İslam hüququ: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 17:
Quranda insan fəaliyyətinin davranış qaydalarının tənzimlənməsinin bütün tərəfləri, istiqamətləri öz əksini tapmasa da, İslam hüquqşünaslığında müsəlman qanununvericilik sisteminin yaradılmasının əsası kimi çıxış etmişdir. Cəmiyyətdə və ailədə münasibətlərin tənzimləyicisi kimi qəbul edilmişdir. İslam dünyasında mülki, mülkiyyət, cinayət hüququ, maliyyə sistemi, vergi və mükəlləfiyyət formalarının müəyyənləşdirilməsinin başlıca mənbəyi kimi qəbul edilmişdir. Şafei II əsas mənbə kimi “Sünnə”ni qəbul edir. Sünnəni ərəbcə həyat tərzi, qaydalar və s. kimi tərcümə olunur. Sünnə Məhəmməd Peyğəmbərin həyat və fəaliyyəti ilə bağlı müəyyən təqdirə layiq anlar haqqında məlumatlardan və.s ibarətdir. Bunlara “ Hədis” deyilir. Müsəlman hüququnun növbəti mənbəyi “İcma” hesab olunur. Bütün müsəlmanların qəbul etdikləri qaydalar, ənənələr və s. İslam hüququnun digər mənbəyi kimi “Qiyas”ı qeyd edir. Qiyas Quran, Sünnə, İcma və.s də müəyyənləşdirilmiş qaydaların təfsiri insanın şüurlu fəaliyyəti nəticəsində yeniliklərin təsvir olunması və s.-dir. Müasir İslam hüququn bilicilərindən biri fin mənşəli Sukiyanen İslam hüququnun əsas mənbələrindən biri kimi doktrinanı götürür. Yəni, Quran Sünnədə mövcud olan qaydalara hüquqi səciyyənin şamil edilməsini qəbul edir. İctihad (həqiqətin araşdırılması, nəyə isə can atma) prinsipindən çıxış edərək müsəlman hüququ yeni qaydaların məhkəmə qərarlarının formalaşmasını təmin edir. Bir çox müsəlman hüquqşünasları və din xadimləri müsəlman hüququnun mənbələri sırasına [[Fətva]]nıda daxil edirlər. Fətva ayrı-ayrı din xadimləri tərəfindən həyati anlarla bağlı verilmiş qərarlardır. İslam hüququnda 6000-dən çox fətva qanun kimi istifadə olunur. İslam yarandığı andan müəyyən ictimai-siyasi amillərlə bağlı olaraq tərkibində müxtəlif istiqamətlər formalaşmışdır. Bunların əsasında da məzhəblər yaranmışdır.
Ən böyük iki məhzəb sünnilikvə şiəlikdir. Hər iki məzhəbin tərkibində müxtəlif əxlaqi hüquqi məktəblər formalaşmışdır.
1.[[Şafi məzhəbi|Şafiilik]]
Sətir 28:
Qafqazda əsasən Şafiilik məktəbi üstünlük təşkil edir. Malikilik Afrikanın qərbində, Hənəfilik Ərəbistan yarımadası və ətraf ərazilərdə geniş yayılmışdır.
İslam hüququn əsas tərkib hissələrindən biri də adətdir. Adət İslamaqədərki ənənələrin, yerli ayinlərin və şəriətin bir çox qaydalarını yerli koloritə (şəraitə) uyğunlaşdırılmasının məcmusudur. Əslində İslam hüququnda belə hesab olunur ki, şəriət şəhər mədəniyyətinin doğurduğu bir gerçəklikdir və adət kənd həyatının dağlıq ərazilərin məhsuludur. Adət hüququnun ən mühüm elementlərindən biri olan Qan intiqamı qadağandır. (Cihadddan kənarda insanın insanı öldürməsi qadağandır).
İslam hüququnda əsas problemlərdən biri cinslərin mövqeyi problemi olmuşdur. Müsəlman hüququnda istər, Şərqdə istərsə də, Qərbdə müəyyən təhriflərə yol verilmişdir. [[İslamda qadın|İslamda qadınların hüquqları]] daha genişdir. Xüsusən də bu özünü Kəbin Talaq proseslərində özünü göstərir. Digər tərəfdən qadınların maddi təminatıda xüsusi qeyd olunur. İslamda əsas müzakirə olunan problemlərdən biri də [[Fətva]] onun hüquqi mənbəyi problemidir. Müsəlman hüququnda fətvanın yalnız ən nüfuzlu din xadimləri verə bilər. Fətvada şəxsi fikirlərə qəti yol verilmir. Bütün verilən təfsirləri İslam müddəalarına və Quran ayələrinə uyğun olmalıdır. Həyat dəyişdikcə ictimai-iqtisadi münasibətlər dəyişir. Bu dəyişikliklər İslam hüququnda da öz əksini tapır. Əslinə qalsa müsəlman qanuni insandır. Onun həm daxili düşüncəsi həm davranışı həm də həyat tərzi müəyyən qanunlara uyğun həyata keçirilir.
Digər əxlaqi doktrinalardan fərqli olaraq İslamda qəbul olunmuş qaydalara riayət olunması şüurlu şəkildə həyata keçirilir. İslam hüququnda İndus və Çin hüququndan fərqli olaraq fərdin şəxsi statusu cəmiyyətdə yeri xüsusi olaraq qeyd edilir. İslam müsəlman dini etiqadının xüsusiyyətlərinə riayət edənlərin hüquq və vəzifələrini (şəxsi statusunu) açıq-aydın qeyd edir. Onların hüquqi mövcudluğunun əsaslarını təsdiq edir. Müsəlman hüququnun normaları müsəlman ölkələrində belə digər dini etiqadlara xristianlara, yəhudilərə və.s şamil edilmir.
| |||