Türklərin Azərbaycana kütlələr halında yerləşmələri çox-çox köhnə zamanlarda olmuşdur. Köhnə [[Sümer]]-[[Şumer]] mədəniyyəti də başlanğıcını buradan-Azərbaycanda al/götürür. Azərbaycanda me. öə 3-cü minildəminillikdə Türk [[Aratta dövləti]], daha sonra Türk [[Kuti]],[[Lullubi]] dövlətləri qurulmuşdur. Tarixdə Türk adının rast gəlindiyi ən köhnə yer/yeyər də yenə azərbaycandırAzərbaycandır. Köhnə qaynaqlarda Azərbaycanda [[Turukku]]ların yaşadığı açıqca ifadə olunur. Bir axtar/arazamanlar Moğolların idarəsimüstəmləkəsi altında qalanolmuş Azərbaycan, ondan sonrasonralar uzun müddət Türklər tərəfindən idarə edilmişdir. TeymurlularTeymurilər, ax-QoyunlarAğqoyunlular və quru-QoyunlarQaraqoyunlularin idarəsihakimiyyəti Azərbaycanda Türktürk mədəniyyətinin yaxşıca yerləşməsini təmin etmişdir. Beləcə Azərbaycan, hamısıyla bir Türkinkişafına ölkəsisəbəb olmuşdur.
Azərbaycan Türklərinintürklərinin tarixində ən böyük hadisə, Şiəliyi mənimsəyən bir zümrənin ErdebiliArdəbili mərkəz əldə edərək Şiə təriqətini bir hərəkəthərəkat halına soxmasıdırsalmasıdır. Şiə zümrənin liderliyinizümrəsinin edənbaşçısı Şeyx SafiyüddininSafiyəddinin nəvələrindən biri olan İsmayıl, bu təriqəti siyasi əməlləriməqsəd üçün yenidən təşkil edərək əvvəl Azərbaycana sonra da bütün İrana hakim olmuşdur. Qurduğu dövlətə və xanədana babasının adını vermişdir. [[Şah İsmayıl SəhviSəfəvi]] Türk və İslam tarixinin ən böyük hökmdarlarından və Türkün [[başbuğ]]larındandır.[[Şah İsmayıl Səhvinin]] qurduğu böyük imperatorluq [[Türkistan]]ın mərkəzindən Ərzincana qədər, şimalda şimal Qafqazdan cənubda İran körfəzinə qədər uzanırdı.
[[Səfəvilər]]dən sonra, İranın qədərinə hakim olan iki Türk boyu, Nadir Şahı sinəsindən çıxaran [[Azərbaycan Türklərinin Avşar boyu]] ilə, İranda ikinci uzun ömürlü xanədanı quran [[Azərbaycan Türklərinin Qaçar boyu]]dır.
