Körpülülərin kürəkəni Abxaz Siyavuş Paşa: Redaktələr arasındakı fərq

 

== Həyatı ==

[[Sədrəzəm]] [[Sarı Süleyman Paşa|Süleyman Paşa]]<nowiki/>nın məğlub olduğu [[12 avqust]] [[1687]] tarixində baş tutan Şikloş döyüşü, Siyavuş Paşanın [[sədrəzəm]] olması ilə nəticələnən böyük bir üsyanın başlanğıcı oldu. Bəzi qərb ədəbiyyatlarında II Moxac müharibəsi adlandırılan bu döyüşdə Siyavuş Paşa da iştirak etmişdi. Varadinə çəkilən [[sədrəzəm]]<nowiki/>in ordunu Əyri qalasına yollamasına baxmayaraq, ərzaq çatışmazlığı səbəbilə ordu qışlağında çıxmadı. [[Sarı Süleyman Paşa|Süleyman Paşa]]<nowiki/>nın ordudakı yeni nizamlamalarından narazı olan əsgərlər isə [[1 sentyabr]]<nowiki/>da üsyan edərək ertəsi gün [[Hələb əyaləti|Hələb bəylərbəyi]] Siyavuş Paşanı “qoca vəzirdi” deyərək orduya rəhbər elan etdilər. Hadisələrdən xəbərdar olan [[IV Mehmed|Sultan Mehmed]] isə dərhal Siyavuş Paşanı [[Sərdar-ı əkrəm|sərdar]] təyin etdi. Bu əsnada [[5 sentyabr]] günü bəzi ordu komandirləri və [[Sancağ-ı Şərif|sancağ-ı şərif]]<nowiki/>lə birlikdə [[Belqrad]]<nowiki/>a qaçan [[Sarı Süleyman Paşa|Süleyman Paşa]] [[Tokat]], [[Sivas]], Təkə və [[Amasya|Amasiya]] hakimləri, Osman Paşanın və digər üsyan rəhbərlərinin ələ keçirilməsi üçün fərman yazmışdı. Orduda üsyan tərtib edən bu şəxslər sərdar Siyavuş Paşa ilə birləşərək bütün hadisələri məktub yazaraq [[paytaxt]]<nowiki/>a bildirdilər. Bu əsnada orduyla birlikdə [[Belqrad]]<nowiki/>a çatan Siyavuş Paşa burada [[sədrəzəm]] elan olundu ([[23 sentyabr]] [[1687]]). [[Belqrad]]<nowiki/>dan [[Sərdar-ı əkrəm|sərdar]] və [[sədrəzəm]] olaraq yola çıxan Siyavuş Paşaya [[Sədrəzəm|sədarət]] möhürü və [[Sancağ-ı Şərif|sancağ-ı şərif]] [[28 sentyabr]]<nowiki/>da Niş qalasında təslim edildi. Yeni [[sədrəzəm]] ilk iş olaraq [[paytaxt]]<nowiki/>da olan [[şeyxülislam]] [[Ankaralı Mehmed Əmin Əfəndi]]<nowiki/>yə gizlicə məktub yazaraq ayaqlanan ordunun [[IV Mehmed|Sultan Mehmed]]<nowiki/>i taxtdan salmaq üçün hazırlandığını bildirdi. [[Şeyxülislam]] da yenə gizli şəkildə üləma zümrəsini toplayaraq gələn məlumatı elan etdi və burada [[IV Mehmed|Sultan Mehmed]]<nowiki/>in taxtdan endirilməsi münasib görüldü. Aylardır almadıqları ülufələrini istəyən üsyançılar ordudakı düşmənlərini aradan qaldırarkən, digər yandan sabiq [[sədrəzəm]] edam edildi. Vəfat edən [[şeyxülislam]]ın yerinə isə [[Dabbaqzadə Mehmed Əfəndi]] gətirildi. Üsyançılara qarşı tədbir almaq məqsədilə [[sədrəzəm]]<nowiki/>in qaynı [[Körpülü Fazil Mustafa Paşa|Fazil Mustafa Paşa]]<nowiki/>nı [[7 oktyabr]] [[1687]] tarixində ikinci vəzir olaraq [[İstanbul]] [[Regent|naibi]] təyin edən [[IV Mehmed|Sultan Mehmed]] ordunun qarşısını ala bilmədi.

 

 

 

İkinci vəzir [[Körpülü Fazil Mustafa Paşa|Fazil Mustafa Paşa]]<nowiki/>nın təsiri altında olan Siyavuş Paşa isə dərhal üsyançıları aradan qaldırılmağa başladı. Bunun üçün yeniçəri ağalığına gətirdiyi Harputlu Süleyman ağa ilə birləşsə də, [[13 fevral]] [[1688]] tarixində [[Körpülü Fazil Mustafa Paşa|Fazil Mustafa Paşa]] və bir neçə gün sonra [[şeyxülislam]] [[Dabbaqzadə Mehmed Əfəndi]] üsyançılar istəyi ilə vəzifələrindən alındı. Yenə üsyançıların istəyi ilə [[sədrəzəm]] [[Macarıstan]] səfərinə çıxma qərarı aldı və [[21 fevral]] günü səfər rəsmi olaraq elan edildi. Ancaq bu sənada Harputlu Süleyman ağanın üsyançılardan Əhməd Çavuşu öldürməsi vəziyyəti alovlandırdı. Elə həmin gün Süleyman ağanı aradan qaldıran [[yeniçərilər]] [[padşah]]<nowiki/>dan [[sədrəzəm]]<nowiki/>in vəzifədən alımasını tələb etdilər. Bir neçə gün sonra, [[1 mart]] günü çox sayda üsyançı [[Yeniçərilər|yeniçəri]] 15-20 döyüş topuyla [[sədrəzəm]]<nowiki/>in Ağaqapısındakı sarayını mühasirəyə alaraq [[Sədrəzəm|sədarət]] möhürünü tələb etdi. Bu əsnada yanında olan [[şeyxülislam]]<nowiki/>a möhürü təslim edən və digər dövlət adamlarını saraydan yollayan Siyavuş Paşa təxminən 50 nəfərlə birlikdə sarayın müdafiəsi ilə məşğul oldu. Ancaq ertəsi gün sabah namazı vaxtınadək davam edən toqquşmalarda həlak oldu ([[2 mart]] [[1688]]). Oğlu Hüseyn Paşa da bu toqquşmalarda öldürülmüşdür. Sabiq [[sədrəzəm]]<nowiki/>in cəsədinə, [[Körpülü Mehmed Paşa]]<nowiki/>nın qızı olan xanımına və hərəminə qarşı edilən işgəncələri və sarayın günorta saatlarına qədər darmadağın edilməsini isə dövrün tarixçiləri böyük utanc içində qeyd edirlər.

* A. H. de Groot, “Siyāwush Paѕћa, Abāzā”, EI² (İng.), IX, 697-698.

{{II Süleyman}}

[[Kateqoriya:Osmanlı sədrəzəmləri]]