Ağa Aşurov: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k vikiləşdirmə
k parametr düzəlişləri using AWB
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi
| azərbaycanadı dilində adı = Ağa Aşurov
| adınorijinal adı orijinalı = Ağa Hacı Aslan oğlu Aşurov
| portretşəkil = Agha Ashurov.jpg
| portretinşəklin ölçüsü = 200
| izah şəklin izahı =
| titul = [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Poçt və Teleqraf Nazirliyi|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 2-ci Poçt və Teleqraf Naziri]]
| bayraq = Coat_of_arms_of_Azerbaijan.svg
Sətir 23:
| doğum tarixi = {{Doğum tarixi|1880||}}
| doğum yeri = [[Bakı]], [[Bakı quberniyası]], [[Rusiya İmperiyası]]
| ölümvəfat tarixi = {{vəfat tarixi|1936||}}
| ölümvəfat yeri = [[Rostov]]
| ölümvəfat səbəbi =
| sülaləsi =
| atası =
| anası =
| həyat yoldaşı =
| uşaqlarıuşağı =
| təhsili = Drezden və Darmştadt (Almaniya), elektrik mühəndisi, 1905-ci ilədək <ref>[http://www.anl.az/down/meqale/az_muellimi/2012/fevral/230023.htm Ali təhsil tariximizdən]</ref>
| imzası =
}}
'''Ağa Hacı Aşurov''' — (tam adı: ''Ağa Hacı Aslan oğlu Aşurov''; d.[[1880]]; [[Bakı]] – ö.[[1936]]; [[Rusiya]], [[Rostov]]) — mühəndis. Azərbaycanın istiqlaliyyəti uğrunda töhfələri olan ictimai-siyasi xadimlərdən biri. 1918-ci il oktyabrın 6-dan dekabrın 26-dək [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin ilk müstəqil poçt və teleqraf naziri olmuşdur.
 
== Həyatı ==
Sətir 42:
==Fəaliyyəti==
 
Bakının abadlaşdırılması və tərəqqisi üçün həyata keçirilən bir sıra tədbirlərə başçılıq etmişdir. [[1908]]-ci ildə Aşurovun rəhbərliyi ilə Bakıda yeni elektrik stansiyasının tikilməsi barədə müqavilə bağlanmışdır. [[1916]]-cı ildə Bakıya Şollar su kəmərinin çəkilməsində iştirak etmişdir. <ref name=":1">Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, I cild, "Lider nəşriyyatı" 2004, Bakı şəhəri, səhifə 137.</ref>
 
[[Şəkil:Şollar su kəmərinin çəkilişi.jpg|thumb|left|Şollar su kəmərinin çəkilişi, rəssam: Çingiz Mehbaliyev]]
Sətir 54:
===Cümhuriyyət dövründə===
 
[[1918]]-ci il [[17 iyun]] - [[7 dekabr]] tarixində [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] yarandıqda ikinci Hökumət kabinetində Aşurov əvvəlcə ticarət və sənaye naziri işləmiş, eyni zamanda, [[1918]]-ci il [[oktyabr]]ın 6-dək Ərzaq Nazirliyinə rəhbərlik etmişdir. Cümhuriyyətin mövcudluğunun ilk mərhələsində dövlətin ticarət-sənaye və ərzaq siyasətini, əsasən, Aşurov müəyyən etmişdir. İqtisadi böhranla mübarizədə Aşurov xüsusi rol oynamış, iqtisadiyyata dövlət nəzarəti sisteminin yaradılması yönündə əzmlə çalışmış, möhtəkirliklə, fəaliyyətləri dövlət maraqlarına zidd olan xüsusi mülkiyyətçilərlə mübarizədə qətiyyətli və sərt tədbirlərin tərəfdarı olmuşdur. Aşurov dövlətin müstəqil iqtisadi xəttinin prinsipial müdafiəçisi idi. [[1918]]-ci il [[oktyabr]]ın 6-da Hökumətdə bəzi dəyişikliklərlə əlaqədar poçt və teleqraf naziri təyin olunmuş, [[1918]]-ci il [[dekabr]]ın 26-dək fəaliyyət göstərmişdir və respublikada poçt və teleqraf müəssisələrinin inkişafı məqsdəilə əmrlər, sərəncamlar vermiş, ümumiyyətlə, ölkədə rabitənin bütün növlərinin inkişafı üçün var qüvvəsini sərf etmişdir. [[1918]]-ci il dekabrın 7-də Azərbaycan Parlamentinin tərkibinə seçilən Ağa Hacı Aşurov orada 1-ci fraksiyanın ən böyük tərkibli «''Musavat və «Bitərəflər fraksiyası''»nda (38 nəfər deputat heyətindən ibarət idi) təmsil olunurdu. Parlamentdə təqdimat zamanı siyahıda Ağa Hacı Aşurovun adı sayca 37-ci oxunurdu. Ağa Hacı Aşurov da Parlamentdəki ən fəal deputatlardan idi. Məsələn, onun [[1918]]-ci il [[dekabr]]ın 10-da keçirilən Parlamentin iclasındakı qanun layihəsi üzrə çıxışı və səmərəli təklifləri diqqətəlayiq olmuş və millət vəkilləri tərəfindən alqışlarla qarşılanmışdır. Ağa Hacı Aşurov [[Azərbaycan]] [[Parlament]]inin tərkibində Cümhuriyyətin süqutuna qədər fəaliyyət göstərmişdir. <ref name=":0">İltifat Əliyarlı.Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə rabitənin inkişafı. "Mütərcim nəşriyyat", Bakı-2009 səh. 72-75</ref>
 
