Nyu-York: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 62:
|saytın dili =
}}
'''Nyu-York''' şəhəri ({{Dil-en|New York City}}) — [[ABŞ]]-ın [[Əhalisinə görə ABŞ şəhərlərinin siyahısı|əhalisinə görə ən böyük şəhəri]]. Hesablamalara əsasən 2018-ci ildə 8.398.748 nəfər əhalinin təxminən {{convert|302.6|sqmi|km2}} ərazi üzərində paylandığı Nyu-York eyni zamanda ABŞ-ın [[Əhali sıxlığına görə ABŞ şəhərlərinin siyahısı|ən sıx məskunlaşmış]] böyük şəhərdir.<ref name="density">{{cite web |url=http://www.governing.com/blogs/by-the-numbers/most-densely-populated-cities-data-map.html |title=Mapping the Nation's Most Densely Populated Cities |author=Mike Maciag |publisher=Governing – The States and Localities |date=2 oktyabr 2013 |accessdate=27 avqust 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160827080100/http://www.governing.com/blogs/by-the-numbers/most-densely-populated-cities-data-map.html |archivedate=27 avqust 2016}}</ref> [[Nyu-York ştatı]]nın cənub ucunda yerləşən şəhər [[şəhər sahəsi|şəhər kütləsinə]] görə dünyanın ən böyük [[meqapolis]]i<ref>{{cite web|url=http://demographia.com/db-worldua.pdf|title=World Urban Areas|publisher=Demographia|year=2018|accessdate=27 mart 2018}}</ref> olan Nyu-York meqapolisinin mərkəzidir və 2018-ci ildə [[Metropiliten statistik ərazilərinin siyahısı|metropiliten statistik ərazisində]] təxminən 19.979.477 nəfər və [[Birləşmiş statistik ərazilərin siyahısı|birləşmiş statistik ərazisində]] 22.679.948 sakin ilə ən çox məskunlaşmış [[meqaşəhər]]lərindən biridir.<ref>{{cite web |url=http://www.mongabay.com/cities_urban_01.htm |archive-url=http://arquivo.pt/wayback/20091009143739/http://www.mongabay.com/cities_urban_01.htm |url-status=dead |archive-date=9 oktyabr 2009 |title=World's Largest Urban Areas [Ranked by Urban Area Population] |publisher=Rhett Butler |year=2003–2006 |accessdate=26 aprel 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.worldatlas.com/citypops.htm |title=Largest Cities of the World – (by metro population) |publisher=Woolwine-Moen Group d/b/a Graphic Maps |accessdate=26 aprel 2011}}</ref><ref name=MetroEst>{{cite web |url=https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/PEP/2017/GCTPEPANNR.US24PR|title=Annual Estimates of the Resident Population: April 1, 2010 to July 1, 2017 – Metropolitan Statistical Area; and for Puerto Rico – 2017 Population Estimates |publisher=U.S. Census Bureau |accessdate=24 mart 2018}}</ref><ref name=CombinedEst/> [[Qlobal şəhər|Qlobal bir güc şəhəri]] olan<ref>{{cite web |url=http://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |title=Global Power City Index 2009 |publisher=The Mori Memorial Foundation |accessdate=1 iyun 2012}}</ref> Nyu-York şəhəri dünyanın [[Nyu-York şəhərinin mədəniyyəti|mədəni]],<ref name=NYCWorld'sGreatestCity/><ref name="cultural2">{{cite web |url=http://www.iceland.is/iceland-abroad/us/nyc/cultural-affairs/ |title=Consulate General of Iceland New York Culture |publisher=Consulate General of Iceland New York |accessdate=1 iyul 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130205061848/http://www.iceland.is/iceland-abroad/us/nyc/cultural-affairs/ |archivedate=5 fevral 2013}}</ref><ref name="cultural3">{{cite web |url=http://www.latvia-newyork.org/english/ |title=Consulate of Latvia in New York |publisher=Consulate of Latvia |accessdate=1 iyul 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130208223706/http://www.latvia-newyork.org/english/ |archivedate=8 fevral 2013}}</ref><ref name="cultural4">{{cite web |url=http://www.baruch.cuny.edu/nycdata/Culture/intro.htm |title=Introduction to Chapter 14: New York City (NYC) Culture |publisher=The Weissman Center for International Business Baruch College/CUNY 2011 |accessdate=1 iyul 