Mustafa Kamal Atatürk: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 32:
}}
 
'''Mustafa Kamal Atatürk'''<ref>[[:File:Atatürk'ün 993 814 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg|ID card from 1934]]</ref> ({{dil-tr|Mustafa Kemal Atatürk}};<ref>[[:File:Atatürk'ün 993 815 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg|ID card from 1935]]</ref> d. 1881, [[Saloniki]] – ö. 10 noyabr 1938, [[İstanbul]]) — [[Osmanlı türkləri|osmanlı]]-[[Anadolu türkləri|türk]] [[paşa]], [[marşal]], islahatçı, siyasətçi və dövlət xadimi. Ölkəsində [[monarxiya]]nı ləğv edərək [[respublika]]nı qurdu və 1923-cü ildən 1938-ci ilə qədər [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|prezident]] olaraq vəzifə etdi.<ref name=zurcher142>Zürcher, ''Turkey : a modern history'', 142</ref>
 
[[Birinci Dünya Müharibəsi]] əsnasında Osmanlı ordusunda xidmət edən Atatürk; Çanaqqala Cəbhəsinde polkovnikliyə, Sina-Fələstin Cəbhəsinde isə İldırım Orduları (7-ci Ordu) generallığına təyin edilmişdir. Döyüşün sonunda Osmanlı İmperiyasının məğlubiyyətini taxıban [[Türkiyə İstiqlaliyyət Müharibəsi]]ndəki [[Türk Milli Hərəkatı]]na öndərlik etmişdir. Qurtuluş döyüşü müddətində [[Ankara Hökuməti]]ni qurmuş, hərbi hərəkətləriylə [[İttifaq dövlətləri]] tərəfindən göndərilən hərbi gücləri təxribata uğratmış və türk millətini zəfərə aparmışdır. Atatürk daha sonra köhnə Osmanlı İmperiyasını müasir və [[Dünyəvi dövlət|sekulyar]] bir millət dövlətinə çevirmək üçün siyasi, iqtisadi, ictimai və mədəni islahatlar başlatmışdır. Liderliyi altında minlərlə yeni məktəb inşa edildi. <ref>Mastering Modern World History by Norman Lowe, second edition</ref>İbtidai pulsuz və zəruri hala gətirildi. Qadınlara qeyri bərabərlik və siyasi hüquqlar verildi. Kəndlilərin kürəyinə yüklənən ağır vergilər azaldıldı. Türk orduları baş komandiri olaraq [[Sakarya zəfəri|Sakarya Meydan Müharibəsind]]əki müvəffəqiyyətinə görə 19 sentyabr [[1921]]-ci il tarixində "Qazi" adını almış və marşallığa yüksəlmişdir. [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|Xalq Firqəsini]] qurmuş və ilk ümumi başçısı olmuşdur. [[1938]]-ci ildəki vəfatına qədər arxa arxaya 4 dəfə prezident seçilən Atatürk, bu vəzifəni ən uzun müddət icra edən prezident olmuşdur.<ref name="tempo">''Türkiye'nin 75 yılı'' , Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, p.48,59,250</ref>
 
Atatürk tarixdə oynadığı əhəmiyyətli roldan ötəri bir çox yazar və tarixçi tərəfindən araşdırılmış və haqqında 379 əsər yazılmışdır. Bu yönü ilə haqqında ən çox əsər yazılan ilk 100 adam arasında iştirak etməkdədir. Ayrıca dünyada ilk dəfə və tək nümunə olmaq üzrə, [[Birləşmiş Millətlər]]in [[UNESCO]] təşkilatı tərəfindən, özünün 100-cü doğum ili olması səbəbiylə və bütün ölkələrin yekdilliklə 1981-ci ilin "Atatürk ili" olaraq qəbul edilmişdir. Jurnallarının noyabr 1981 sayında da, Atatürk və Türkiyə mövzusu ələ alınmışdır.<ref name="Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey's Jewish Minority">{{cite journal |last = Toktas |first = Sule |title = Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey's Jewish Minority |journal = Journal of Historical Sociology |year = 2005 |volume = 18 |issue = 4 |url = https://www.academia.edu/761586 |accessdate = 7 January 2013 }}</ref>
 
== Uşaqlıq və Gənclik illəri (1881–1904) ==