Məmmədəli Vəlixanlı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 13:
[[Şəkil:Azərbaycanın xalq artisti Məmmədəli Vəlixanlının özü və V.Şekspirin "On ikinci gecə", C.Cabbarlının "1905-ci ildə" və K.Trenyovun "Lübov Yarovaya" pyeslərində canlandırdığı səhnə surətləri..jpg|thumb|left| [[V.Şekspirin "On ikinci gecə", C.Cabbarlının "1905-ci ildə" və K.Trenyovun "Lübov Yarovaya" pyeslərində canlandırdığı səhnə.(tamaşa, 1950)|"On ikinci gecə", "1905-ci ildə", "Lübov Yarovaya"]] tamaşasından kadr. Məmmədəli Vəlixanlı]]
Otuzuncu illərin sonlarında realist aktyor məktəbinin duzlu komik aktyoru kimi tanınan Məmmədəli Vəlixanlı [[Mirzə Fətəli Axundzadə]]nin "Lənkəran xanının vəziri" (Mirzə Həbib), [[Nəcəf bəy Vəzirov]]un "Hacı Qəmbər" (Hacı Qəmbər), [[Sabit Rəhman]]ın "Xoşbəxtlər", "Əliqulu evlənir" və "Nişanlı qız" (Mirzə Qərənfil, Mindilli, Xəlil), [[Mirzə İbrahimov]]un "Həyat" (Pardon Qurbanəli), [[Nikolay Qoqol]]un "Müfəttiş" (Osip) komediyalarında öz ifası ilə silınməz izlər qoyub. Faciə və dramatik janrda yazılmış [[Hüseyn Cavid]]in "Səyavuş" (Kosa), [[Vilyam Şekspir]]in "Qış nağılı" (Avtolik), "On ikinci gecə" (Ser Endri), "Maqbet" (Qapıçı), [[Mehdi Hüseyn]]in "Cavanşir" (Saran), Konstantin Trenyovun bizdə "Düşmənlər" adıyla oynanmış "Lyubov Yarovaya" (Pikalov), [[Aleksandr Ostrovski]]nin "Cehizsiz qız" (Robinzon), [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]]in "Pəri cadu" (Əmrah), [[Fridrix Şiller]]in "Qaçaqlar" (Vurm), [[Səməd Vurğun]]un "Xanlar" (Araq Şəmistan), İmran Qasımov və Həsən Seyidbəylinin "Uzaq sahillərdə" (Rosselini), Brandon Tomasın "Tələbələrin kələyi" (Əli), Boris Lavrenyovun "Amerikanın səsi" (Skundirell), [[Süleyman Rüstəm]]in "Qaçaq Nəbi" (Mürsəl kişi), [[Məmməd Səid Ordubadi]]nin "Dumanlı Təbriz" (Dərviş) pyeslərinin səhnə təfsirlərində son dərəcə şirin, duzlu və koloritli yumoristik və komik-dramatik rollara səhnə ömrü bəxş edib. Teatr sənətimizin inkişafındakı xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti (4 dekabr 1938) və xalq artisti (21 iyul 1949) fəxri adlarına layiq görülüb.