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130505181316/http://www.baruch.cuny.edu/nycdata/culture/intro.htm |archivedate=5 may 2013}}</ref><ref name = "cultural5">{{Cite book |url=http://catalogue.nla.gov.au/Record/371497 |title=New York, Culture Capital of the World, 1940–1965 / edited by Leonard Wallock ; essays by Dore Ashton ... [et al.] |publisher=National Library of Australia|accessdate=1 iyul 2018|isbn=978-0-8478-0990-5 |year=1988 }}</ref> [[Uoll-Strit|maliyyə]]<ref name=NYCDominantFinancialCenter>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-survey-markets/united-states-top-britain-second-in-financial-activity-think-tank-idUSKCN1LK2TM|title=United States top, Britain second in financial activity: think-tank|author=Huw Jones|agency=Reuters|date=4 sentyabr 2018|accessdate=4 sentyabr 2018|quote=Think-tank New Financial's study, which focuses on the "raw" value of actual domestic and international financial activity like managing assets and issuing equity, underscored the overall dominance of New York as the world's top financial center.}}</ref><ref name=WorldEconomicAndFinancialSuperCenter>{{cite web |url=http://www.businessinsider.com/top-8-cities-by-gdp-china-vs-the-us-2011-8 |title=Top 8 Cities by GDP: China vs. The U.S. |quote=For instance, Shanghai, the largest Chinese city with the highest economic production, and a fast-growing global financial hub, is far from matching or surpassing New York, the largest city in the U.S. and the economic and financial super center of the world. |publisher=Business Insider, Inc |date=31 iyul 2011 |accessdate=1 iyul 2018}}<br />{{cite web |url=https://www.thejobnetwork.com/new-york-city-the-financial-capital-of-the-world/ |title=New York City: The Financial Capital of the World |publisher=Pando Logic|accessdate=1 iyul 2018|date=8 oktyabr 2015}}</ref> və [[Nyu-York şəhərində kütləvi informasiya vasitələri|media]] paytaxtı olaraq səciyyələndirilmişdir<ref>{{cite web |url=https://www.statista.com/chart/3299/new-york-is-the-worlds-media-capital/ |title=New York Is The World's Media Capital |author=Felix Richter |publisher=Statista |date=11 mart 2015 |accessdate=1 iyul 2018}}</ref><ref name=NYCWorld'sMediaCapitalLargestPrideParade>{{cite web |url=https://www.lgbtqnation.com/2017/05/first-nyc-pridefest-will-televised/ |title=ABC will broadcast New York's pride parade live for the first time |author=Dawn Ennis |publisher=LGBTQ Nation |date=24 may 2017 |accessdate=26 sentyabr 2018|quote=Never before has any TV station in the entertainment and news media capital of the world carried what organizer boast is the world's largest Pride parade live on TV.}}</ref> və ticarət,<ref name=WorldEconomicAndFinancialSuperCenter/> əyləncə, tədqiqat, texnologiya, təhsil, siyasət, turizm, incəsənət, moda və idman sahələrində əhəmiyyətli dərəcədə təsirə malikdir. Şəhərin sürətli tempi<ref name=FastPaceNYC1>{{cite web|url=https://www.fodors.com/world/north-america/usa/new-york/new-york-city/experiences/news/15-things-not-to-do-in-new-york-city|title=15 Things NOT to Do in New York City|author=Kelsy Chauvin|publisher=Fodor's|date=15 mart 2019|accessdate=23 mart 2019|quote=There are more than 8.6 million citizens of New York City, and they're pretty much all in a hurry. They're also shrewd, outspoken, and proudly able to survive in a metropolis that tends to punish the meek. The buzzing subway system alone is a symbol of how this city works: part ballet, part battlefield. Residents and visitors alike can see why New York is considered the greatest city in the world.}}</ref><ref name=FastPaceNYC2>{{cite news |last=Poliak |first=Shira |url=http://articles.sun-sentinel.com/2009-11-19/features/0911180065_1_new-yorkers-fast-paced-big-apple |title=Adjusting To New York City |newspaper=Sun Sentinel |accessdate=1 noyabr 2015 |quote=Additionally, the fast-paced lifestyle of New York City demands adjusting. