Vikipediya

II Pyotr: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k →‎top: parametr düzəlişləri using AWB
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi|adı ='''II Pyotr'''|orijinal adı={{Dil-ru|''Пётр II Алексеевич}} Романов''|şəkil=Peter II by anonymous (1800s18th c., Hermitage) 2.jpg|şəklin ölçüsü =300|şəklin izahı=|titul=[[RusiyaRomanovlar imperatorlarının siyahısısülaləsi|Rusiya çarı/imperatoru]]|bayraqdövr əvvəl=[[18 may]] [[1727]]|dövr son=[[30 yanvar]] [[1730]]|sələfi=[[I Yekaterina]]|xələfi=[[Anna İvanovna]]|titul_2=|bayraq_2=Coat of Arms of the Russian Federation.svg|bayraq2bayraq2_2=Flag of the Russian Empire (black-yellow-white).svg|dövr əvvələvvəl_2=18 Mayıs 1727|dövr sonson_2=29 Ocak 1730|hakimiyyət şəriki1sələfi_2=|hakimiyyətxələfi_2=|titul_3=|bayraq_3=|bayraq2_3=|dövr şəriki1dövr əvvələvvəl_3=|hakimiyyətdövr şəriki1dövr sonson_3=|sələfisələfi_3=[[I Yekaterina]]|xələfixələfi_3=[[Anna İvanovna]]|doğum tarixi={{Doğum tarixi|1715|10|18|df=y23}}|doğum yeri=[[RusiyaSankt-Peterburq]], [[MoskvaRusiya imperiyası]]|vəfat tarixi={{ÖlümVəfat tarixi və yaşı|1730|1|30|1715|10|18|df=y23}}|ölüm yeri=[[RusiyaMoskva]], [[Sankt-PeterburqRusiya imperiyası]]|sülaləsi=[[Romanovlar sülaləsi]]|atası=[[Aleksey PetroviçPyotroviç]]|anası=CharlotteŞarlotta ChristineKristina|həyat yoldaşı=|uşağı =|imzası=|dini=Xristian-provaslav|təhsili=}}'''II. Pyotr''' və ya '''Pyotr Alekseyeviç''' ([[Rusca]]: ''Пётр II Алексеевич'';) (d. [[23 oktyabr]] [[1715]], [[Sankt-Peterburq]] – ö. [[30 yanvar]] [[1730]], [[Moskva]]) — 1727-ci[[Rusiya ildənimperatorlarının ölümünəsiyahısı|Rusiya qədərimperatoru]]. hökm[[Vəliəhd|Çareviç]] sürən[[Aleksey Pyotroviç]]<nowiki/>in ([[RuslarI Pyotr|RusBöyük Pyotr]]<nowiki/>un və onun ilk xanımı [[Yevdokiya Lopuxina]]<nowiki/>nın oğlu) və Şarlotta Kristinanın İmperatoruövladıdır.
 
== Həyatı ==
II. Pyotr [[I Pyotr|Çar Böyük Pyotrun]] nəvəsidir. Atası Böyük Pyotrun oğlu olan Vəliəhd Aleksey Petroviç idi. Ancaq atası babasından əvvəl öldü və babasının 8 fevral 1725 tarixində ölümündən sonra taxta babasının yoldaşlarından biri olan [[I Yekaterina|I. Yekaterina]] keçdi. [[I Yekaterina|I. Yekaterina]] da 17 may 1727 tarixində öldükdə hələ 11 yaşında olmasına baxmayaraq taxta keçdi. Taxta keçməsindən 2,5 il sonra [[çiçək xəstəliyi]]ndən öldü.
 
