Antverpen: Redaktələr arasındakı fərq

'''Antverpen''' ({{lang-nl|{{audio|Be-nl Antwerpen.ogg|Antwerpen}}}}, {{lang-fr|Anvers}}) — [[Belçika|Belçikanın]]nın [[Şimal|şimalındaşimal]]ında [[Şəhər|şəhər]]. Atverpen [[Əyalət|əyalətininəyalət]]inin inzibati mərkəzi. İri [[Nəqliyyat|nəqliyyat]] qovşağı. Şelda çayı və Albert kanalı [[Sahil|sahilindədirsahil]]indədir. [[AES]] var. [[Əhali|Əhalisi]]si 461 min ([[2006]]). Ən böyük [[Dəniz|dəniz]] [[Liman|limanlarındanliman]]larından biri olan Antverpendə 173 [[Millət|millətinmillət]]in nümayəndəsi yaşayır. [[Avropa|Avropada]]da yük dövriyyəsinə görə ([[2002-ci il|2002-ci ildə]]də 132 mln. t) 2-ci ([[Rotterdam|Rotterdamdan]]dan sonra), [[Konteyner|konteyner]] daşınmalarına görə 3-cü (Rotterdam və [[Hamburq|Hamburqdan]]dan sonra) yerdədir. Yüklərin yarısını [[Kömür|kömür]], [[Filiz|filiz]], gübrə, 1/3-ni [[Neft|neft]] və neft məhsulları təşkil edir. Yüklərin 40%-ə yaxını [[Tranzit (iqtisadiyyat)|tranzitdir]]. Beynəlxalq [[Aeroport|aeroportuaeroport]]u var. Antverpen Avropa əhəmiyyətli [[Sənaye|sənaye]], [[Nəqliyyat|nəqliyyat]] və ticarət-maliyyə mərkəzidir. Sənayesinin əsasını idxal edilən xammalların emalı təşkil edir. [[Qərbi Avropa|Qərbi Avropanın]]nın ən böyük [[Kimya|kimya]] və neft-kimya (“Bayer”, “BASF” şirkətləri), kinofotoplyonka (Mortseldə “Aqfa-Gevard” şirkəti) mərkəzlərindəndir. Neft emalı, [[Gəmiqayırma|gəmiqayırma]], əlvan metallurgiya, [[Avtomobil|avtomobil]] (“Ceneral motors” z-du) və [[Traktor|traktor]] yığma (“Ford traktor” z-du), elektro -texnika və [[Elektronika|elektronika]], almazlı qazıma alətlər istehsalı, [[Ağac|ağac]] emalı, [[Kağız|kağız]] və yeyinti sənayesinin iri milli mərkəzidir. [[Almaz]] cilalanmasının, brilyant [[Ticarət|ticarətininticarət]]inin və onların təkrar ixracının dünya mərkəzidir.

[[Şəkil:0 Het Steen - Antwerpen (1).JPG|thumb |left|''Het Steen'']]

