Xabarovsk: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
k tənzimləmə |
||
Sətir 2:
|status = şəhər
|azərbaycan dilində adı = Xabarovsk
|orijinal adı = ({{
|tabesində =
|ölkə = Rusiya
Sətir 62:
|saytın dili = ru
}}
'''Xabarovsk''' — Rusiyada şəhər( 1880-ci ildən), Rusiyanın və [[Xabarovsk diyarı]]-nın Uzaq Şərq federal dairəsinin inzibati mərkəzi. Rusiyanın Uzaq Şərq federal dairəsində ən böyük siyasi, maarifləndirici və mədəni mərkəzlərindən biridir.
Sətir 69 ⟶ 68:
Xabarovsk beynəlxalq dəmir yolu və hava nəqliyyatı yollarının kəsişməsi mərkəzində, Amur çayı və Çinlə sərhədin yaxınlığında Sredamursk ovalığının sağ sahilində yerləşir.
Xabarovskdan Moskvaya qədər hava yolu ilə məsafə — 6 100 kilometr, dəmiryolu ilə təxminən — 8 533 kilometr təşkil edir.
Sətir 77 ⟶ 75:
1880-ci ildən — Xabarovka şəhər statusu almış, Primorsk vilayətinin inzibati mərkəzi, 1884-cü ildən — Amur ətrafı general-qubernatorluğun inzibati mərkəzi olmuşdur. 1893-cü ildə şəhərin adı Xabarovsk olarak dəyişdirilmişdir.1922-ci ilin noyabrında RSFSR-ın Uzaq şərq respublikasının tərkibinə daxil olur.1926-cı ildə şəhər Uzaq şərq vilayətinin inzibati mərkəzi idi, 1938-ci ildən — Xabarovsk diyarının inzibzti mərkəzidir.2002-ci ildə şəhər Uzaq şərq federal dairəsinin mərkəzi statusunu aldı, burada da həmçinin Uzaq Şərqin inkişafı üzrə federal nazirlik yerləşir,Şərq hərbi dairəsinin qərargahı və federal hakimiyyətin və idarənin regional orqanları burada yerləşir, şəhər Uzaq Şərqin paytaxtıdır, Sibir və uzaq şərq şəhərləri Assosiasiyasının üzvüdür. Xabarovsk — "hərbi şöhrətin Şəhəridir".
== Fiziki-coğrafi xarakteristikası ==
=== Saat qurşağı ===
[[
=== Coğrafi mövqeyi ===
[[
Şəhər Asiyada Sredneamursk ovalığının cənub hissəsində, Amur və Ussuri çaylarının birləşdiyi yerin yaxınlığında yerləşir. Rusiya Dövlət sərhədindən şəhərin sərhədinə qədər olan məsafə təxminən 17 kilometrdir.Şəhərin sahəsi — 37,2 min hektar, sahil boyunca Amur və Amur boğazı ölçüsü— 33 kilometrdir.<ref>
Amurun hündür sağ sahilində yerləşir, relyefi müxtəlifdir.Xabarovskun mərkəzi hissəsi nisbi əlavələrlə dəniz səviyyəsindən 20-30 metrdən 70-90 metrə kimidir.
=== İqlimi ===
Sətir 96 ⟶ 92:
Mülayim, musson iqlimi, soyuq qarlı qışıyla və ilıq rütubətli yayla zəngindir<ref>[http://pogoda.ru.net/climate/31735.htm Xabarovskun iqlimi. Havanın rütubətliyi]</ref>.
* Yanvarda orta temperatur −19,8
* Orta temperatur iyul +21,3
* Orta illik temperatur — +2,4
Mütləq minimum tepratur −41,1
İldə orta hesabla 684 millimetr çöküntü tökülür. Bir gün ərzində çöküntülərin maksimal miqdarı — 121,2 millimetr — 1985-ci ilin iyulunda qeydə alınmışdır . Bir ay ərzində çöküntülərin maksimal cəmi 1981-ci ilin avqustunda düşdü və 434 millimetr təşkil etdi.
Sətir 121 ⟶ 117:
| Dek_müt_maks=6.6
| İl_müt_maks=36.4
| Yan_maks_orta=-15.7
Sətir 164 ⟶ 159:
| Dek_min_orta=-20.6
| İl_min_orta=-1.9
| Yan_müt_min=-40
Sətir 178 ⟶ 172:
| Noy_müt_min=-27.4
| Dek_müt_min=-36.7
| İl_müt_min=-40
| Yan_orta_yağ= 13
Sətir 246 ⟶ 240:
XIX əsrin ortasına qədər indiki Xabarovsyun ərazisi, Nerçinski müqaviləsinə uyğun olaraq, neytral ərazidə idi, Sin imperiyasının və Rusiyanın arasında ayırılmamışdır.<ref>[http://www.hrono.ru/dokum/1600dok/1689nerch.html Hrono.ru saytında Nerçinski müqaviləsi üzrə rus-Çin sərhədinin təsviri]</ref>.1858-ci ildə çin şəhərində Sin və Rusiya imperiyasının nümayəndələri arasında danışıqlar mübahisəli ərazilərin müəyyənləşdirilməsi haqqında mənsubiyyətindən başlayıb.Danışıqlar Rusiya tərəfindən Şərqi Sibirin general-qubernatoru Nikolay Muravyov və Çin tərəfdən isə Amur baş komandanı İşan
tərəfindən aparılmışdır<ref name="hrono"/>.16 mayda (28 may) 1858-ci il müqavilə imzalanmışdı, müqaviləyə əsasən , Amurun bütün sol sahili Rusiya imperiyasının mülkünə , Ussuri çayına qədər sağ sahil Çinin mülkünə keçirdi, lakin Amurun Ussuriyə töküldüyü yerdən dənizə qədər yer sərhədelan edilmişdi<ref name="hrono">[http://www.hrono.ru/dokum/aigur1858.html hrono.ru]</ref>.Müqavilənin imzalanmasından sonra, Amur üzrə qəsəbələrin təhlükəsizliyi üçün Muravyov kapitan Yakov Dyacenkonun komandanlığının altında 13-cü Sibir xətt batalyonunu Amura göndərilmişdi.
== İstinadlar ==
|