18:16, 27 mart 2019 tarixindəki versiya redaktə Nemoralis (müzakirə \| töhfələr) İnterfeys inzibatçıları, İnzibatçılar 60.542 redaktə k 188.253.230.193 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Hilal knight tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma ← Əvvəlki redaktə		18:11, 13 avqust 2019 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar İşçiBot (müzakirə \| töhfələr) Botlar 59.228 redaktə k tənzimləmə using AWB Sonrakı redaktə →
Sətir 1: [[Şəkil:Crocus caspius.jpg\|thumb\|Yalnız Azərbaycanda bitən Xəzər Zəfəranı (Crocus caspius)]] '''Endemik''' ({{~~lang~~Dil-el\|ἔνδημος}} — yerli) yerləşdiyi regionun ekoloji şərtləri üzündən yalnız müəyyən ərazidə yaşayan/yetişən, dünyanın başqa yerində yaşama/yetişmə ehtimalı olmayan heyvan və ya bitki. Endemik bitkilər və heyvanlar məhdud [[areal~~\|areala~~]]a sahibdirlər, bu səbəbdən sayları da az olur, onlar nadir və nəsli kəsilməkdə olan növlər kimi [[Qırmızı kitab~~\|Qırmızı kitaba~~]]a tez-tez yazılırlar. Növlərin məhdud arealda yerləşmə xarakteristikası ''endemizm'' adlanır. Endemizimin inkişafına coğrafi izolyasiya və iqlim şəraiti kömək edir. Növ (və ya yarımnöv) üçün endemizm çox kiçik bir ərazi ilə son dərəcə məhdudlaşa bilər. Məsələn, [[~~Qoyunboğan\|qoyunboğanın~~qoyunboğan]]ın arealı Menorka adasında ([[İspaniya]]) cəmi bir neçə kvadrat kilometr təşkil edir. Okean adaları, təcrid edilmiş dağ vadiləri endemik formalarla daha zəngindir. Xüsusilə [[Müqəddəs Yelena adası~~\|Müqəddəs Yelena adasında~~]]nda floranın 85 %-i, [[Qalapaqos adaları~~\|Qalapaqos adalarında~~]]nda isə 97 %-i endemikdir. [[Baykal gölü~~\|Baykal gölünün~~]]nün flora və faunasının 75%-i endemikdir. Azərbaycanda 240 endemik bitki növü mövcuddur ([[Eldar şamı]], [[Lənkəran güləbrişini\|Lənkəran akasiyası]] və s.) <ref>[http://www.azerbaijan.az/_Geography/_Planting/_planting_a.html Bitki örtüyü]</ref> == Paleoendemiklər == ''' Paleoendemiklər''' yaşayış yerinin onlardan daha mütərəqqi qruplardan təcrid olması sayəsində həyatda qala bilən qədim taksonların nümayəndələridirlər.<ref>[http://endemik-bitki.nedir.org/ Endemik Bitki Nedir] </ref> Paleoendemiklərin ən parlaq nümayəndələri [[Avstraliya~~\|Avstraliyanın~~]]nın [[birdəliklilər\|birdəlikli]] (''Monotremata'') və [[Kisəlilər\|kisəli]] (''Metatheria'') məməliləridir. Hazırda Avstraliyaya çoxlu sayda bitki və heyvan növlərinin gətirilməsi ilə əlaqədar digər endemik [[Flora (botanika)\|flora]] və [[Fauna (zoologiya)\|fauna]] sıxışdırılır. Məsələn, Avstraliyaya dovşanların və [[Ev keçisi\|keçilərin]] gətirilməsi onun təbiətinə nisbətən böyük ziyan vurmuşdur. Ən qədim qrupların nümayəndələri olan paleoendemiklər canlı qazıntılar adlanır və təkamül nəzəriyyəsi baxımından böyük maraq kəsb edir. Ən məşhur canlı qazıntılar bu balıqlardır: ''Crossopterygii'' aid olan latimeria (''Latimeria chalumnae'') və sürünən heyvanlara aid edilən və dimdikbaşlar (''Rhynchocephalia'') dəstəsindən olan [[tuatara]] (''Sphenodon punctatum''). == Neoendemiklər == '''Neoendemiklər''' yeni təcrid olunmuş yerlərdə yaranan mütərəqqi gənc növlər və formalardır. Britaniya adalarının, [[Krım~~\|Krımın~~]]ın, [[Baykal~~\|Baykalın~~]]ın endemikləri buraya aid edilir. Baykal gölünün ən tanınmış endemiki [[baykal suitisi]] (''Pusa sibirica'') sayılır. == İstinadlar == [[Kateqoriya:Biologiya]] [[Kateqoriya:Endemiklər]]

Endemik: Redaktələr arasındakı fərq