Antverpen haqqında ilk yazılı məlumat [[726-cı il|726-cı ilə]]ə aiddir. [[Roma]] məskənlərinin yerində salınmışdır. [[1008-ci il|1008-ci ildən]]dən markqrafların iqamətgahı olmuş və təqribən [[1000-ci il|1100-ci ildə]] Brabant hersoqluğuna birləşdirilmişdir. [[1291-ci il|1291-ci ildə]]də [[Şəhər|şəhər]] [[Hüquq|hüququhüquq]]u almışdır. [[1313-cü il|1313-cü ildə]]də Qanzanın tərkibində olan Antverpen [[İngiltərə]] ilə [[Ticarət|ticarətdəticarət]]də vasitəçi rolu oynamışdır. [[1430-cu il|1430-cı ildən]] [[Burqundiya hersoqluğu|Burqundiya hersoqluğunun]]nun, [[1477-ci il|1477-ci ildən]]dən isə [[Habsburqlar|Habsburqların]]ın [[Hakimiyyət|hakimiyyətinəhakimiyyət]]inə keçmişdir. 12-ci əsrdən sənətkarlıq və ticarətin mərkəzi kimi inkişaf etmiş, 16-cı əsrin ortalarında [[Dünya|dünya]] əhəmiyyətli ticarət və [[Kredit|kredit]] mərkəzinə, həmçinin Avropanın ən varlı [[Şəhər|şəhərinəşəhər]]inə çevrilmişdir. Antverpendə [[İspaniya]], [[Portuqaliya]], [[Almaniya]], İngiltərə, [[İtaliya]] və s. [[Tacir|tacirlərinintacir]]lərinin kontorları yerləşirdi. [[Niderland]] burjua inqilabı (16-cı əsr) zamanı kəskin siyasi mübarizə meydanına çevrilmişdir. [[1576-cı il|1576-cı ildə]]də ispan qoşunları Antverpeni talan etmişlər. [[1579-cu il|1579-cı ildə]] [[Utrext]] uniyasına birləşdirilmişdi. [[1585-ci il|1585-ci ilin]]in [[Avqust|avqustundaavqust]]unda ispanlar tərəfindən yenidən zəbt olunmuşdur. İspaniya ağalığı, [[1609-cu il|1609-cı ildə]] Şelda çayı mənsəbinin [[Hollandlar|hollandlar]] tərəfindən mühasirəyə alınması, sonralar isə Vestfal sülhü ([[1648]]) şərtləri Antverpenin iqtisadi əhəmiyyətinin itirilməsinə gətirib çıxardı. 1815–30-cu illərdə [[Niderland Krallığı]], [[1830-cu il|1830-cu ildən]]dən [[Belçika Krallığı]] tərkibində idi. Belçika Niderlanddan Şelda çayında ticarət aparmaq hüququnu satın aldıqdan sonra ([[1863]]) Antverpen yenidən dirçəldi və iri ticarət mərkəzinə çevrildi. Antverpen, həmçinin mühüm hərbi [[Qala|qala]] idi. Birinci və [[İkinci dünya müharibəsi|İkinci dünya müharibələri]] dövründə şəhər Almaniya tərəfindən işğala məruz qalmışdır. Şelda çayı Antverpeni iki hissəyə bölür; şəhərin hər iki hissəsini çayın altından keçən [[Tunel (funikulyor)|tunellər]] birləşdirir.

Antverpenin qədim hissəsində qotik [[Kilsə|kilsə]] (1352–1616), [[İntibah dövrü|intibah dövrünədövrü]]nə aid ratuşa binası (1561–65, memar K. Floris) və patrisi [[Ev|evləriev]]ləri (16-cı əsr), [[Barokko|barokko]] üslubunda [[Kilsə|kilsə]] (1614–21), kral sarayı (1743–45) və s. var. 20-ci əsrdə Antverpendə çox mərtəbəli “Torengebau” [[Bina|binasıbina]]sı (1930–31), [[Aeroport|aeroport]] ([[1931]]), Kil (1950 –55), Lüxtbal ([[1955]]) və s. yaşayış kompleksləri tikilmişdir. Antverpendə Kral İncəsənət Muzeyi ([[1810-cu il|1810-cu ildə]]də əsası qoyulmuşdur), P.P. Rubensin ev-muzeyi (təqr. 1610–18-ci illərdə tikilmişdir), Qotik kilsə (14–16-cı əsrlər) və s. var. [[İncəsənət]] [[Akademiya|akademiyasıakademiya]]sı, flamand rəssamlıq qalereyası, [[Konservatoriya|konservatoriya]] və s. var.

* [[1920-ci il|1920-ci ildə]]də 7-ci [[Yay Olimpiya Oyunları|Yay Olimpiya oyunları]] burada keçirilmişdir. <ref>{{AME|1|564 - 565}}</ref>

{{CommonsVikianbar kateqoriyası|Antwerpen}}