|
|İlk adı =
|Təxəllüsü =Zəka
|Doğum tarixi ={{doğum tarixi|1939|6|16}}.6.1939
|Doğum yeri ={{AzSSR}} [[Bakı]]
|Vəfatı = {{vəfat tarixi|7.011.1999||}}
|Vəfat yeri Bakı =
|Vəfat səbəbi =
}}
'''Rəfiq Zəka Xəndan—Xəndan''' ({{DVTY}}) — azərbaycanlı yazıçı, şair,ssenarist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü,Azərbaycan SSR Əməkdar İncəsənət Xadimi
== Həyatı ==
Rəfiq Zəka Xəndan [[1939]]-cu il [[16 iyun]]da [[Bakı]]da dünyaya gəlib. İlk şeir kitabı olan "Çağlayan" [[1962]]-ci ildə nəşr olunmuşdur. "Axırı yaxşı olar" ([[1968]]), "Mənim əziz vəhşiciyim" ([[1970]]) musiqili komediyalarının mətnini yazıb. Şair həmçinin "Füzuli" və "Söyüdlər ağlamaz" operalarının mətnlərinin müəllifi olmuşdur. [[1987]]-ci ildə[[Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimlərinin siyahısı|Azərbaycan SSR Əməkdar İncəsənət Xadimi]] fəxri adına layiq görülmüşdür. Şair həmçinin [[Azərbaycan SSR dövlət mükafatı]] laureatı olmuşdur. Rəfiq Zəka Xəndan keçən əsrin 80-90-cı illərində [[Azərbaycan]] [[Türkiyə]] ədəbi əlaqələrinin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Şair demək olar ki, [[Azərbaycan]] [[Türkiyə]] ədəbi əlaqələrinin özülünü qoyanlardan olmuşdur. Həmin illərdə şair [[Türkiyə]] mətbuatı səhifələrində [[Azərbaycan ədəbiyyatı]]nı geniş işıqlandırırdı. O, "SIZE", "Tanıtım" kimi məşhur türk jurnallarında [[Azərbaycan]] şair və yazıçıları haqqında yazılar dərc etmişdir. Rəfiq Zəka şairlik fəaliyyəti ilə yanaşı [[Azərbaycan İncəsənət Akademiyası]]nın professoru olaraq müəllim heyəti içərisində yer almış, estetikadan mühazirələr oxumuşdur.
laureatı olmuşdur. Rəfiq Zəka Xəndan keçən əsrin 80-90-cı illərində [[Azərbaycan]] [[Türkiyə]] ədəbi əlaqələrinin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Şair demək olar ki, [[Azərbaycan]] [[Türkiyə]] ədəbi əlaqələrinin özülünü qoyanlardan olmuşdur. Həmin illərdə şair [[Türkiyə]] mətbuatı səhifələrində [[Azərbaycan ədəbiyyatı]]nı geniş işıqlandırırdı. O, "SIZE", "Tanıtım" kimi məşhur türk jurnallarında [[Azərbaycan]] şair və yazıçıları haqqında yazılar dərc etmişdir. Rəfiq Zəka şairlik fəaliyyəti ilə yanaşı [[Azərbaycan İncəsənət Akademiyası]]nın professoru olaraq müəllim heyəti içərisində yer almış, estetikadan mühazirələr oxumuşdur.
R.Z.Xəndan heca və əruz vəznlərində əsərlər yazıb. Əsərlərinin mövzusu və qayəsini türkçülük, vətən sevgisi, məhəbbət və qəhrəmanlıq təşkil edib. 30-dan çox kitabı nəşr olunub. Əsərləri müxtəlif dillərə tərcümə edilib. Onun yaradıcılığı ilə bağlı müxtəlif vaxtlarda görkəmli sənət adamları - yazıçılar, şairlər və alimlər maraqlı fikirlər söyləyib.
*Dünyanın yarısı türkdür ([[1994]])
*Unudulmuş dahi ([[1994]])
QURBAN VERƏRDİM
Mənə bircə kəlmə can söyləsəydin
O bircə kəlmənə min can verərdim
Ömrünü, gününü dərd eyləsəydin
Ömrümü, günümü qurban verərdim.
Bezdirdim mən səni sədaqətimlə
Qaldım həsrətinlə, müsibətinlə
Könlümü alsaydın bu zülmətinlə
Sənə bir günəşli cahan verərdim.
O çağlar necə də mənə haydılar
Könlümə, gözümə şəfəq yaydılar
Keçən günlərimi qaytaraydılar
Gələn günlərimi qurban verərdim.
Elə ayrıldıq ki, səninlə ey gül
Bir də ayrılıqdan ayrı düşmərik
Ah, bu son hicranın vüsalı müşkül
Dağ dağa rast gələr, biz görüşmərik.
O çağlar necə də mənə haydılar
Könlümə, gözümə şəfəq yaydılar
Keçən günlərimi qaytaraydılar
Gələn günlərimi qurban verərdim.
Ürəkdən candan
Azmi tufanlara üz çevirdiyim,
Quduz dalgalara göyüs gerdiyim,
Şer dünyasina könül verdiyim
Dünyani duydugum andandir menim.
Gözellik önünde ruhum oynayib,
Parlaq incilerden gözüm doymayib,
Ulu ustadlara qanim qaynayib,
Onlara uymağim qandandir menim.
Yerim yer üzünde qürbet olanda,
Bezmeyin söhbetim qeybet olanda,
Neyleyim,yurduma hesret olanda,
Kainat başima zindandir menim.
Menim gizlilik yox tebietimde,
Açiqdir kinim de,mehebbetim de,
Ürek xiffetim de,can möhnetim de,
Ürekdendir menim,candandir menim!
Varmi menim qeder olan bağri dağ,
Bağrimin başinda bitmez ağri, dağ,
Ulduzum Ağridağ,Ayim Ağridağ,
Amansiz dumanim ondandir menim.
Qartallar ucalan yerde tülkü yox,
Sazimda,sözümde yasaq türkü yox,
Könlümde,gözümde qorxu-ürkü yox,
Çünkü ulu babam Vandandir menim!
Olmaz yalan tarix,nes il şöhretim,
Ulu Oğuzxandir nesil şöhretim,
Uluslar bilir ki,esil şöhretim
Şerefdendir menim,şandandir menim!
Özgürlük özledim men ömrüm boyu,
Aradim havani,torpağı suyu,
Köküm Türk köküdür,soyum Xan soyu,
Adım Refiq Zeka Xandandır menim
== Filmoqrafiya ==
# [[Oxuyur Şövkət Ələkbərova (film, 1970)]]
# [[Axtaran tapar (film, 1980)]]
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
[[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]]
| 