Asiya muflonu: Redaktələr arasındakı fərq

'''Asiya muflonu''' - ({{lang-la|Ovis orientalis}}) — [[Bovidaebovidae]] fəsiləsinin növüdür. Sayı azalmaqda olan azsaylı növdür. Yaxın gələcəkdə təhlükəli vəziyyətə düşə bilər. Nadir, azsaylı, az öyrənilmiş növ.

Bədən ölçülərinə görə başqa növlərdən kiçikdir (114 sm-ə qədər olur). [[Cida hündürlüyü]] – 65-83 sm-ə qədərdir. [[Erkək fərd]]lərinfərdlərin kütləsi (40-50 kq), dişilərinkinə (35 kq-a qədərdir) nisbətən çoxdur. Erkəklərdə uzun və sıx - (20 sm-ə qədər) kəllənin əsasından uzanan cod tüklər (sağ və sol tərəflərdən) [[boğaz]] nahiyyəsində birləşərək, yal əmələ gətirir. Belin oma hissəsi kürək hissəyə nisbətən 3 - 4 sm-ə qədər hündürdür. Uzun ətraflara malikdirlər.<ref>Верещагин Н.К. Каталог зверей [[Азербайджан]]аАзербайджана. Баку, АН Азерб.ССР, 1942;</ref> Xarfakterik buynuz forması vardır. [[Alın sümüyü]]ndən yuxarı qalxaraq, yarımdairə şəklində boyunun arxa tərəfinə burulmaqla sükan formasını alır. Uc hissələri nisbətən yuxarı qalxır. Bu formalı [[buynuz]] başqa yarımnövlərdə təsadüf edilmir.

== Yayılması və Sayısayı ==

Növün müasir yayıldığı ərazilər [[Cənubi-Şərqi Qafqaz]], [[İran]]ın şimal qərbi və [[Kiçik Asiya]] ilə məhdudlaşır. Azərbaycanda isə yalnız Naxçıvan MR yüksək dağlıq sahələrindən başqa heç bir yerdə yoxdur. Qafqazda 1200 - 1500, o cümlədən [[Azərbaycanda]] orta hesabla 450 - 800 başa qədərdir. Vaxtilə (1972 - 1974-cü illər) Azərbaycanda [[muflonların]] sayı [[1200 - 1800]] baş olmuşdur.<ref> Azərbaycan Respublikasının "QIRMIZIQırmızı KİTABIkitabı",. II cild, Fauna, Bakı 2013</ref>

[[Dəniz]] səviyyəsindən [[800 - 3500]] m yüksəklikdə olan çılpaq dağların (sərt qayalıqlar olmayan) hamar çəmənliklərində dəstə halında yaşayırlar. İlin isti aylarında səhər və axşam saatlarında otlayır və günorta dincəlirlər. Çox hallarda yaşlı erkək, boğaz və ya balalı fərdlər kiçik dəstələrlə ayrı yaşamağa üstünlük verirlər. Dağların sərt qayalıqlarından dincələn vaxt və axşam saatlarında istifadə edirlər. Qida rasionunun çox hissəsini (87.6%) [[ot bitkiləri]], [[kollar]] (8%), və yarımkollar (4.4%) təşkil edir. Heyvanlar ilin bütün fəsillərində su və mineral duzlardan istifadə edirlər. Yaşayış yerlərini və hündürlük qurşaqlarını dəyişməyə meyilli deyildir. Muflonlarda ən çox şaquli miqrasiyalar müşahidə edilir. Payızın sonuna yaxın cütləşir, [[boğazlıq]] müddəti – [[5 – -5.5]] aya qədər davam edir. Doğum dövrü martın sonu və ya aprelin 2-ci ongünlüyündən başlayaraq iyunun birinci yarısına qədər başa çatır. [[1 - 2]] bala doğurlar. Dişi fərdlər 1.5 - 2, erkək balalar isə 2.5 - 3 yaşında cinsi yetişkənliyə çatırlar. Fəsillərlə əlaqədar olaraq ildə 2 dəfə yaz və payız tükdəyişməsi (tüləməsi) baş verir. Yayda tük örtüyünün rəngi nisbətən açıq qəhvəyi, boğazının altından başlamış bədəninin qarın nahiyyəsi və ətrafların içəri hissələri ağımtıl rəngdə, qış aylarında isə bədənin rəngi tündləşir. Ömrü təbiətdə 10 - 12 ilə qədər olur.<ref>Quliyev S.M. Azərbaycanın cütdırnaqlılar faunası. Bakı: Elm və Təhsil, 2008, s. 224 (55 - 83)</ref>

Brakonyerlik, [[muflonlar]]ınmuflonların yaz və yay otlaqlarında [[ev heyvanları]]nın otarılması, otlaqların biçilməsi, yandırılması və s.

[[Naxçıvan MR]]–da [[Culfa]] və [[Babək]] rayonlarının inzibati ərazilərində muflonların əsas qış otlaqları olan ərazilərdə ciddi mühafizə rejiminin yaradılması.

[[Kateqoriya:MəməlilərBoşbuynuzlular]]