Çexoslovakiya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 19:
[[1936]]-[[1938]]-ci illərdə ölkədə [[alman]], slovak, ukrain, [[macar]] və [[polyak]] separatizmi gücləndi. Bununla belə [[1938]]-ci ilin mayında Çexoslovakiya sərhədinə [[faşist Almaniyası]]nın qoşun yığmaq cəhdi uğursuz oldu. Çünki o dövrdə Çexoslovakiya [[Avropa]]da ən güclü qoşuna malik olan dövlətlərdən biri olduğu üçün [[Hitler]] buraya hücum etməyə cəsarət etmədi. [[1938]]-ci ilin mayında Milan Qocanı general Sırov əvəz etdi. [[1938]]-ci ilin sentyabrında olan Münhen konfransı [[Sudet]] vilayətinin orada almanların çoxluq təşkil etməsi bəhanəsi ilə [[Almaniya]]ya birləşdirilməsi haqqında qərar qəbul etdi. [[1938]]-ci ilin oktyabrında [[Almaniya]] [[Sudet]] vilayətini özünə birləşdirdi. Çexoslovakiya öz ərazisinin 1/3-ni, əhalisinin 5 milyonunu, sənaye potensialının isə 40%-ni itirdi. Bundan sonra o, “İkinci respublika” adlandı. Prezident Beneş istefa verdi. Onu Qaxa əvəz etdi. Baş nazir Milli birliyin lideri R.Beran oldu. [[1938]]-ci ilin oktyabrında [[Slovakiya]]da Tisonun başçılığı altında hökumət təşkil edildi. [[Slovakiya]] [[1939]]-cu ilin martın 14-də öz müstəqilliyini elan etdi. [[Slovakiya]] [[Almaniya]]nın satilletinə çevrildi. Zakarpat Ukraynasına isə Hitlerin razılığı ilə [[macar]] qoşunları daxil oldular. [[1939]]-cu ilin martın 14-də Zakarpat Ukraynası da öz müstəqilliyini elan etdi. [[1939]]-cu ilin martın 15-də prezident Qaxa Hitlerin Çexoslovakiya Respublikasını ləğv etmək tələbi ilə razılaşmalı oldu. [[Bohemiya]] (Çexiya) və [[Moraviya]] Almaniyanın protektoratlığına verildi. Beləliklə, Çexoslovakiya parçalandı və onun dövlət müstəqilliyinə son qoyulmuş oldu.
== Çexoslovakiya İkinci dünya müharibəsindən sonra ==
Çexoslovakiya [[1945]]-ci ildə [[Sovet]] qoşunları tərəfindən tutuldu. [[1945]]-ci ilin martında Çexoslovakiyada [[Kommunist]], Sosial-Demokrat, Xalq Demokrat və Milli-Sosialist partiyalarının nümayəndələrindən Milli Cəbhə təşkil edildi. [[1945]]-ci il aprel ayının 4-də Koşise şəhərində onlar sosial-demokrat Z.Firlenqerin başçılığı altında Milli Cəbhə hökuməti təşkil etdilər. Çexoslovakiya [[1945]]-ci ilin mayında faşistlərdən təmizləndi. Kütlələrin təzyiqi altında müəssisələrdə fəhlə nəzarəti orqanları yaradıldı. [[1945]]-ci il mayın 19-da prezident [[alman]] və [[macar]] sahibkarlarının, həmçinin faşistlərlə əməkdaşlıq etmiş yerli burjuaziyanın zavod, şaxta, torpaqlar, banklar, sığorta cəmiyyəti və digər müəssisələrinin dövlətin idarəsinə keçməsi haqqında dekret imzaladı. [[1945]]-ci il iyunun 21-də imzalanan dekret əsasında 2,9 milyon ha torpaq müsadirə edildi. 303 min kəndli təsərrüfatı bütövlükdə 1,2 milyon ha torpaq aldı.
Ölkənin siyasi həyatında da mühüm dəyişikliklər baş verdi. Faşist və digər mürtəce təşkilatlar buraxıldı. Demokratik təşkilatların fəaliyyəti canlandı. [[1945]]-[[1948]]-ci illərdə ölkədə Beneş prezident kimi fəaliyyət göstərdi. [[1945]]-ci il oktyabrın 24-də hökumət əsas sənaye sahələrinin, iri müəssisələrinin, bütün bankların və xüsusi sığorta cəmiyyətlərinin milliləşdirilməsi haqqında dekret verdi. [[1946]]-cı il mayın 26-da keçirilən parlament seçkilərində
[[1948]]-ci il fevral ayının 25-də prezident Beneş sağ partiyalardan olan digər nazirlərin də istefasını qəbul etdi. Özü də istefa verərək ölkəni tərk etdi. Ölkə Çexoslavakiya Xalq Respublikası adlandı. [[1948]]-ci il mayın 5-də dövlət hakimiyyətinin ali orqanı olan Milli Məclisə seçkilər keçirildi. Yeniləşmiş Milli Cəbhə 88% səs aldı. Prezident K.Qotvald seçildi. Hökumətə isə A.Zapotski başçılıq etməyə başladı. [[1948]]-ci il may ayının 9-da Çexoslovakiyanın yeni Konstitusiyası qəbul edildi. Müharibədən sonrakı ilk illərdə Çexoslovakiya [[SSRİ]] ilə dostluq əlaqələrini inkişaf etdirdi. [[1946]]-[[1949]]-cu illərdə Çexoslovakiya [[Yuqoslaviya]], [[Polşa]], [[Bolqarıstan]], [[Rumıniya]], [[Macarıstan]]la dostluq, qarşılıqlı yardım və əməkdaşlıq haqqında müqavilə bağladı.
[[1948]]-ci ilin yayında ölkədə ikillik planın yerinə yetirilməsi qeyd edildi. Milli Məclis [[1948]]-ci il oktyabrın 27-də [[1949]]-[[1953]]-cü illəri əhatə edən beşillik planı bəyəndi. Topdansatış
| |||