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151203093200/http://articles.sun-sentinel.com/2009-11-19/features/0911180065_1_new-yorkers-fast-paced-big-apple |archivedate=3 dekabr 2015}}</ref><ref name=FastPaceNYC3>{{Cite book |url=https://books.google.com/?id=tfsmDAAAQBAJ&pg=PA50&lpg=PA50&dq=hurrying+feverish+electric+crowds+new+york#v=onepage&q=hurrying%20feverish%20electric%20crowds%20new%20york&f=false |title=Walking New York: Reflections of American Writers from Walt Whitman to Teju Cole |pages=46, 50, 131 |author=Stephen Miller |accessdate=10 may 2017|isbn=978-0-8232-7425-3 |year=2016}}</ref> ''Nyu-York dəqiqəsi'' termininə ilham qaynağı
[[Nyu-York limanı|Dünyanın ən böyük təbii limanlarından birində]]<ref>{{cite web |url=http://www.history.com/topics/new-york-city/videos/new-york-harbor |title=New York City |publisher=A&E Television Networks, LLC |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304110030/http://www.history.com/topics/new-york-city/videos/new-york-harbor |archivedate=4 mart 2016}}</ref><ref>{{cite web |title=Port in a Storm: The Port of New York in World War II |url=http://www.nysm.nysed.gov/research_collections/research/history/hisportofnewyork.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140429044423/http://www.nysm.nysed.gov/research_collections/research/history/hisportofnewyork.html |publisher=New York State Museum |accessdate=5 avqust 2015 |archivedate=29 aprel 2014}}</ref> yerləşən Nyu-York şəhəri [[Nyu-Yorkdakı qraflıqların siyahısı|Nyu-York ştatının müxtəlif qraflıqlarında]] yerləşən beş [[Boro (Nyu-York)|borodan]] təşkil olunub.<ref>{{cite web |url=http://www.worldstatesmen.org/US_NYBOROUGHS.html |title=Boroughs of New York City |publisher=Ben Cahoon |year=2002 |access-date=5 oktyabr 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120211145920/http://www.worldstatesmen.org/US_NYBOROUGHS.html |archivedate=11 fevral 2012}}</ref> Beş boro – [[Bruklin]], [[Kuins]], [[Manhetten]], [[Bronks]] və [[Staten-Aylend]] 1898-ci ildə vahid bir şəhərə birləşdirildi.<ref>{{cite web |url=http://www.correctionhistory.org/html/chronicl/nycdoc/html/kbd_brnx.html |title=A 5-Borough Centennial Preface for Katharine Bement Davis Mini-History |publisher=The New York City Department of Correction |year=1997 |accessdate=26 oktyabr 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111023193440/http://www.correctionhistory.org/html/chronicl/nycdoc/html/kbd_brnx.html |archivedate=23 oktyabr 2011}}</ref> Şəhər və onun meqapolis ərazisi [[ABŞ-a immiqrasiya|ABŞ-a qanuni immiqrasiya]] üçün əsas giriş qapısıdır.<ref name=Immigrants2014est>{{cite web |url=https://www.dhs.gov/sites/default/files/publications/immsuptable2d_5.xls |title=Supplemental Table 2. Persons Obtaining Lawful Permanent Resident Status by Leading Core Based Statistical Areas (CBSAs) of Residence and Region and Country of Birth: Fiscal Year 2014 |publisher=U.S. Department of Homeland Security |accessdate=1 iyun 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160804064953/https://www.dhs.gov/sites/default/files/publications/immsuptable2d_5.xls |archivedate=4 avqust 2016}}</ref> Nyu-Yorkda 800-dən çox dildə danışılır<ref>{{cite web |url=http://elalliance.org/ |title=Endangered Language Alliance |year=2012 |accessdate=7 sentyabr 2013}}</ref><ref name=800source2>{{cite news |url=http://www.economist.com/node/21528592 |title=Linguistics – Say what? |newspaper=The Economist |date=10 sentyabr 2011 |accessdate=2 may 2015}}</ref><ref name=800source3>{{cite news |last=Kleinfield |first=N.R. |title=New Yorkers, Self-Assured and Opinionated, Defend Their Values |url=http://www.msn.com/en-us/news/us/new-yorkers-self-assured-and-opinionated-defend-their-values/ar-BBog5Ms?li=BBnb7Kz&ocid=iehp |date=15 yanvar 2016 |newspaper=The New York Times |via=MSN |access-date=24 sentyabr 2019}}</ref> və bu, onu dünyanın linqvistik cəhətdən ən müxtəlif şəhəri edir.