Vikipediya

Hermes: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 28:
| Xarakterik cizgiləri = <!-- Xarakterik cizgiləri -->
}}
'''Hermes''' (qədim yunanca Ἑρμῆς < Ἑρμέας < Ἑρμείας<ref name="Griechisches etymologisches Wörterbuch">Frisk H. Griechisches etymologisches Wörterbuch'', Heidelberg. Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung. 1960. p 564</ref>, miken dilində e-ma-a2<ref>Предметно-понятийный словарь греческого языка. Микенский период. Л., 1986. С.142</ref>)- qədim yunan mifologiyasında ticarət, gəlir, praqmatizm, cəldlik ilahı, ticarətdə gəlir və var-dövlət bəxş edir, atletlərin ilahıdır<ref>Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.1. С.292-294, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.118-119; Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 6, 2-3 далее</ref>. Adının ən qədim versiyası Mikena mənşəlidir<ref>Joann Gulizio [http://www.utexas.edu/research/pasp/publications/pdf/hermes.pdf UDQ 292.11] University of texas Retrieved 2011-11-26</ref>. Əksər alimlər Hermes adını “daş/yolqırağı məbəd/mərz” mənası verən “herma” sözündən törədiyini qeyd edirlər <ref>{{Citation | url = http://faculty.gvsu.edu/websterm/Greekhistory&gods.htm = Grand Valley State University (Michigan). | }}.</ref>, lakin onun adı “tərcüməçi” mənası verən “hermeneus” sözü ilə də bağlı ola bilər<ref>{{cite book |last=Silver |first=Morris |title=Taking Ancient Mythology Economically |location=Leiden |publisher=Brill |year=1992 |pages=159–160 |isbn=90-04-09706-6 }}</ref><ref name=DaviesB>Davies, Anna Morpurgo & Duhoux, Yves. ''Linear B: a 1984 survey''. Peeters Publishers, 1985. p. 136</ref>.
 
Hermes səfirlərin, çobanların, carçıların və yolda olanların himayəçisidir. Magiya, əlkimya və astrologiyanı himayə edir. İlahların elçisi və ölənlərin ruhunun Aidin dünyasına aparan bələdçidir (buna görə də, onu həm də Psixopomp, yəni “ruhların bələdçisi” adlandırırdılar). Cəldlikdə, hiyləgərlikdə və oğurluqda tayı-bərabəri yoxdur.
 
[[Homer]] və [[Hesiod]] onu “uğur gətirən”, “cangüdən” və “əla hiylə quran" adlandırırlar<ref name="ReferenceA">Homer. ''The Iliad''. The Project Gutenberg Etext. Trad. Samuel Butler</ref>.
 
Ölçü vahidlərini, rəqəmləri, əlifbanı ixtira etmiş və insanlara öyrətmişdir. Qədim Romada Merkuri adı altında məlum idi.
 
== Hermesin mənşəyi və uşaqlığı ==
[[Zevs]]lə pleyada Mayyanın oğlu olan <ref>Гесиод. Теогония 938—939</ref> (başqa versiyaya görə, Persefonanın oğlu<ref>Гесиод, подложный фр.395 М.-У.</ref>) Hermes ayın dördüncü günü<ref>Гимны Гомера III 19</ref> Killena (Arkadiya) dağının mağarasında<ref>Гесиод. Перечень женщин, фр.170 М.-У.; Гимны Гомера III 3</ref>, başqa versiyaya görə isə Kerikion (Beotiya) dağında<ref>Павсаний. Описание Эллады IX 20, 3</ref> anadan olmuşdur.
 
Dağ nimfaları təzə doğulmuş Hermesi Arkadiyadakı Trikren bulaqlarında çimdirirdilər<ref>Павсаний. Описание Эллады VIII 16, 1</ref>. Kölgəsi altında tərbiyə edildiyi yabanı çiyələk ağacının qalıqları Tanaqrda saxlanırdı<ref>Павсаний. Описание Эллады IX 22, 2</ref>.
 
İlk oğurluğunu hələ bələkdə olarkən etmişdi. Öz beşiyini tərk edərək o Pieriyaya getmiş və [[Apollon]]un otardığı əlli inəyi qaçırmışdı<ref>Гимны Гомера III 73</ref>. İnəkləri izlərinə görə tapmasınlar deyə onların ayağına budaqlar bağlamış və Pilosa qaçırmışdı. Xelidoreya (Arkadiya) dağında<ref>Павсаний. Описание Эллады VIII 17, 5</ref>,<ref>Псевдо-Эратосфен. Катастеризмы 24</ref> o böyük tısbağanın qınından və öldürülmüş iki inəyin bağırsaqlarından o yeddisimli [[lira]] hazırlamışdı<ref>Гимны Гомера III 496</ref>.
 
İnəklərini axtaran [[Apollon]] Pilosa gəlmiş və yerli sakinlərdən öyrənmişdi ki, inəkləri bir oğlan qaçırıb və heç kim onun izinə düşə bilmir. Bunun kimin əməli olduğunu başa düşən [[Apollon]] Mayyanın yanına gəlmiş və Hermesi oğurluqda ittiham etmişdi. Mayya bələkdə olan Hermesin yerində olduğunu göstərmişdi və Apollon onu Zevsin yanına aparmışdı. Atasının sorğu-sualından sonra Hermes inəklərin yerini göstərmiş, özü isə yaxınlıqda əyləşib [[lira]]da ifa etməyə başlamışdı. [[Apollon]]un lira xoşuna gəlmiş və o inəkləri liraya dəyişməyi təklif etmişdi. Hermes tütək çala-çala inəkləri otarmağa başlamış və [[Apollon]] tütəyi də istəyəndə, Hermes tütəyi [[Apollon]]un əsasına dəyişmişdi.
 
Hələ körpə ikən Hermes zarafat xətrinə [[Zevs]]in padşahlıq əsasını, [[Poseydon]]un üçbaşlı əsasını, [[Hefest]]in maşasını, [[Afrodita]]nın kəmərini, [[Apollon]]un qızıl oxlarını və yayını, [[Ares]]in qılıncını oğurlamışdı<ref>Лукиан. Разговоры богов 7, 1-3</ref>.
 
== Hermes haqqında miflər ==
Sətir 67:
Hermesin 40-a yaxın övladı var idi.
 
Hermes [[Odissey]]in ulu babasıdır. [[Troya müharibəsi]]ndə Hermes yunanların ilahi müttəfiqi olsa da, Priam oğlu [[Hektor]]un cəsədini almaq üçün yunanların qərargahına gedib gələndə onu müşayiət edərək qoruyurdu<ref name="ReferenceA">Homer. ''The Iliad''. The Project Gutenberg Etext. Trad. Samuel Butler</ref>.
 
[[Homer]]in III və XVIII himnləri Hermesə həsr edilmişdir. Hermes [[Aristofan]]ın “Sülh” və “Plutos” komediyalarının, [[Esxil]]in “Evmenidlər” faciəsinin personajıdır.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Hermes"