=== İlk illəri ===
Pyotr Alekseyeviç [[23 oktyabr]] [[1715]]-ci ildə [[Sankt-Peterburq]]<nowiki/>da dünyaya gəldi. Atası [[I Pyotr|Böyük Pyotr]]<nowiki/>un oğlu [[Aleksey Pyotroviç]], anası isə alman əsilzadələrindən Şarlotta Kristina idi. Hələ 10 günlük ikən anası vəfat etdi. Atası isə babası tərəfindən dövlətə və çara xəyanətlə təqsirləndirildi və tutulduğu həbsxanada [[1718]]-ci ildə vəfat etdi. Beləliklə, 3 yaşlı Pyotr və 4 yaşlı bacısı Nataliya yetim qaldı. Babaları [[I Pyotr|Böyük Pyotr]] isə xəyanətlə günahlandırdığı yeganə oğlunun övladlarına da rəhm etmədi. Nəvələri ilə maraqlanmayan çar hər iki uşağı güclü nəzarət altında qapalı olaraq saxladı. İlk mürəbbiyələri isə saraydakı dərzi və şərab tacirinin xanımları idi. Yetkinlik yaşlarına çatdıqdan sonra isə [[Macarlar|macar]] əsilzadələrindən Yaniş Zaykinin himayəsində alındı.
 
[[1725]]-ci ildə babası [[I Pyotr|Böyük Pyotr]] vəfat etdi və ikinci xanımı [[I Yekaterina|Yekaterina Alekseyevna]] taxta çıxdı. [[I Yekaterina]]<nowiki/>nın səltənətə yüksəlməsində baş rolu oynayan Aleksandr Menşikov, dövlət məmurlarından alman əsilli Andrey Ostermanı gəncin ilk müəllimi olaraq təyin etdi. Gənc vəliəhd onun rəhbərliyi altında [[tarix]], [[coğrafiya]], [[riyaziyyat]] və əcnəbi dillər üzrə təhsil alsa da, təhsildən daha çox böyük ov mərasimləri və saray ziyafətləri ilə məşğul olurdu.
 
[[I Yekaterina]]<nowiki/>nın səltənəti boyunca Pyotr dövlət məsələlərindən uzaq qaldı. Ancaq çariçanın [[1727]]-ci ildə vəfatından sonra, iqtidardakı dövlət məmurları [[I Pyotr|Böyük Pyotr]]<nowiki/>un oğul şəcərəsindən olan yeganə nəvəsinin taxta çıxarılmasına qərar verdi. [[Moskva]] əhalisi və zadəganların dəstəyini alan Pyotr, xalasının əri olan [[Müqəddəs Roma İmperiyası|Müqəddəs Roma imperatoru]] VI Karlın və Andrey Menşikovun səyləriylə 12 yaşında taxta çıxarıldı. Hətta taxta çıxarıldıqdan sonra Andrey Menşikovun qızı Mariyayla nişanlandı.
 
=== Səltənət illəri ===
[[I Yekaterina]]<nowiki/>nın vəfatı və Pyotrun taxta çıxmasından sonra, Menşikov gənc imperatoru Vasilevskiy adasındakı şəxsi mülkünə dəvət etdi. Uzun müddət burada qalan imperator üzərində güclü nüfuz qazanan Menşikov qəddar bir diktatora çevrildi. Alman səfirinin qeydlərində bu vəziyyət ''“Böyük Pyotrdan belə bu qədər qorxulmurdu''” olaraq əks olunur. Hətta imperatora əmrlər verdiyi, bacısı Nataliyaya verdiyi bir hədiyyəni geri aldığı, gənc imperatorun da cavab olaraq ''“Kimin imperator olduğunu görəcəksən, sən yoxsa mən”'' dediyi bilinir. Çox keçmədən Menşikov ağır xəstələndi və siyasi rəqibləri bu vəziyyətdən yararlandı. Müəllimi Andrey Ostermanın və Dolqorukov ailəsinin səyləriylə, Menşikov vəzifədən alındı və [[Sibir]]<nowiki/>ə sürgün edildi. Əlavə olaraq Menşikovun qızıyla olan nişan da ləğv edildi.
 
Dövlət məmurları, senat və saray əyanları imperatora sədaqət andı içdi. Ardından alman riyaziyyatçısı Kristo Qoldbak gənc imperatora müəllim olaraq təyin edildi. Olduqca hazır-cavab olan Pyotr babası kimi dikbaş və dəcəl bir uşaq idi. Üstəlik babası kimi uşaq yaşlarında taxta çıxarılmışdı. Buna baxmayaraq Pyotr babasından fərqli olaraq dövlət məsələləriylə maraqlanmırdı. O illərdə dövlət idarəsini əlində tutan senatda, demək olar ki, heç vaxt iştirak etməmişdi. Çarlığın donanması tərk edilmiş, ordu isə işğal edilən torpaqları tərk edirdi. Bu isə siyasi gərginliyə səbəb oldu.
 
