Dil (anatomiya): Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k tənzimləmə using AWB
Sətir 34:
}}
 
'''Dil''' ({{langDil-la|lingua}}, {{langDil-el|glossa}}) - qan damarları, sinirlər, vəzilər və limfoid ünsürlərlıə zəngin və selikli qişa ilə örtülmüş əzələvi üzvdür. Məməli heyvanlarda dil çox inkişaf edərək olduqca həcmli, hərəkətli bir üzv təşkil edir. Dil məməli heyvanlarda bir neçə vəzifə: qida maddələrini qavramaq (qarışqayeyənlərdə), yalamaq (yırtıcılarda), əmmək, udmaq, dad bilmək, lamisə üzvü funksiyasını daşımaq və insanda danışmaq vəzifəsini ifa edir. [[İnsan]] qidanı çeynəyərkən onu ağız boşluğunda dil ilə hərəkət etdirir. Dil qan damarları, sinirlər, vəzlər və limfa ünsürləri ilə zəngin və selikli qişa ilə örtülmüş əzələvi orqandır. Bizə qidanın dadını bildirən reseptorların xeyli hissəsi dilin üzərindədir. Dil insanlarda heyvanlardan fərqli olaraq həm də nitq üzvüdür. Ağız boşluğundan qida udlağa gedir.
Sakit vaxtda dil yastı və uzunsov olur; ön ucu nazikləşərək dil zirvəsinə — {{langDil-la|apex linguae}} və dal ucu enliləşərək dil kökünə {{langDil-la|radix linguae}} keçir. Ən başlıca kütləsini zirvə ilə kök arasındakı cisimi — {{langDil-la|corpus linguae}} təşkil edir. Yuxarı səthi — dil arxası — {{langDil-la|dorsum linguae}} aşağı səthdən — {{langDil-la|facies inferior linguae}}, sağ və sol kənar — {{langDil-la|margo linguae (margo lateralis linguae — BNA)}} vasitəsilə ayrılır. Dil arxasının <sup>2</sup>/<sub>3</sub> hissəsi — ağız hissəsi — {{langDil-la|pars oralis}} üfüqi vəziyyətdə ağız boşluğuna baxır, dal <sup>1</sup>/<sub>3</sub> hissəsi — udlaq hissəsi — {{langDil-la|pars pharyngea}} isə şaquli vəziyyətdə olub unlağa tərəf çevrilmişdir.
== Dil haqqında bilmədiklərimiz ==
 
Sətir 50:
# Dilin xarici əzələləri
 
Dil boylama istiqamətdə yerləşmiş lifli arakəsmə -[[lat.]] septum linguae, vasitəsilə iki simmetrik hissəyə bölünür. Lifli arakəsmə dilin boylama şırımından başlayaraq şaquli istiqamətdə aşağıya doğru gedir. Dilin əzələləri cüt olub, arakəsmədən sağ və sol tərəflərdə yerləşirlər.
 
=== Dilin xüsusi əzələləri ===
Sətir 61:
*Biz-dil əzələsi – [[lat.]] m.styloglossus, gicgah sümüyünün bizəbənzər çıxıntısından və biz-çənə bağından başlayıb önə, içəri və aşağıya gedərək dilin zirvəsində qurtarır. Bu əzələnin lifləri dilaltı- dil və damaq- dil əzələlərinin lifləri ilə çarpazlaşır. Funksiyası: dili arxaya və yuxarı çəkir.
*Dilaltı-dil əzələsi – [[lat.]] m.hyoglossus, dilaltı sümüyün böyük buynuzundan və cismindən başlayıb önə və yuxarıya gedərək dilin bayır kənarına bağlanır. Burada onun lifləri m.styloglossus və m.transversus linguae lifləri ilə çarpazlaşır. Funksiyası: dili arxaya və aşağı çəkir.
*Çənəaltı-dil əzələsi – [[lat.]] m.genioglossus, dil əzələlərinin ən böyüyüdür. Nitqin yaranması ilə əlaqədar olaraq yalnız insanda yaxşı inkişaf etmişdir. Bu əzələ çənə sümüyünün çənəaltı tinindən başlayıb arxaya və yuxariya gedir. Əzələ lifləri yelpik şəklində yayılaraq hər iki tərəfdən dilin kütləsinə daxil olur. Funksiyası: dili önə və aşağı çəkir.
 
== Həmçinin bax ==