Qaçağan (Marneuli): Redaktələr arasındakı fərq

|vebsayt =

}}

'''Qaçağan''' — [[Gürcüstan]]ın [[Aşağı Kartli|Aşağı Kartli bölgəsinin]] (Borçalı), [[Marneuli bələdiyyəsi]]nin ərazisində, inzibati-ərazi vahidi və türkdilli əhali yaşayan kənd.<ref>[http://elibrary.bsu.az/yenii/ebookspdf/paralanm%C4%B1%C5%9F_bor%C3%A7al%C4%B1.pdf Şurəddin Məmmədli "Paralanmış Borçalı" - www.elibrary.bsu.az]</ref>

 

[[Şəkil:Kachagan3.jpg|300px|thumb|left|1941-1945-ci illərdə Böyük Vətən Müharibəsində həlak olmuş Qaçağanlıların xatirəsinə ucaldılmış abidə. 1988-ci il]]

Qaçağan Cənubi Qafqazın qədim yaşayış məskənlərindən biridir. Kəndin 1 kilometrliyində yerləşən "Təkəli" kurqanında aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı ibtidai icma qurluşu dövrünə aid qəbirlər və yaşayış məskəni, kiçik gil parçalardan bütöv antropomorfik qadın heykəlcikləri aşkar edilmişdir.

Qaçağan kəndi yaxılığında aparılmış arxeoloji qazıntılar təsdiq edir ki, kəndin ərazisində hələ e.ə. II minillikdə yaşayış məskənləri olub. Tarixi mənbələr kəndin XII əsrdə Dəşti-Qıpçaq çölündən gəlmiş Qıpçaq tayfaları tərəfindən salındığını təsdiq edir.

 

1460-cı ildə Ağqoyunlu dövlətinin bəylərbəyinə tabe edildi və burada Ağqoyunlu hakimiyyəti 1497-ci ilə qədər davam etdi.

 

 

1914-cü ildə Qaçağan kəndinin 20 yaxın sakini Osmanlı İmperiyası ilə müharibənin başlanması ilə əlaqədar olaraq "Dikaya Diviziya"nın Tatar atlı Alayına hərbi xidmətə çağrıldılar. Həmin alayın süvarilərində biri Həmid Gülməmmədov sonra 2-ci dərəcəli "Müqəddəs Anna" Ordeni ilə təltif olundu.

 

1918-ci ilin yanvarında Qaçağan kəndinin ərazisi [[Borçalı Qarapapaq Türk Cümhuriyyəti]]nin tərkibinə daxil edidli və Qaçağan icmalrının səlahiyyətli nümayəndələri Qars şəhərində keçirilən, [[Cənubi-Qərbi Qafqaz Demokratik Respublikası]]nın Təsis Kongresində iştirak etdilər.

9 mart 1917-ci ildə Rusiya İmperiyasının Müvəqqəti Hökuməti Qafqazda çar idarəçilik sisteminin – Canişinliyin ləğv edilməsi barədə qərar verdi və bunun əvəzində Cənubi Qafqazdan Rusiya Dövlət Dumasına seçilmiş deputatlardan ibarət yeni qurum – Zaqafqaziya Xüsusi Komitəsi yaradıldı<ref>[http://www.resulzade.org/musabiqe.html Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və Məhəmməd Əmin Rəsulzadə - www.resulzade.org]</ref>. Bu inzibati islahat zamanı Qaçağan kəndində Mehdi ağanın rəhbərlik etdiyi yeni idarəetmə vahidi təsis olundu. Həmin vaxt Borçalı qəzasının Qubernatoru təyin edilmiş Əbdürrəhman bəy Haqverdiyev tez-tez ən böyük kəndlərdən biri olan Qaçağana baş çəkirdi<ref>[http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/azbooks/paralborcha.pdf Şurəddin Məmmədli "Paralanmış Borçalı" - www.ebooks.preslib.az]</ref>.

[[Şəkil:Borchaly-map.jpg|290px|thumb|left|Gürcüstanın tərkibindəki Aran Borçalısını xərtəsi.]]

1918-ci il 26 may tarixdə Gürcüstan Demokratik Respublikasın müstəqilliyi elan edildikdə, Borçalı qəzasın Şulaver stansiyasına daxil olan Böyük Qaçağan kəndi rəsmən Gürcüstanın tərkibinə daxil edilsə də Azərbaycan Xalq Respublikası ilə mübahisəli ərazi hesab edilirdi və hüquqi statusu müəyyən edilməmişdir. Gürcüstan höküməti 1918-ci ildə Borçalı qəzasına Qubernator təyin etsə də faktiki olaraq həmin inzibati idarəetmə oraqanının Qaçağan kəndində də səlahiyyətləri tanınmırdı. Faktiki olaraq hakimiyyət isə Mehdi ağanın yaratdığı yerli idarəetmə sturukturuna məxsus idi.

25 fevral 1921-ci il tarixdə RSFSR-ə məxsus 11-ci Qızıl Ordu Azərbaycan SSR və Ermənistan SSR ərazilərindən Gürcüstan Demokratik Respublikasının ərazisinə daxil olub oranıda işğal etdi. 25 fevral 1921-ci ildə Borçalı qəzasının Şulaver kəndində Gürcüstan SSR Müvəqqəti İnqilab Komitəsi elan olundu. Qaçağan ərazisi Gürcüstanda Sovet hakimiyyətinin qurulduğu ilk ərazilərdən biri idi. 26 fevral 1921-ci ildə Qaçağanda Məmid Gülməmmədlinin rəhbərliyi altında yerli Qaçağan İngilab Komitəsi yardıldı. 1929-cu ildən sonra kəntdə kollektivləşmə və kolxoz istehsal qurluşu formalaşdırılmağa başladı.

 

 

== Əhalisi ==

2002-ci ildə Gürcüstanda keçirilmiş əhalinin siyahıya alınmasının rəsmi nəticələrinə görə Qaçağan kəndinin əhalisinin 99%-i Qarapapaq və Azərbaycan türklərindən ibarətdir. Həmçinin Qaçağanda 1 nəfər milliyətcə belorus, 2 nəfər ukraynalı, 3 nəfər rus və 2 nəfər gürcü yaşayır. Qaçağan ərazisində türkdilli tayfaların məskunlaşmasının tarixi e.ə. II minilliyə gedib çıxır. Tarixi mənbələr və arxeloji tədqiqatlar nəticəsində indiki Qaçağan inzibati-ərazi bölgüsü ərazisində türkdilli Gögər, eraməzdan əvvəl 5-ci əsrdə isə Buntürklərin yaşadığı təsdiq edilir. Qıpçaq mənşəli türkdilli tayfalar Qaçağan ərazisində III əsrdən etibarən yaşamağa başlayıblar. Qıpçaq tayfalarının Qaçağan ərazisinə kütləvi şəkildə gəlməsi isə 1118-ci ilə təsadüf edir<ref>[http://ru.saqinform.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=13917:2013-07-18-07-29-38&catid=77:politika&Itemid=419#axzz2afLGui8i Принц крови из рода Гюль – реальный кандидат в президенты Грузии, потому что его лоббирует Гюли - www.saqinform.ge]</ref>.

 

 

===İqtisadçı, bankir və maliyyə sturukturları başçıları===

*[[Roman Əmircanov]] - 1994-2016-cı illərdə Azərbaycan Respublikası Dəmir Bankın İdarə Heyətinin Sədri.

*[[Aqşin Vəliyev]] - Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının Baş direktoru.