Menşikovun devrilişi və bununla bağlı davam edən saray intriqalarının ardından, Aleksey Dolqorukov və oğlu İvan imperatorun ən yaxın adamına çevrildi. O dönəmin tarixçilərinə görə, çarın içki aludəçisi, müsrif və qadın düşkünü olmasına səbəb olan da məhz İvan Dolqorukov olmuşdur.
 
Pyotrun tacqoyma mərasimi [[9 yanvar]] [[1728]]-ci ildə [[Moskva]]<nowiki/>da baş tutdu. Ancaq mərasimdən sonra da dövlət işlərindən uzaq durdu. Əcnəbi elçilərdən biri qeyd edir ki, ''“Bütün Rusiya fəlakətlə üzləşib. Heç kimə pul ödənmir. Hamı bacardığı qədər oğurluqla məşğuldur”''. Bundan başqa paytaxtın [[Sankt-Peterburq]]<nowiki/>dan [[Moskva]]<nowiki/>ya köçürülməsi də həm şəhər, həm də burada məskunlaşan zadəganlar üçün mənfi nəticələndi. Belə ki, babası [[I Pyotr|Böyük Pyotr]] [[Sankt-Peterburq]]<nowiki/>un böyük və təmtəraqlı bir şəhər olması üçün əlindən gələni etmişdi.
 
II Pyotr bəzi vaxtlar [[Sankt-Peterburq]]<nowiki/>a gəlsə də, eyş-işrət dolu həyatından əl çəkmədi. Getdikcə Dolqorukov ailəsinin nüfuzu altına düşən gənc imperator, çox keçmədən 18 yaşlı Yekaterina Dolqorukovaya aşiq oldu. Əlbəttə ki, ailə imperator ailəsiylə qohum olmaq istəyirdi. Ancaq çarın bibisi [[Yelizaveta Petrovna]]<nowiki/>nın gəlin namizədini sevməməsi nəticəsində cütlük bir-birindən uzaqlaşdı. Bütün bunlara baxmayaraq, toya mərasimi [[30 yanvar]] [[1730]] tarixlərində baş tutacağı planlaşdırıldı.
 
=== Xəstəliyi və ölümü ===
Ancaq [[1729]]-cu ilin [[dekabr]]<nowiki/>ında Pyotr ağır xəstələndi. [[1730]]-cu ilin [[yanvar]]<nowiki/>ında baş tutan Müqəddəs Epifani mərasimindən sonra vəziyyəti daha da ağırlaşdı. Belə ki, mərasimin ertəsi günü saray həkimləri çara çiçək diaqnozu qoydu. Dolqorukov ailəsi imperatora Yekaterinanın vəliəhd olması barədə vəsiyyətnaməni imzalamağı planlaşdırsa da, ölüm yatağında olan imperatorun otağına giriş qadağan edildi. Huşsuz vəziyyətdə olan çar yaxın zamanlarda vəfat eədn bacısı Nataliyanın adını sayıqlayaraq vəfat etdi.
 
İmperator II Pyotr toyunun planlaşdırıldığı gün – [[30 yanvar]] [[1730]] tarixində səhərə yaxın vəfat etdi. Cənazəsi [[Moskva]]<nowiki/>dakı Arxangelski Kafedralında dəfn edildi. Taxta [[I Pyotr|Böyük Pyotr]]<nowiki/>un qardaşı və ortaq kralı [[V İvan]]<nowiki/>ın qızı [[Anna İvanovna]] çıxdı. Bununla da [[Romanovlar sülaləsi]]<nowiki/>nin kişi şəcərəsi sonlandı.
 
== Mənbə ==
 
* Nicholas Riasanovsky, The History of Russia, page 250
* http://www.ingentaconnect.com/content/akiado/ssash/2004/00000049/f0020003/art00005
{{Rusiya hökmdarları}}
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/II_Pyotr"