. Birincisi demokratik Qərbi Almaniya və sosialist Şərqi Almaniya. 1989-cu ildə baş verən hadisələrdən sonra Almaniya 3 oktyabr 1990-cı ildə yenidən birləşdi.
Almaniya XXI əsrdə dünyada yerləşən ən qüdrətli iqtisadiyyata mailk ölkələrdəndir. O, dünyada ÜDM həcminə görə dördüncü, alıcılıq qabiliyyətinə görə beşinci yeri tutmaqdadır. Almaniya yüksək həyat şəraitinə malik ölkədir.
Almaniya 16 federal əyalətdən ({{dil-de|Bundesländer}}) ibarət parlamentli federal respublikadır. Paytaxt şəhər və inzibati mərkəz [[Berlin]] şəhəridir. Dövlət kimi Almaniya [[1871]]-ci ildə [[Fransa-Prussiya müharibəsi]]ndən sonra birləşdirilmişdir. [[İkinci dünya müharibəsi]]ndən sonra iki hissəyə bölünən ölkə, [[1990]]-cu ildə yenidən birləşdi. [[Avropa Birliyi]]nin yaradıcılarından biri olan Almaniya 81.8 milyon əhalisi ilə AB-də say etibarilə birinci yeri tutur.
[[BMT]] (1973), [[NATO]] (1955), [[G8]] və [[G4]] təşkilatlarının üzvü olan Almaniya dünyanın öncül dövlətlərindən biridir. Ölkə ÜDM həcminə görə dünyanın üçüncü böyük iqtisadiyyatına malik olmaqla yanaşı əmtəə ixracatına görə birinci, idxalatına görə isə ikinci yeri tutur. 2007-ci ildə həm [[Avropa Birliyinin Nazirlər Şurası]], həm də G8-in növbəli rəhbərliyi funksiyalarını həyata keçirib.
== Adın etimologiyası ==
Almaniya sözü müxtəlif dillərdə müxtəlif cür səslənir. Məsələn, ingilis dilində ''Germany'', alman dilində ''Deutschland'', fransız dilində ''Allemagne'', polyak dilində ''Niemcy'' kimi. Germanlar tayfası etnonimindəndir. Alman dilində ''Deutschland'' adlanır. Müasir ad {{dil-gem|Þeudiskaz}} adından törənmişdir. ''Deutsch'' sözü ({{dil-gem|Þeodisk}} sözündən törənmişdir) ilk anlamda "xalqa aid olan" mənasını verir və ilk dövrlərdə dilə aid işlənirdi <ref>Wilhelm Schmidt, ''Geschichte der deutschen Sprache. Ein Lehrbuch für das gemanistische Studium.'' 7., verbesserte Aufl., Stuttgart / Leipzig 1996, S. 80 f.{{de}}</ref>. ''Land'' "ölkə deməkdir. Ölkə adının müasir yazılış forması [[XV əsr]]dən işlənir.
| |||