Erməni Süleyman Paşa: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k parametr düzəlişləri using AWB
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi|azərbaycanadı dilində adı='''Erməni Süleyman Paşa'''|adın originalı=أرمنيان سليمان باشا|portret=|portretinşəklin ölçüsü =300|izah=|titul=[[Durğunluq dönəmi Osmanlı sədrəzəmləri|Osmanlı sədrəzəmi]]|dövr əvvəl=[[19 avqust]] [[1655]]|dövr son=[[28 fevral]] [[1656]]|sələfi=[[Qara Div Murad Paşa]]|xələfi=[[Dəli Hüseyn Paşa]]|titul_2=|bayraq_2=|bayraq2_2=|dövr əvvəl_2=|dövr son_2=|sələfi_2=|xələfi_2=|titul_3=|bayraq_3=|bayraq2_3=|dövr əvvəl_3=|dövr son_3=|sələfi_3=|xələfi_3=|doğum tarixi=|doğum yeri=|ölüm tarixi=[[28 fevral]] [[1687]]|ölüm yeri=[[İstanbul]], [[Osmanlı imperiyası]]|sülaləsi=|atası=|anası=|həyat yoldaşı=[[Ayşə Sultan (I Əhmədin qızı)|Ayşə Sultan]]|uşaqlarıuşağı =|imzası=}}'''Erməni Süleyman Paşa''' (ö. [[28 fevral]] [[1687]]) — [[IV Mehmed]] dövründə 6 ay 10 gün [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı imperiyası]]<nowiki/>nın [[sədrəzəm]]<nowiki/>i olmuş dövlət adamıdır.
 
== Həyatı ==
Əslən [[Ermənilər|erməni]] olub, [[Malatya]]<nowiki/>da dünyaya gəlmişdir. Qohumu olan qapı ağası İsmayıl ağanın vasitəsilə [[İbrahim Paşa Sarayı|İbrahim Paşa sarayı]]<nowiki/>na alınmış, ardından [[Əndərun]]<nowiki/>a alınaraq burada [[saray]] tərbiyəsi almışdır. [[1640]]-cı ildə Musa Paşanın yerinə silahdarlığa gətirildi, ardından [[Vəzir|vəzirlikvəzir]]lik rütbəsi ilə birlikdə divana daxil oldu. [[17 iyul]] [[1644]] tarixində [[Mərəş əyaləti|Mərəş bəylərbəyi]], ardından [[Ərzurum əyaləti|Ərzurum]] hakimi təyin olundu. Bu vəzifədə ikən [[Səfəvilər]]<nowiki/>in tərtibi ilə [[Ərzurum əyaləti|Ərzurum]]<nowiki/>da çıxan qarışıqlıqları həll etdi. Yatırılan üsyanın rəhbəri öldürüldü və kəlləsi [[24 may]] [[1646]] günü [[İstanbul]]<nowiki/>a gətirildi. Ardından Saqqız adasının müdafiəsi ilə vəzifələndirildi. [[İstanbul]]<nowiki/>a döndükdən sonra yenidən qübbə vəzirliyinə gətirildi və [[I Əhməd]]<nowiki/>in qızı [[Ayşə Sultan (I Əhmədin qızı)|Ayşə Sultan]]<nowiki/>la evləndirildi.
 
