Kür: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
k tənzimləmə
Sətir 1:
{{Digər məna|Kür (dəqiqləşdirmə)}}
{{ÇaylarÇay
|Adı = Kür çayı
|Yerli adı = <!-- Yerli çay dildəki adı-->
Sətir 42:
 
Kürün [[Qafqaz]] ərazisindən axdığı yerlərdə insanlar bir neçə min il əvvəldən məskunlaşıblar. Kürün vadisində [[kənd təsərrüfatı]] işlərinin hesablamalara görə təxminən 4 500 il tarixi vardır. Kür vadisində yaşayan xalqlar böyük və inkişaf etmiş mədəniyyət yaratmağa müvəffəq olmuşlar. Lakin, eramızdan təxminən 1200 il əvvəl bu xalqların yaşadıqları ərazilərdəki yaşayış mədəniyyətlərinin bir çoxu ya təbii fəlakətlər nəticəsində dağılmış, ya da köçəri tayfaların basqınları nəticəsində məhv edilmişdir. XX əsrdə Kürdə daşqınların sayı daha da çoxalmağa başladı. Buna görə həmin əsrin 50-ci illərindən başlayaraq Kürdə çox sayda su anbarları və orada kanallar inşa edilməyə başlandı. Əvvəllər Xəzər dənizindən Kür çayı vasitəsilə [[Tiflis]] şəhərinə qədər gəmi vasitəsilə üzərək getmək mümkün idisə, hazırda bu yol çay üzərində [[Su elektrik stansiyası|su elektrik stansiyalarının]] inşasından sonra mümkün deyildir.
 
 
== Etimologiyası ==
Sətir 54 ⟶ 53:
== Axını ==
 
Kür çayı [[Türkiyə]] ərazisindəki Allahuekber dağının şimal-şərq yamacından, 2740 m hündürlükdən başlanır<ref name="AQUASTAT">{{cite web|url=http://www.fao.org/nr/water/aquastat/countries/azerbaijan/index.stm|title=Azerbaijan: Geography, climate and population|publisher=Food and Agriculture Organization of the United Nations|work=AQUASTAT|date=|accessdate=2010-03-18|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100619082517/http://www.fao.org/NR/WATER/AQUASTAT/countries/azerbaijan/index.stm|archivedate=2010-06-19|df=}}</ref>. Sonra qərbə doğru, [[Ardahan]]dan şimala və şərqə axır və Gürcüstana keçir. Şimal-qərbdə, daha sonra Akhaltsikhe yaxınlığında bir kanyona yayılır, buradan başlayaraq şimal-şərqə təxminən 75 &nbsp;km məsafədə [[Xaşuri]] yaxınlığında dağlarda dərəyə axır. Daha sonra şərqə doğru axır və təxminən 120 kilometr məsafədə şərq-cənub-şərqdən axmağa başlayır, [[Qori]]ni keçir və sonra Mtsxeta yaxınlığında, qısa bir kanyondan cənuba və regiondakı ən böyük şəhər olan Tiflisin qərb tərəfi boyunca axır. Çay dərin axınlarla cənub-şərqdən Rustaviyə axır və Xrami çayı ilə qovuşmasından sonra şərqə doğru dönür, Gürcüstan-Azərbaycan xəttini keçərək otlaq sahələri arasında [[Şəmkir su anbarı]]na və sonra [[Yenikənd su anbarı]]na axır<ref name="BasinMap">{{cite map|last=Megvinetukhutsest|first=Nutsa|url=http://www.kuraarasbasin.net/EU_KuraAras_webpage/Kura_River_Basin_files/Map_KuraArasBasin%20Map.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20101013014456/http://www.kuraarasbasin.net/EU_KuraAras_webpage/Kura_River_Basin_files/Map_KuraArasBasin%20Map.pdf|dead-url=yes|archive-date=2010-10-13|title=Background Map of the Kura-Aras River Basin|cartography=Trans-Boundary River Management Phase II for the Kura River basin—Armenia, Georgia, Azerbaijan|publisher=European Union|date=|accessdate=2010-03-12}}</ref>.
 
Daha sonra Kür Azərbaycanda ən böyük su hövzəsi olan [[Mingəçevir su anbarı]]na axır. İori ([[Qabırrı]] kimi də tanınır) və [[Alazan]] çayları əvvəllər Kürə tökülürdülər, lakin onların sonları indi gölə axır. Barajdan ayrıldıqdan sonra çay axını cənub-şərqə qədər uzanır və [[Bərdə rayonu]]nda özünün ən böyük qolu olan [[Tərtərçay]]ı qarşılayır və bir neçə yüz kilometr boyunca geniş bir suvarılan düzənliyə doğru davam edir, [[Sarısu gölü]]nün yaxınlığında şərqə dönür və bir qədər sonra [[Sabirabad şəhəri]]ndə ən böyük qolu olan [[Araz]]ı qəbul edir. Sonra cənuba doğru 60 &nbsp;km axan çay [[Neftçala]] ərazisində Xəzər dənizinə tökülür.
 
== Hövzə ==
Sətir 70 ⟶ 69:
 
* [[Azərbaycan çayları]]
 
 
== Kür hövzəsinin şəkilləri ==