Artezian suyu: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k düzenleme, typos fixed: şəkilin → şəklin, replaced: <references/> → {{İstinad siyahısı}} using AWB |
|||
Sətir 1:
[[Şəkil:Artezian suyu.jpg|thumbnail|right|350px|Artezian hövzəsinin geoloji strukturu]]
'''Artezian suyu''' ({{lang-la|Artesium}} [[Fransa]]da yerləşən [[Artua]] əyalətinin adı ilə əlaqəlidir) —
== Tarixi ==
Hələ [[Qədim Misir]]
== Xarakteriskası ==
Sətir 37:
Qədim mənşəli dərin, çox minerallaşmış sular yerləşir. Bu sular müxtəlif [[geoloji dövrlər]]in dəniz [[transqressiya]]ları zamanı çöküntü əmələgəlmə və ya layların sedimentasiyası prosesində toplanmışdır. [[Xlorid]] tipli duzlu su üstündür.
==
Üst artezian sularının temperaturu olduğu yerin havasının orta illik temperaturuna yaxın və ya ondan 1 °C yüksəkdir.<ref name="Şubayev Leanid Pavloviç. Ümumi yerşünaslıq. Maarif, 1986.s.322."/>. Belə temperaturlu bulaqlara ''soyuq bulaqlar'' eyilir. Bunlar üçün yuxarı istilik həddi 20 °C-dir. Temperaturu 20-dən 37 °C-yə qədər olan bulaqlara isti bulaqlar, temperaturu 37 °C-dən yüksək olan bulaqlara ''termal bulaqlar''(qaynar) deyilir.
Sətir 61:
[[Böyük Səhra]]da yeddi yeraltı hövzə müəyyən olunmuşdur. Onlardan Qərb səhrası adlanan ən böyüyünün sahəsi 1,8 mln. km², suyun həcmi 6000 km³-dir. Yaşıları 8-25 min olan bu sular daha rütubətli iqlimdə toplanmışdır. [[Amerika]] hövzələrindən ən böyüyü suyu [[mezozoy]] çöküntülərindən toplanmış [[Dakota]] hövzəsi və suyu [[paleozoy]] laylarında olan [[Böyük göllər]] rayonundakı [[Viskonsin]] hövzəsidir.
[[Azərbaycan]]<nowiki/>ın düzən rayonlarda müxtəlif litoloji tərkibli Mezazoy-Müasir Dövr yaşlı çökmə süxurlar çox böyük artezian suları ehtiyatına malikdir. Qrunt suları demək olar ki, hər yerdə müasir çöküntülərdə rast gəlir. Yüksək təzyiqli artezian hövzələri maili düzən sahələrdə [[antropogen]], [[Abşeron]] və [[Ağçaqıl]] yaşlı süxurlarda ([[Gəncə]], [[Qazax]], [[Quba-Xaçmaz]], [[Qarabağ]], [[Şirvan]] və s.) samrat çöküntülərində ([[Naxçıvan MR]]) aşkar edilmişdir. [[Qafqaz]]ın ən iri artezian hövzəsi [[Kür-Araz ovalığı]]ndadır. Bu suların minerallaşması təqribən1q/l, kimyəvi tərkibi kalsiumlu-hidrokarbonatlıolub, şəhər və kəndlərin su təchizatında və sahələrin suvarılmasında istifadə olunur
== Həmçinin bax ==
|