Mahmud Hüdayi: Redaktələr arasındakı fərq

{{Dövlət xadimi|azərbaycanadı dilində adı='''Mahmud Hüdayi Həzrətləri'''|portret=|titul=[[Xəlvətilik|Xəlvəti təriqətinin şeyxi]]|bayraq=|bayraq2=|hakimiyyət müddəti=|dövr son=|sələfi=|xələfi=|baş nazir=|titul_2=|bayraq_2=|bayraq2_2=|dövr əvvəl_2=|dövr son_2=|sələfi_2=|xələfi_2=|titul_3=|bayraq_3=|bayraq2_3=|dövr əvvəl_3=|dövr son_3=|sələfi_3=|xələfi_3=|titul_4=|bayraq_4=|bayraq2_4=|dövr əvvəl_4=|dövr son_4=|sələfi_4=|xələfi_4=|titul_5=|bayraq_5=|bayraq2_5=|dövr əvvəl_5=|dövr son_5=|sələfi_5=|xələfi_5=|titul_6=|bayraq_6=|bayraq2_6=|dövr əvvəl_6=|dövr son_6=|sələfi_6=|xələfi_6=|titul_7=|bayraq_7=|bayraq2_7=|dövr əvvəl_7=|dövr son_7=|sələfi_7=|xələfi_7=|titul_8=|bayraq_8=|bayraq2_8=|dövr əvvəl_8=|dövr son_8=|sələfi_8=|xələfi_8=|partiya=|doğum tarixi=[[1541]]|doğum yeri=[[Qoçhisar]], [[Osmanlı imperiyası]]|ölüm tarixi=[[Oktyabr]] [[1628]]|ölüm yeri=[[İstanbul]], [[Osmanlı imperiyası]]|dəfn yeri=|həyat yoldaşı=|uşaqlarıuşağı =|dini=[[Xəlvətilik]], [[İslam]]|təhsili=|sayt=|mükafatları=|imzası=}}'''Mahmud Hüdayi Həzrətləri''' (d. [[1541]], [[Şərəfliqoçhisar]] - ö. [[oktyabr]] [[1628]], [[İstanbul]]) — [[Anadolu]]<nowiki/>da yetişən böyük sufilərdən biri, [[Sufizm|Sufi İslam təriqəti]]<nowiki/>nin bir alt qrupuna aid [[Bayrami təriqətı|Bayrami təriqətinin]] davamı olan [[Xəlvətilik|Cəlvəti təriqəti]]<nowiki/>nin də qurucusudur. [[1598]]-ci ildə [[Üsküdar]]<nowiki/>da öz adına [[məscid]] və dərgah inşa etdirmişdir. Əsl adı Mahmuddur, Hüdayi adını isə sonradan almışdır.<ref>http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=040338</ref>

[[1573]]-cü ildə Mahmud Hüdayi Əfəndi 33 yaşında ikən müəllimi Ramazan Əfəndi ilə [[Bursa]]<nowiki/>ya geri döndü və Fərhadiyyə mədrəsəsində [[müdərris]]<nowiki/>liyə başladı. 3 il bu vəzifədə qaldıqdan sonra müəlliminin vəfatı ilə bütün vəzifələrindən öz istəyilə ayrıldı və [[Bursa]]<nowiki/>dakı [[Xəlvətilik|xəlvəti]] şeyxlərindən Şeyx Məhəmməd Üftadənin yanında [[Müridizm|mürid]]<nowiki/>liyə başladı. Daha sonra Şeyx Üftadənin məsləhəti ilə doğulduğu yer olan [[Sivrihisar]]<nowiki/>a getdi. 6 ay burada qaldıqdan sonra Şeyx Üftadənin vəfatı səbəbilə geri döndü. Qısa müddət sonra öncə [[Rumeli]]<nowiki/>yə, ardından [[İstanbul]]<nowiki/>a getdi və [[Şeyxülislam]] [[Xoca Sadəttin Əfəndi]]<nowiki/>nin təyinatıyla Kiçik Ayasofya məscidinin şeyxi olaraq 8 il fəaliyyət göstərdi. Ardından [[1589]]-cu ildə [[Üsküdar]]<nowiki/>dakı Hüdayi dərgahının yerini satın aldı və inşaata başladı. 6 il davam edən inşaat [[1595]]-ci ildə başa çatdı. [[1599]]-cu ildə [[Fateh məscidi]] vaizliyindən ayrıldı və [[Üsküdar]]<nowiki/>dakı [[Mehrimah Sultan məscidi (Üsküdar)|Mihrimah Sultan məscidi]]<nowiki/>ndə [[Cümə axşamı|cümə axşam]]<nowiki/>ları [[vaiz]] verməyə başladı. [[1616]]-cı ildə [[Sultan Əhməd məscidi]]<nowiki/>nin açılışında ilk [[xütbə]]<nowiki/>ni Mahmud Hüdayi Həzrətləri oxudu və hər ayın ilk [[bazar ertəsi]] günü burada [[vaiz]] verdi.

[[Üsküdar]]<nowiki/>da çalışdığı illərdə Mahmud Hüdayiyə [[I Əhməd]] tərəfindən [[İstanbul]]<nowiki/>un bir çox yerlərində mülklər bağışlandı. Rəvayətə görə, [[I Süleyman]]ın, qızı [[Mihrimah Sultan]]<nowiki/>dan doğulan [[nəvə]]<nowiki/>si [[Ayşə Hümaşah Sultan]] ilə evlənmişdir. [[1628]]-ci ilin [[oktyabr]] ayında [[İstanbul]]<nowiki/>da vəfat etmiş və dərgahındakı türbəsində dəfn olunmuşdur. 6 qızı və 5 oğlu olan Mahmud Hüdayinin nəsli, qızları Ümmügülsüm (ö. [[1641]]), Zeynəb (ö. [[1642]]) və Fatma Zəhra (ö. [[1675]]) vasitəsilə davam etmişdir.

Mahmud Hüdayinin xalqdan [[sultan]]<nowiki/>lara qədər böyük bir təsir dairəsi var idi. Dövrün [[padşah]]<nowiki/>ları ilə yaxından tanış olmuş, [[III Murad]], [[I Əhməd]] və [[II Osman]] kimi [[padşah]]<nowiki/>lara məktub yazaraq məsləhətlər vermişdir. [[IV Murad]]ın [[10 sentyabr]] [[1623]] tarixində [[Əyyub Sultan məscidi]]<nowiki/>ndə baş tutan [[cülus]] mərasimində yeni [[padşah]] məhz Mahmud Hüdayinin əlindən qılınc qurşanmışdır. Fərhad Paşa ilə [[Təbriz]] səfərinə qatılmış və bəzən xüsusi dəvətlərlə [[saray]]<nowiki/>a gələrək [[padşah]]<nowiki/>larla söhbətlər etmişdir.

[[Kateqoriya: SufilərTəriqətlər]]