Suda-quruda yaşayanlar: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →top: Texniki düzəliş |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 28:
}}
'''Suda-quruda yaşayanlar''' və ya '''amfibiyalar''' ({{dil-la|Amphibia}}) — onurğalılar yarımtipinə aid sinif. Bura [[triton]]lar, [[salamandra]]lar, [[qurbağa]]lar və [[ayaqsız]]ların və s. daxildir. Suda-quruda yaşayanlar sinfinə daxil olan növlərin sayı bəzi hesablamalara görə 6700<ref>[http://research.amnh.org/herpetology/amphibia/ Amphibian Species of the World] База данных амфибий. Darrel Frost and The American Museum of Natural History</ref> (bəzi hesablamalara görə 4500<ref>[http://medbiol.ru/medbiol/pozvon1/0007a4bb.htm Класс Земноводные, или Амфибии: общая характеристика]</ref>) Bu sinfin nümayəndələri süfrə halında suda yaşayan və qələsəmələrlə, böyüdükdən sonra isə, adətən, ağ ciyər (və dəri) ilə nəfəs alan, su mühitini tərk edə bilən, lakin həmişə yüksək rütubətə ehtiyacı olan [[Onurğalılar|onurğalı]]lardır.
Bu sinfə daxil olan heyvanlar həm suda, həm də quruda yaşayırlar. Dəridə selik vəziləri vardır. Kəllə onurğa sütununa iki çıxıntı ilə hərəkətli birləşmişdir. Qabırğalar döş sümüyünə çatmır. Kürüləmə, kürünün mayalanması və inkişafı suda keçir. Sürfələr suda yaşayır və qəlsəmə ilə tənəffüs edir. Sürfənin yetkin qurbağaya çevrilməsi metamorfozla adlanır. Hava mühitinə keçməkİə əlaqədar olaraq qəlsəmələri əvəz edən ağ ciyərlər, üzgəcləri əvəz edən beşbarmaqlı ətraflar əmələ gəlmişdir.
Yetkin qurbağada ürək üç kameralıdır. Bədənə arterial qanla venoz qanın qarışığı gedir.
Böyümüş formaların iki cüt beşbarmaqlı ətrafı olur (dördayaqlılarda). Bədən adətən hamar dəri ilə örtülür, bəzi nümayəndələrində ([[Steqosefallar|Steqosefalar]] və ayağı olmayanlar) dəri sümükləşməsi müşahidə edilir. Skelet dörd nahiyədən (boyun, bədən, [[sağrı]] və quyruq) ibarətdir. Amfibilər əksəriyyəti [[kürü]] ilə çoxalır. Amfibilər təsnifatı kəllənin quruluşunun xüsusiyyələrinə və onurğanın formalaşma prosesinin müxtəlifliyinə və sümükləşmə dərəcəsinə əsaslanır. Amfibilər üç yarımsinifi məlumdur: batraxomorflar (''Batrachomorfa'', qurbağakimilər), batraxozavrlar (''Batrachosauria'', qurbağakərtənkələlər) və lepospondililər (''Lepospondyli'', incəonurğalılar). Gec devondan gec yuraya qədər yaşamış qədim amfibilər Steqosefalar adlanır. Gec [[Devon dövrü|devon]] – müasir.<ref>Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. — Bakı: Nafta-Press, 2006. — Səhifələrin sayı: 679.
</ref>
== Təsnifat ==
Sətir 40 ⟶ 43:
== Xarici keçidlər ==
* [http://www.bilik.azeriblog.com/2009/06/23/xordalilar-tipi]
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
| |||