<ref name=800source2/><ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2010/04/29/nyregion/29lost.html|title=Listening to (and Saving) the World's Languages |accessdate=29 aprel 2010 |work=The New York Times |first=Sam |last=Roberts |date=28 aprel 2010}}</ref><ref>{{cite web |last=Turin |first=Mark |url=http://popanth.com/article/the-worlds-most-linguistically-diverse-location-new-york-city |title=The World's Most Linguistically Diverse Location? New York City |publisher=PopAnth |date=9 avqust 2013 |accessdate=2 may 2015}}</ref> Dünyanın istənilən digər şəhərndən daha çox [[xarici doğumlu]] əhaliyə malik olan<ref name=NYCHighestForeignBorn>{{Cite news |url=http://www.huffingtonpost.com/2013/12/19/new-york-city-immigrants_n_4475197.html |title=More Foreign-Born Immigrants Live in NYC Than There Are People in Chicago |work=HuffPost |date=19 dekabr 2013 |accessdate=16 aprel 2017}}</ref> Nyu-York şəhərində ABŞ-dan kənarda doğulan 3,2 milyondan çox sakin yaşayır.<ref name=NYCForeignBorn>{{cite web |url=https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/15_1YR/B05007/1600000US3651000 |title=Place of Birth by Year of Entry by Citizenship Status for the Foreign-Born Population – Universe: Foreign-born population 2015 American Community Survey 1-Year Estimates New York City |publisher=United States Census Bureau |accessdate=16 aprel 2017}}</ref> {{OMƏ|2019-cu il}} Nyu-York meqapolis ərazisinin 1,9 trilyon $ [[ÜDM həcminə görə ABŞ meqapolislərinin siyahısı|Ümumi Daxili Məhsul]] ([[Ümumi Daxili Məhsul|ÜDM]]) istehsal edəcəyi təxmin edilir.<ref name=NYCMetroGMP>{{cite web|url=https://www.statista.com/statistics/183808/gmp-of-the-20-biggest-metro-areas/|title=U.S. metro areas – ranked by Gross Metropolitan Product (GMP) 2019 {{!}} Statistic|website=Statista|accessdate=31 may 2019}}</ref> Böyük Nyu-York şəhəri [[suveren dövlət]] olsa idi [[Ümumi Daxili Məhsul üzrə ölkələrin reytinqi|ÜDM həcminə görə dünyada 12-ci]] olardı.<ref>{{cite web |url=http://www.usmayors.org/metroeconomies/2013/201311-report.pdf |title=U.S. Metro Economies (note CSA 2012 GMP total includes sum of New York, Bridgeport, New Haven, Allentown, Trenton, Poughkeepsie, and Kingston MSA 2012 GMP values cited) |pages=9 through 18 in Appendix Tables |publisher=IHS Global Insight, The United States Conference of Mayors, and The Council on Metro Economies and the New American City |date=November 2013 |accessdate=27 iyun 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150305224230/http://www.usmayors.org/metroeconomies/2013/201311-report.pdf |archivedate=5 mart 2015}}</ref> Nyu-York dünyanın istənilən digər şəhərindən daha çox milyarderə ev sahibliyi edir.<ref name=NYCBillionaires/>
Nyu-York şəhərinin izləri 1624-cü ildə [[Yeddi Birləşmiş Əyalət Respublikası]]ndan olan kolonistlər tərəfindən [[Aşağı Manhetten]]də qurulan ticarət məntəqəsinə qədər gedib çıxır, 1626-cı ildə məntəqəyə [[Yeni Amsterdam]] adı verildi.<ref name="u-s-history.com">{{cite web |url=http://www.u-s-history.com/pages/h2122.html |title=United States History – History of New York City |accessdate=9 sentyabr 2012}}</ref>
Nyu York bir çox Amerika mədəni hərəkatının də doğum yeridir. Ədəbiyyat və vizual sənətlərdə Harlem İntibahı, şəkildə mücərrəd ekspressionizm (Nyu York məktəbi), [[musiqi]]də hip-hop, pank, salsa və Tin Pan Alley bu hərəkatlardan bəziləridir. 24 saat açıq olan [[Nyu-York metropoliteni|metrosu]] və sıx nəqliyyatı ilə "Heç Vaxt Yatmayan Şəhər" adını almışdır.
| |||