===Bolşeviklərə qarşı===
 
[[1920]]-ci il [[aprel]]in 27-də Parlamentdə axşam saat 11 radələrində bolşeviklərin hakimiyyəti təslim etmək tələbinin əleyhinə səs verən 4 nəfərdən biri idi. [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]], [[Şəfi bəy Rüstəmbəyli]], [[Mustafa bəy Vəkilov]] və A.Aşurov [[1918]]-ci il [[dekabr]]ın ortalarında bütün Hökumət kabinəsi ilə birlikdə istefaya çıxmışdır. [[Azərbaycan]] sovet hakimiyyəti elan olunduğu günün ([[28 aprel]] [[1920]]-ci il) ertəsi bolşeviklər A.Aşurovun həbs edilməsi barədə qərar versələr də, (233) XI ordunun Siyasi Şöbəsinin rəisi, cəllad S.Pankratovun əməliyyat müvəkilləri və xüsusi agentləri onu ələ keçirməyə müvəffəq olmamışdılar.
 
[[Şəkil:Ağa Aşurov.jpg|250px|thumb|right|Hacı Ağa Aşurov ]]
 
[[Azərbaycan SSR]] qurulduqdan sonra Azərbaycan Müvəqqəti İnqilab Komitəsinin [[29 aprel]] [[1920]]-ci il tarixli dekreti ilə Azərbaycan Fövqəladə komissiyası (FK) təsis olunmuşdu. FK məhz XI qırmızı ordunun Siyasi Şöbəsinin bazası əsasında rəsmən yaradılmışdır. Lakin bu cəza orqanının əməli təşkili onun [[1920]]-ci il [[may]]ın 18-də XI ordunun Siyasi Şöbəsindən ayrıldığı gün sayılır. Həmin tarixdən 1920-ci ilin [[iyun]]unadək Semyon Andreyeviç Pankratov FK-nın ilk sədri olmuşdur. FK sovet hakimiyyətinin əsas cəza orqanı idi. S.Pankratovun qısa sədrliyi dövründə bu orqanın əli ilə minlərlə milli təəssübkeşimiz məhv edilmişdir. [[1920]]-ci ilin [[iyun]]undan FK-ya tanınmış bolşevik [[Baba Əliyev (Əliyoldaş oğlu)|Baba Əliyoldaş oğlu Əliyev]] ([[1875]]-[[1937]]) başçılıq etmişdir. [[1920]]-ci ilin [[oktyabr]]ından onu [[Əyyub Xanbudaqov|Əyyub Şirinbəy oğlu Xanbudaqov]] ([[1893]]-[[1937]]) əvəz etmişdi. O, bu vəzifədə [[1921]]-ci ilin [[oktyabr]]ın 5-dək Fövqəladə Komissiyasınnın sədri vəzifəsində [[Mircəfər Bağırov|Mir Cəfər Mir Abbas oğlu Bağırov]] ([[1895]]-[[1956]]) fəaliyyət göstərmişdi. Fövqəladə Komissiya adı [[1926]]-cı ilin [[avqust]]unadək davam etmişdir. 1926-cı ilin avqustun 7-də Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin (MİK) qərarı ilə Azərbaycan SSR Fövqəladə Komissiyası Dövlət Siyasi İdarəsi (DSİ) adlandırılmışdır. <ref name=":0" />
 
==Mühacirət dövrü==
 
A.Aşurov əvvəlcə Türkiyəyə getmək istəmişdi. Buna imkan olmadığından təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün Rostov şəhərinə köçməli olmuşdur. Rostovda mühəndis-texnoloq ixtisası üzrə işləmişdir. Ağa Hacı Aşurov [[1936]]-cı ildə [[Rostov]]da da dünyasını dəyişmişdir. O Rostovun [[Tatarlar|tatar]] qəbristanlığında dəfn olunmuşdur. <ref name=":1" />
 
== Həmçinin bax ==
Sətir 85:
* [http://www.azeribalasi.com/showthread.php/68675-Aoa-Aburov Ağa Aşurov]
 
== Ədəbiyyat siyahısı==
 
* Azərbaycan tarixi. V cild. B., 2001, s.303; «Milli Məclis». Parlament-90. Xüsusi buraxılış. 2008, s.79;