Məmmədəli Vəlixanlının yaradıcılıq potensialı ona faciə və dramatik əsərlərdə də uğurla çıxış etməyə imkan yaratmışdı. H.Cavidin “Səyavuş” (Kosa), U.Şekspirin “Qış nağılı” (Avtolik), “On ikinci gecə” (Ser Endri), “Maqbet” (Qapıçı), M.Hüseynin “Cavanşir” (Saran), K.Trenyovun səhnəmizdə “Düşmənlər” adı ilə oynanmış “Lyubov Yarovaya” (Pikalov), A.Ostrovskinin “Cehizsiz qız” (Robinzon), Ə.Haqverdiyevin “Pəri cadu” (Əmrah), F.Şillerin “Qaçaqlar” (Vurm), S.Vurğunun “Xanlar” (Araq Şəmistan), İ.Qasımov və H.Seyidbəylinin “Uzaq sahillərdə” (Rosselini), B.Tomasın “Tələbələrin kələyi” (Əli), B.Lavrenyovun “Amerikanın səsi” (Skundirell), S.Rüstəmin “Qaçaq Nəbi” (Mürsəl kişi), M.S.Ordubadinin “Dumanlı Təbriz” (Dərviş) pyeslərinin səhnə təfsirlərində son dərəcə şirin, duzlu və koloritli yumoristik və komik-dramatik rollara səhnə ömrü bəxş etmişdir. Həmçinin onun “Görüş” (Çayçı) , “Mahnı belə yaranır” (Bədirxan) filmlərində oynadığı rollar bu gün də maraqla izlənilir.
Görkəmli aktyor milli xarakter yaratmaqda, xalq teatr tamaşaları estetikasını səhnədə yaradıcılıqla realizə etməkdə mahir ustad olmuşdur. Onun hərəkət və jestləri zəngin və əlvan idi. Aktyor hər obrazı fərdi xarakter kimi götürür, onu konkret tarixin, mühitin, ictimai təbəqənin təmsilçisi prizmasından tamaşaçılara təqdim edirdi. Məmmədəli Vəlixanlının çox orijinal, yapışıqlı və mütləq təbəssüm doğuran səs tembri, koloritli yumoru, zəngin sifət cizgi-ifadə vasitələri vardı. Yumor və satiranın ölçü-əndazələrini səhnədə dəqiq həssaslıqla gözləyə bilirdi.
Məmmədəli Vəlixanlı [[Sabit Rəhman|Sabit Rəhmanın]] "Əliqulu evlənir" tamaşasının premyerasından (9 mart 1961-ci il) az müddət sonra qəfildən iflic xəstəliyinə düçar olub. Altmış iki yaşlı sənətkar bir daha səhnəyə çıxmadan 12 aprel 1969-cu ildə dünyasını dəyişib. Məzarı Bakıda ikinci [[Fəxri xiyaban]]dadır.
Məmmədəli Vəlixanlı milli xarakter yaratmaqda, xalq teatr tamaşaları estetikasını səhnədə yaradıcılıqla realizə etməkdə mahir ustad idi. Hərəkətlərindəki, jestlərindəki, sifət ifadələrindəki aktyorluq boyaları zəngin və əlvan idi. Məsələ təkcə bununla bitmirdi, çünki Vəlixanlı hər bir obrazı fərdi xarakter kimi götürür, onu konkret tarixin, mühitin, ictimai təbəqənin təmsilçisi prizmasından tamaşaçılara təqdim edirdi. Onun çox orijinal, yapışıqlı və mütləq təbəssüm doğuran səs tembri, koloritli yumoru, zəngin sifət cizgi-ifadə vasitələri vardı. Yumor və satiranın ölçü-əndazələrini səhnədə dəqiq həssaslıqla gözləyə bilirdi.
Qeyd edək ki, Məmmədəli Vəlixanlının sənət yolunu sonralar oğlu Aqşin Vəlixanlı davam etdirib. [[Akademik Milli Dram Teatrı]]nda çalışan Aqşin Vəlixanlı 1998-ci ildə vəfat edib.
2019-cu ildə Azərbaycanın görkəmli teatr xadimi, Xalq artisti Məmmədəli Vəlixanlının 120 illik yubileyi qeyd olunmuşdur. Mayın 30-da keçirilmiş tədbirdə, qüdrətli teatr xadiminin yaxın dostu olmuş, dahi dramaturq Cəfər Cabbarlının "Almaz" pyesi nümayiş etdirilmişdir.
== Adlar və mükafatlar ==
# "[[Azərbaycan SSR əməkdar artisti]]" fəxri adı — 4 dekabr 1938
|