Linqvistik tipologiya: Redaktələr arasındakı fərq

# KökKöklü və yaxud təcriditəcrid (amorf)olunan dillər;

# AqqlütinativAqlyutinativ (iltisaqi) dillər;

# İnkorporlaşanİnkorpor edilənlər.

Birinci tipin xüsusiyyəti ondadır ki, sözlər morfoloji cəhətcə dəyişməz vəziyyətdə olur. Sözlərdə qramatik məna verən affikslər yoxdur və ya aşağı səviyyədədur. Cümlədə sözlər bir-birindən təcrid olunmuş vəziyyətdə yerləşir. Burada sözlər arasında əlaqə sintaksis olaraq, yəni sözlərin ardıcıllığı köməkçi sözlər, ritm və intonasiya vasitəsilə müəyyən olunur. Məs. qədim Çinçin, yapon və müasirkoreya Çindilləri təcriditəcrid dillərdir. Məs. çin dilində sözlər cümlədəki yerlərindən asılı olaraq müxtəlif məna daşıyır. “xaojen” – yaxşı adam mənasını verirsə “jen-xao” – sevən insan mənasını verir.

birləşməsindən asılı olaraq prefiks və ya suffiks kimi çıxış edirlər. Türk, uqro-fin, dravid, bantu, yapon, Kopeya və b. dillər aqqlütinativaqlyutinativ dillərə aiddir.

Flektiv və ya insirafiçevik tip müxtəlif sonluqların istifadə edilməsi və sözlərdə bütün qramatik mənalı hissəciklərin (affikslərin) kökəmöhkəm birləşmə məqamında (müvafiq morfem "tikişində") birikməsibirləşməsi ilə, yəni sərhəddin itməsilə fərqlənir. AqqlütinativAqlyutinativ dillərdən fərqli olaraq flektiv dillərdə affikslərin sözün kökü ilə fonetik cəhətdən qaynayıb qarışması və yaxud birləşməsi baş

verir. Flektiv dillərdə yeni sözlər və yeni qrammatik mənalar həm flektiv şəkilçilər, həm də kökdaxili səsəvələnmələri (yəni, daxili fleksiya )sözdüzəldici affikslər vasitəsilə yaranır. Hind-Avropa və Samisemit-Hamihamit dilləri flektiv dillərə aiddir.

İnkorpor edən dillər başqa dillərdən cümlələrin analiz əsasına görə, yəni sintaksis əlamətlərə görə fərqlənir. Məhz bu da morfoloji təsnifatın ardıcıllığına mane olur. Təsadüfi deyildir ki, bir çox linqvistlər inkorpor edilən dilləri aqqlütinativaqlyutinativ dillərə əlavə tip kimi daxil edərək dünya dillərini dörd deyil, üç tip kimi təsnifləşdirirlər. Flektiv tipə aid edilən semit-hamit dilləri bir çox aqlyutinativ əlamətlərə malikdir. Bəzi qərb ədəbiyyatında adətən bütün morfoloji tiplər eyni qiymətli tiplər kimi qəbul edilmir. Flektiv dillər ən kamil, təcrid edilən dillər isə ən primitiv dillər sayılır. Bundan başqa belə hesab edirlər ki, mücərrəd təfəkkür yalnız flektiv dillərlə əlaqədardır. Flektiv tip Hind-Avropa dilləri üçün daha çox səciyyəvi olduğundan belə fikirlərin irqçi xarakteri heç bir şübhə doğurmur.Morfoloji tiplər dilin inkişafının ardıcıl tarixi mərhələlərini