Orqan (musiqi aləti): Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 1:
'''Orqan''' ({{Dil-en|Organ}}, {{Dil-fr|Orgue}}, {{Dil-de|Orgel}}, yunanca {{Dil-grc|ὄργανον}} ''organon'' — ''alət'' sözündən) — klavişli-nəfəsli musiqi aləti. Musiqi alətləri içində ən iri həcmlisidir. Öz həcmi, diapazon böyüklüyü, imkanları və tembr rəngarəngliyinə görə musiqi alətlərinin şahı sayılır. Nəfəsli orqan da adlandırılır ki, bu termin vasitəsilə elektron orqanlardan fərqlənir. Orqançı - orqan musiqi alətində ifa edən insan. İnstrumentalist-musiqiçininin sənəti, kilsədə rütbə. Başqa klavişli musiqi alətlərdən əsas fərgi - 7-yə gədər əl manualları (klavişləri), həmçinin ayaq pedal klavişinin olması ilə fərqləndirmək olar. Orqan (latınca organum, qədim-yunanca oργανον - "alət") - dilli-nəfəsli musiqi alətidir, musiqi alətlərinin arasında ən iri həcmlidir, və ən qədim alətlərdən biridir. Onun tarixi bir neçə minillik təşkil edir. Quqo Riman hesab edirdi ki, orqanın əcdadı qədim vavilon volınkasıdır (19 əsr b.e.ə.). "Həmin alətdə dəri boru vasitəsilə havayla dolurdu, əks tərəfində tütəklər yerləşirdi. Həmin tütəklərdə (borularda) çox ehtimal ki, dilçəklər və bir neçə deşiklər vardı."Orqanın başqa bir əcdadı Panın fleytası, çin Şeni və başqa oxşaq alətlər ola bilər. Deyilir ki, ilk orqanı (sulu orqan, qidravlos) Misir Aleksandriyasında b.e.ə. 296 - 228 illərdə yaşayan Ktesibiy yaratmışdı. Ona oxşar alətin şəkli Neron zamanının dəmir pulunun üzərində var idi. Böyük həcmli orqanlar IV əsrdə, bir az təkmilləşdirilmiş orqanlar - VII və VIII əsrlərdə yaranmışdır. Deyilir ki, Roma papası Vitalian orqanın katolik silsəyə daxil edilməsini təşkil etdi. VIII əsrdə Vizantiya öz orqanları ilə məşhur idi.
 
Orqanın başqa bir əcdadı Panın fleytası, çin Şeni və başqa oxşaq alətlər ola bilər. Deyilir ki, ilk orqanı (sulu orqan, qidravlos) Misir Aleksandriyasında b.e.ə. 296 - 228 illərdə yaşayan Ktesibiy yaratmışdı. Ona oxşar alətin şəkli Neron zamanının dəmir pulunun üzərində var idi. Böyük həcmli orqanlar IV əsrdə, bir az təkmilləşdirilmiş orqanlar - VII və VIII əsrlərdə yaranmışdır. Deyilir ki, Roma papası Vitalian orqanın katolik silsəyə daxil edilməsini təşkil etdi. VIII əsrdə Vizantiya öz orqanları ilə məşhur idi.
 
Orqan quraşdırma incəsənəti İtaliyada geniş yayılmışdı, IX əsrdə isə orqanlar İtaliyadan Fransaya aparılırdı. Sonralar bu mədəniyyət Almaniyada inkişaf etdi. Qərb Avropanın hər yerində orqanın yayılması XIV əsrə aid olunur.