[[Qara Div Murad Paşa|Qara Murad Paşa]] 10 aylıq [[Sədrəzəm|sədarət]]<nowiki/>inin ardından [[Yeniçərilər|yeniçəri ağası]] Hüseyn ağanın tövsiyəsilə vəzifədən alındı və yerinə Süleyman Paşa gətirildi ([[19 avqust]] [[1655]]). Olduqca çətin bir vəziyyətdə [[sədrəzəm]] olan Süleyman Paşa istər şəxsiyyəti, istərsə də [[saray]]<nowiki/>dakı nüfuzu baxımından zəruri islahatları həyata keçirə biləcək biri deyildi. Maliyyə vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün 2-3 illik verginin nağd olaraq ödənilməsi, [[Yəhudilər|yəhudi]] tacirlərdən alınan zəif əyarlı sikkələrlə [[Sipahilər|sipahi]] və [[yeniçərilər]]<nowiki/>in [[Ülufə divanı|ülufə]]<nowiki/>lərinin ödənilməsi kimi uğursuz cəhdlər etdi. Ancaq nəticədə bunun böhrana səbəb olacağını başa düşən Süleyman Paşa [[validə sultan]]<nowiki/>a [[Sədrəzəm|sədarət]]<nowiki/>dən istehfa etdiyini bildirdi. Gizlicə tərtib olunan məclisin sonunda [[27 fevral]] [[1656]] tarixində [[Sədrəzəm|sədarət]] möhürü [[Krit]] sərdarı [[Dəli Hüseyn Paşa]]<nowiki/>ya göndərildi. Edilən yanlış islahatlar və [[Krit]] mühasirəsindən dönən [[yeniçərilər]]<nowiki/>in 2 illik maaşlarını ələb etmələri vəziyyəti daha da ağırlaşdırdı. [[Sədrəzəm|Sədarət]] möhürünün alınmasından bir həftə sonra [[Çinar hadisəsi|Çinar hadisələri]] baş tutdu.
 
[[Çinar hadisəsi|Çinar hadisələri]]<nowiki/>nin ardından Süleyman Paşa [[1 aprel]] günü [[Bosniya əyaləti|Bosniya bəylərbəyi]] təyin olundu. [[2 dekabr]] [[1656]] tarixinədək bu vəzifədə qalan Süleyman Paşa burdan ayrıldıqdan 2 il sonra [[İstanbul]]<nowiki/>a gələrək burada [[taxt]] [[Regent|naibi]] elan olundu ([[24 iyul]] [[1659]]). Bu vəzifədə ikən [[24 iyul]] [[1660]] tarixində [[paytaxt]]<nowiki/>da çıxan yanğın əsnasında 280 min ev yanaraq kül olmuşdur. 49 saat davam edən yanğının önünü ala bilməyən Süleyman Paşa təqsirkar hesab olundu və [[Ədirnə]]<nowiki/>yə çağırılaraq [[Silistrə əyaləti]]<nowiki/>nə sürgün olundu. [[18 may]] [[1665]] tarixində ikinci dəfə [[taxt]] [[Regent|naibi]] elan edilən Süleyman Paşa yola çıxaraq [[1 iyun]]<nowiki/>da [[paytaxt]]<nowiki/>a çatdı. Ancaq bədbəxtlikdən bu dəfə də [[İstanbul]]<nowiki/>da yanğın baş verdi. [[23 iyul]] [[1665]] günü [[Qalata qülləsi]] yaxınlığında, ertəsi gün [[Topqapı sarayı]]<nowiki/>nın [[hərəm]]<nowiki/>ində yanğın çıxmış, [[Hərəm|hərəmxanahərəm]]xana əhalisi [[Köhnə Saray (İstanbul)|Köhnə saray]]<nowiki/>a göndərilmişdir. [[Ədirnə]]<nowiki/>dən yola düşən [[IV Mehmed]]<nowiki/>i [[9 oktyabr]] günü [[paytaxt]]<nowiki/>a yaxın bir yerdə qarşılayan Süleyman Paşa [[12 oktyabr]]<nowiki/>da yenidən qübbə vəziri elan edildi. Ardından [[6 iyun]] [[1666]] tarixində [[Ərzurum əyaləti|Ərzurum bəylərbəyi]] seçilsə də, bir il sonra təqaüdə çıxarıldı ([[21 iyun]] 1667). Ömrünün son 20 ilini [[Üsküdar]]<nowiki/>da keçirən Süleyman Paşa 80 yaşlarında [[28 fevral]] [[1687]] günü vəfat etdi və evinin yaxınlığında dəfn olundu.
 
== Mənbə ==
Sətir 22:
* Bekir Kütükoğlu, “Süleyman Paşa”, İA, XI, 197-200.
{{IV Mehmed}}
 
[[Kateqoriya:Ermənilər]]
[[Kateqoriya:1687-ci ildə vəfat edənlər]]