XIV Lüdovik: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 50:
 
== Xarici siyasəti ==
XVII əsrdə fransızlar [[Hindistan]] və [[Madaqaskar|Madaqaskarda]] ticarət aparmağa başladılar,Kanadının [[Kanada]]nın əsasını qoydular, Böyük Göllərə və [[Missisipi]] vadisinə daxil oldular, Vest-Hindiyada plantasiyalar təsis etdilər, [[Levant]] ilə öz qədim kommersiyalarını genişləndirdilər,öz ticarət dənizçiliyini böyütdülər və bir müddət Avropada aparıcı donanmaya malik oldular. Fransız ordusunun başında olan XIV Louis güclü bir ordu qurdu. O möhkəm nəzarət birliyi yaratdı, artilleriyasnı ordunun üzvi tərkibinə daxil etdi,hərbi rütbələri və dərəcələri sistemləşdirdi.
[[Şəkil:LouisXIVVersailles.jpg|right|thumb|400x400px|XIV Lüdovikin [[Versal sarayı|Versalda]] abidəsi]]
XIV Lüdovik Fransız ordunusu böyütdü, onun tərkibini 100 mindən 400 minə çatdırdı. Ordunun heyəti də güclü idi. Marşal Turenne, Şahzadə Conde və Sebastien Vauban da fransız ordusunda idi. Mareşal Tuerenn Charleroi,Mons,Namur və Lille şəhərlərini tutdu və İspanya hollandiyasın ələ keçirdi. XIV Louis bu işğalları öz arvadına çatacaq irs kimi qiymətləndiriyi Niderlanda müdaxilə ilə başladı. Fransanın İspanya üzərindəki bu uğurları Hollandiyanı narahat edirdi. Onlar yaxınlıqlarında İspan qüvvələrini güclü Fransız ordusundan üsttün tuturdular. Onlar əvvəlcə iki dövlət arasında barışdırıcı rol oynamaq istəsədə XIV Louis buna razı olmadı və beləliklə Hollandiya İspanya tərəfdən müharibəyə qoşuldu.İngiltərə də Fransaya qarşı olaraq müharibəyə girdi. Fransızlar CondeninKondenin başcılığı ilə Besançonu və Doleni tutdular.Lakin Fransa sonra sülh danışıqlarına getməli oldu.
 
XIV Lüdovik 1668-ci ildə Aix-la-ChapelleŞapel (Aachen) müqaviləsin imzaladı. 1670-ci ilin iyunda II Çarlz ilə Dovet sazişi imzaladı. Bu razılığa görə Fransa Hollandiyaya hücm etdikdə İngiltərə öz donanmasını Holandiyaya göndərməyi və bunun əvəzində də Fransa İngiltərəyə 225 min sterlinq verməyi qəbul etdi. Həmdə Fransa Münster və Kölnlə də razılaşma imzaladı.Bunlara qarşı isə Hollandiya İspanya ilə ittifaq qurdu. 1672-ci ilin martında Fransa Holandiyaya müharibə elan etdi.Fransa bu zaman həmdə İsveç ilə 1672-ci ilin aprelində saziş imzaladı. Bu razılaşmaya görə İsveç pulu verilmək şərti ilə Holandiyaya hücm etməli idi.Ordunun başında XIV Louis,Conde şəhzadısi və Mareşal Turenn dururdu.Ümumiyyətlə bu il Hollandiyada “Rampjaar”(fəlakət ili) adlanırdı. Amsterdam su anbarın açmaqla bu işğaldan xilas oldu lakin 1672-ci ilin iyununda sülh ətklif etdi.XIV Louis bu təklifi rədd etdi.Holland hökmətində böhran yaşandı. De Vitt həmin ildə istefa verdi və öldürüldü.
 
Ondan sonra dövlətin başına 22 yaşlı III WilliamVilliam gəldi.O idarəyə gələn kimi Fransaya qarşı diplomatik danışıqlara başladı.1673-cü ildən Avstriya və İspanya Hollandiya tərəfinə keçdilər. Eləhəmin ildən də Fransa öz torpaqlarını müdafiə etməli oldu.Bu zaman Fransanın qalan tək yaxşı müttəfiqi olan İngiltərə də dala çəkilməli oldu.Beləki İngiltərə hökməti II Çarlzın əhalisi protestant olan Hollandiyaya qarşı vuruşmasını da istəmirdi.İngiltərə və Hollandiya arasında 1673-cü ilin fevralında  Westminster sazişi imzalandı.Bununlada İngiltərə müharibədən çıxdı.Bu zaman həmdə Fransanın daxilində problem yarandı.Müharibədən əvvəl gəlirlər gedən puldan çox idi lakin müharibə zamanı vəziyyət dəyişmişdi.Ölkədə həmdə kəndli üsyanları olurdu.Beləliklə 1678-ci ildə Holllandiyada,Fransa da və İspanyada sülh bağlamaq istəyirdi.1678-ci il 10 avqustda Hollandiya ilə,1678-ci ilin sentiyabrın 17-sində İspanya ilə və 1679-cu ilin 5 fevralında müqavilələr imzaladı .Bu üç müqavilə sonradan “ Nijmegen razılaşması” adlandı.XIV Louisin Papa ilədə arası yaxşı deyildi.Kral 1681-ci ildə rahiblər məclisini yığdı.Məclis Papanın əleyhinə qərar qəbul etdi.Lakin XII İnnokendinin gəlməsi ilə Kral və papa arasında münasibətlər yaxşılaşdı.Kral Rahiblər Məclisinin qararını ləğv etdi. Onun ən son İspanlarla girdiyi müharibə ölkə büdcəsini iflasa uğratdı.Hətta o xələfinə deyirdi “müharibə etməyi həddindən çox lap çox sevdim”
 
== Ədəbiyyat ==