Uran (planet): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
|||
Sətir 236:
Uranın atmosferinin üçüncü təbəqəsi [[stratosfer]]<nowiki/>dir. Uranın stratosferində, əsasən hündürlüklə birlikdə [[tropopauz]]da temperatur −220 °C-dən termosferə qədər 527-577 °C-yə qədər artır.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /> Stratosferin isinməsi, metan fotolizi nəticəsində atmosferin bu bölgəsində meydana gələn metan və digər hidrokarbonlar tərəfindən<ref name="Summers & Strobel 1989" /> Günəşin [[Ultrabənövşəyi şüalanma|ultrabənövşəyi]] və [[İnfraqırmızı şüalanma|infraqırmızı]] şüalarını udması nəticəsində baş verir.<ref name="Young et al. 2001" /> İstilik həmçinin, isti termosferdən də gəlir.<ref name="Young et al. 2001" /> Hidrokarbonlar 100 km-dən 300 km qədər, 10 bar-dan 0.1 mbar-a qədər (10.00 – 0.10 hPa), −198 °C temperaturdan −103 °C temperatura qədər olan, nisbətən dar təbəqəni əhatə edir.<ref name="Bishop Atreya et al. 1990" /><ref name="Burgdorf Orton et al. 2006" /> Ən bol karbohidrogenlər hidrogenə nisbətən 10<sup>−7</sup> qarışma nisbəti ilə, [[metan]], [[asetilen]] və [[etan]]<nowiki/>dır. Karbon monoksidin qarışma nisbəti bu hündürlüklərdə eynidir.<ref name="Bishop Atreya et al. 1990" /><ref name="Burgdorf Orton et al. 2006" /><ref name="Encrenaz Lellouch et al. 2004" /> Suyun bolluq nisbəti 7×10<sup>−9</sup> təşkil edir.<ref name="Encrenaz 2003" /> Etan və asetilen [[stratosfer]]<nowiki/>in və [[tropopauz]]<nowiki/>un (10 mBar təzyiq səviyəsindən aşağıya) daha soyuq və aşağı hissələrində yoğunlaşmağa meyillidir,<ref name="Summers & Strobel 1989" /> bunun nəticəsində də duman təbəqələri meydana gətirir və bu da ehtimal ki, Urana qismən yumuşaq görkəm verməkdə cavabdehdir. Uranın [[stratosfer]]<nowiki/>indəki karbohidrogenlərin konsentrasiyası digər nəhəng planetlərin stratosferlərindəkindən daha azdır.<ref name="Bishop Atreya et al. 1990" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" />
Uranın atmosferinin ən üst təbəqəsi 800 və 850 K temperatura sahib olan termosfer və tacdır.<ref name="Lunine 1993" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Bu qədər yüksək istilik səviyyənin saxlanılması üçün lazım olan istilik mənbələri qeyri-müəyyəndir, nə Günəşin [[Ultrabənövşəyi şüalanma|ultrabənövşəyi şüalar]]ı nə də, qütb parıltısı aktivliyi bu istiliyi saxlamaq üçün kifayət miqdarda enerjini təmin edə bilməz. Bunun səbəbinin, stratosferdə 0.1 mBar təzyiq səviyyəsinin üstündə hidrokarbonun əksikliyindən meydana gələn zəif soyutma effektivliyi olduğu ehtimal edilir.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Molekulyar hidrogendən başqa termosfer-tac çoxlu sayda sərbəst [[hidrogen]] atomlarını ehtiva edir. Onların kiçik kütləsi və yüksək temperaturu, tacın nəyə görə səthdən 50 000 km-ə qədər genişləndiyini açıqlayır.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /><ref name="Herbert & Sandel 1999" /> Bu genişlənmiş tac Uranın unikal cəhətidir.<ref name="Herbert & Sandel 1999" /> O, Uranın ətrafında mövcud olan xırda hissəciklərin sürtünməsinə səbəbiyyət verir, bunun nəticəsində də Uran halqalarında tozun ümumi tükənməsi baş verir.<ref name="Herbert Sandel et al. 1987" /> Uranın [[termosfer]]<nowiki/>i, stratosferin üst hissəsi ilə birlikdə Uranın ionosferinə uyğun gəlir.<ref name="Tyler 1986" /> Müşahidələr göstərir ki, [[ionosfer]] 2 000-dən 10 000 km-ə qədər olan bölgəni əhatə edir.<ref name="Tyler 1986" /> Uranın ionosferi [[Saturn (planet)|Saturn]] və ya [[Neptun (planet)|Neptun]]<nowiki/>dan daha yoğundur. Onu [[stratosfer]]dəki hidrokarbonların aşağı konsentrasiyası meydana gətirdiyi düşünülür.<ref name="Herbert & Sandel 1999" /><ref name="Trafton Miller et al. 1999" /> [[İonosfer]] əsasən Günəşin ultrabənövşəyi şüaları ilə "qidalanır" və onun sıxlığı Günəşin aktivliyinə bağlıdır.<ref name="Encrenaz Drossart et al. 2003" /> [[Qütb parıltısı|Qütb parıltıları]]
<nowiki/><gallery widths="400" heights="400" perrow="2" caption="Uranın atmosferi">
| |||