Toğrul (Böyük Səlcuq hökmdarı): Redaktələr arasındakı fərq

|Şəkilşəkil = TughrilCoin.jpg

|Şəkilşəkil məlumat =

|Şəkilşəkil miqyası =

Toğrul bəy [[Mikayıl bəy (Səlcuq Bəyin oğlu)|Mikayıl bəy]] oğlu [[987]]-ci ildə anadan olmuşdu. Ömrünün çoxunu türklərin zəfərlər qazanmasına və yeni torpaqların fəthinə sərf etmişdi. [[Çağrı bəy]]in ölümündən sonra onun qardaşı Toğrul bəy sultan elan edildi və bir ildən sonra onun adı zərb olunmuş pullar dövriyyəyə buraxıldı. Paytaxt [[Nişapur]]dan [[Rey]]ə köçürüldü. [[Nişapur]]dan şərqdəki torpaqların idarəçiliyi Çağrı bəyə tapşırıldı. [[Cürcan]] və [[Kuhistan]]ın idarəsi Sultan Toğrulun anabir qardaşı [[İbrahim Yınal|İbrahim Yınaloğlu]]naoğluna həvalə olunurdu. [[Herat]], [[Buşənc]], [[Sistan|Sistan]] və [[Qurlar ölkəsi]]ni idarə etmək sultan Toğrulun əmisioğlu Əbu Əli əl-Həsənə (Səlcuq bəyin oğlu [[Musa Yabqu|Musa]]nın övladı) tapşırılırdı. Səlcuqoğlu İsrailin oğlu [[Qutalmış|Şihabəddövlə Qutalmış]]a qərbə - Bizans istiqamətində yürüşlər etmək, [[Azərbaycan]]ı erməni-gürcü-Bizansın birləşmiş qüvvələrindən qorumaq tapşırıldı. Bu işdə ona Sultan Toğrulun anabir qardaşı [[İbrahim Yınal|İbrahim Yınaloğlu]]oğlu kömək göstərməli idi. [[8 iyul]] [[1046]]-cı ildə [[Abxaziya|Abxaz]] çarı Liparitin başçılıq etdiyi erməni-gürcü-Bizansın birləşmiş qüvvələrinin mühasirəyə aldığı [[Gəncə]]yə gələn Səlcuqlu ordusu xaçlıları geri oturtdu. Erməni tarixçisi Urfalı Meteosun yazdığı kimi "müsəlmanlar sayı hesabı bilinməyən xaçlı ordusundan 150 minini qılıncdan keçirdi". [[1054]]-cü ildə Sultan Toğrul [[İran]] sülaləsi olan [[Buveyhilər]] tərəfindən sıxşdırılan xəlifə əl-Qaimin xahişilə [[Bağdad]] şəhərinə daxil oldu. [[Buveyhilər sülaləsi|Buveyhilər]]in sonuncu nümayəndəsi olan əl-Malik ər-Rəhim Əbu Nəsr əsir tutularaq Təbərək qalasına salındı. Bağdad minarələrindən çəkilən əzanlarda Misirdəki şiə [[Fatimilər xilafəti|Fatimilər]]in deyil, yenidən Abbasi xəlifələrinin və Səlcuq sultanının adına xütbə oxunmasına başlanıldı. "Bütün ərəb əmirləri Sultan Toğrulun əlini öpmək üçün onun yanına gəldilər". Xəlifənin qızı Səidə ən-Nisə ilə evlənən Sultan Toğrul [[17 fevral]] [[1063]]-cü ildə [[Təbriz]]də təntənəli toy məclisi təşkil etdi.

Türk-İslam dünyasının ən görkəmli şəxsiyyətlərindən olan Səlcuqlu sultanı Toğrul cümə axşamı günü, 4 sentyabr 1063- cü ildə 70 yaşında vəfat etdi. Vəzir Həmid əl- Mülk əl-Qundurinin dediyinə görə Sultan Toğrul ona belə bir əhvalat danışmışdı: "Xorasanda fəaliyyətə başladığım ilk illərdə yuxumda gördüm ki, məni xoş iy verən dumanlı bir yerə qaldırdılar və qeybdən bir səs eşitdim: "Bizdən bir şey istə! Dediyin yerinə yetəcək". Mən dedim ki, uzun ömür istəyirəm. Mənə cavab verdilər ki, sən 70 il yaşayacaqsan".

Müasirlərinin yazdığına görə Sultan Toğrul cəsur, səbrli, geniş qəlbə malik bir insan idi. Dəbdəbəli geyinməyi sevməzdi. Ürəyində Uca Allaha dərin inam var idi. Bir dəfə də olsun Cümə namazından qalmır, bazar ertəsi və cümə axşamları oruc tuturdu. Pul toplamağı və nahaq qan tökülməsini istəməzdi. Nəzir verməkdə, xüsusilə məscid tikdirməkdə comərd idi. Sultan Toğrul demişdi: "Əgər mən tikdirdiyim evin yanında ondan uca məscid tikdirməsəm, Allahın qarşısında nə cavab verərəm!".

Toğrul bəy Çağrı bəyin oğlu Yakuta Anadoluya aramsız olaraq hücumlar etməsini və orada türklərin yerləşdirilməsi vəzifəsini tapşırmışdı. Bundan narahat olan xəlifə Qaimbiəmrillah Toğrul bəyin yanına elçi göndərdi və xahiş etdi ki, onlardan əvvəl İraqa gələn və sonralar İraq türkmənləri kimi tanınan oğuzlarla Toğrul bəylə birgə gələn oğuzların bölgədə yerləşməsinin qarşısını alsın. Toğrul bəy isə xəlifənin elçisinə: "Əsgərlərimin sayı çoxdur, əlimizdə olan torpaqlar onlar üçün kifayət etmir", - dedi.

[[Şəkil:Gaznaly-seljuk Dandanaqan.jpg|thumb|right|250|[[Dəndənəkan döyüşü]]]]