15:26, 9 oktyabr 2019 tarixindəki versiya redaktə Rüfət Həsənli (müzakirə \| töhfələr) Avtopatrullar, Təcrübəli istifadəçilər 2.384 redaktə kRedaktənin izahı yoxdur Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə ← Əvvəlki redaktə		14:47, 14 oktyabr 2019 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar NuraMH (müzakirə \| töhfələr) Təcrübəli istifadəçilər 1.046 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Teq: Vizual redaktor Sonrakı redaktə →
Sətir 131: '''Saturn''' — [[Günəş sistemi]]<nowiki/>ndə [[Yupiter (planet)\|Yupiter]]dən sonra ən böyük ikinci, [[Günəş]]<nowiki/>dən məsafəsinə görə altıncı [[planet]]. Saturn radiusu [[Yer]]<nowiki/>in radiusundan təqribən doqquz dəfə böyük olan [[Qaz nəhəngləri\|qaz nəhəngi]]<nowiki/>dir.<ref name="Radius ref">{{cite web\|url=http://www.astrophysicsspectator.com/tables/Saturn.html\|title=Characteristics of Saturn\|accessdate=5 July 2010\|last=Brainerd\|first=Jerome James\|date=24 November 2004\|publisher=The Astrophysics Spectator\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111001102834/http://www.astrophysicsspectator.com/tables/Saturn.html\|archivedate=1 October 2011\|deadurl=yes\|df=}}</ref><ref name="Radius ref 2">{{cite web\|url=http://scienceray.com/astronomy/general-information-about-saturn-2/1/\|title=General Information About Saturn\|work=Scienceray\|date=28 July 2011\|accessdate=17 August 2011\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111007220627/http://scienceray.com/astronomy/general-information-about-saturn-2/1/\|archivedate=7 October 2011\|deadurl=yes\|df=}}</ref> Saturnun sıxlığı Yerin sıxlığının səkkizdə biri qədər olsa da, həcmi Yerin həcmindən 95 dəfə çoxdur.<ref name="Mass ref">{{cite web\|url=http://www.astrophysicsspectator.com/tables/PlanetComparativeData.html\|title=Solar System Planets Compared to Earth\|accessdate=5 July 2010\|last=Brainerd\|first=Jerome James\|date=6 October 2004\|publisher=The Astrophysics Spectator\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111001102843/http://www.astrophysicsspectator.com/tables/PlanetComparativeData.html\|archivedate=1 October 2011\|deadurl=yes\|df=}}</ref><ref name="Mass ref 2">{{cite web\|url=http://mynasa.nasa.gov/worldbook/saturn_worldbook.html\|title=NASA – Saturn\|accessdate=21 July 2011\|last=Dunbar\|first=Brian\|date=29 November 2007\|publisher=NASA\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110929073208/http://mynasa.nasa.gov/worldbook/saturn_worldbook.html\|archivedate=29 September 2011\|deadurl=yes\|df=}}</ref><ref name="Mass ref 3" /> Planetin adı [[Roma mifologiyası]]<nowiki/>nda tanrı olan [[Saturn (dəqiqləşdirmə)\|Saturn]]<nowiki/>dan gəlir və astronomik simvolu (♄) Saturnun orağını təmsil edir. Ehtimal olunur ki, Saturnun daxili nüvəsi [[dəmir]]-[[nikel]] və qayadan ([[silisium]] və [[oksigen]] birləşmələri) təşkil olmuşdur. Bu nüvənin də [[metallik hidrogen]]<nowiki/>lə əhatələndiyi, orta təbəqələrdə maye hidrogenlə maye heliumun yerləşdiyi və [[Frenkel xətti]]<nowiki/>ndən xaricdə qalan hissənin də qaz təbəqəsindən ibarət olduğu düşünülür. Saturnun yuxarı atmosferi [[ammonyak]] kristallarından təşkil olunduğundan rəngi açıq sarı görünür. Metallik hidrogen təbəqəsindəki elektrik axınının planetin [[maqnit sahəsi]]<nowiki/>nin yaranmasına səbəb olduğu düşünülür. Bu axın [[Yer]]<nowiki/>dəkinə nisbətən daha zəif olmasına baxmayaraq, planetin böyük ölçüləri səbəbindən onun maqnit momenti Yerin maqnit momentindən 580 dəfə ~~çoxdur~~böyükdür. Saturnun maqnit sahəsinin gücü [[Yupiter (planet)\|Yupiter]]<nowiki/>in maqnit sahəsinin gücünün iyirmidə birinə bərabərdir.<ref name="mag" /> Saturnun yuxarı atmosferi əsasən mülayim və sakitdir. Buna baxmayaraq, uzun müddət davam edən atmosfer hadisələri də müşahidə oluna bilir. Saturnda küləyin sürəti 1800 km/saata bərabərdir ki, bu göstərici Yupiterdəkindən daha güclü, [[Neptun (planet)\|Neptun]]<nowiki/>dakından isə daha zəifdir.<ref name="Science Ch. 2004">{{cite news\|publisher=[[Science (TV network)\|Science Channel]]\|title=The Planets ('Giants')\|date=8 June 2004}}</ref> 2019-cu ilin yanvarında tədqiqatçılar Saturnun C halqası üzərində aparılan araşdırmalara əsasən bir Saturn gününün 10 saat 33 dəqiqə 38 saniyə (± 1 dəqiqə 19 saniyə) olduğunu müəyyən ~~etdilər~~etmişlər.<ref name="NASA-20190118" /><ref name="APJ-20190117" /> Saturn doqquzu davamlı halqa və üçü davamsız kaman formalı olmaqla buz hissəcikləri, qaya parçaları və kosmik tozdan ibarət olan diqqətçəkən [[Saturnun halqaları\|halqa sistemi]]nə sahibdir. Saturnun kəşf olunmuş [[Saturnun peykləri\|82 peyki]] vardır<ref>{{cite web\|first=Enrico\|last=Piazza\|title=Saturn's Moons\|work=Cassini, Equinox Mission\|publisher=JPL NASA\|url=http://saturn.jpl.nasa.gov/science/moons/\|accessdate=22 June 2010\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110924213148/http://saturn.jpl.nasa.gov/science/moons/\|archivedate=24 September 2011\|deadurl=no\|df=}}</ref> ki, bunlardan 53-ü rəsmi şəkildə adlandırılmışdır. Bu siyahıya halqalardakı nisbətən iri hissəciklər daxil edilmir. Saturnun ən böyük peyki [[Titan (peyk)\|Titan]]<nowiki/>dır və ölçüsünə görə [[Günəş sistemi]]<nowiki/>ndə [[Qanimed (peyk)\|Qanimed]]<nowiki/>dən sonra ikinci peykdir. Ölçüsünə görə [[Merkuri (planet)\|Merkuridən]] daha böyük olan [[Titan (peyk)\|Titan]]<nowiki/>ın vacib bir xüsusiyyəti də diqqətçəkən atmosferə sahib olmasıdır.<ref name="Titan ref">{{cite web\|url=http://saturn.jpl.nasa.gov/news/features/saturn-story/moons.cfm\|title=The Story of Saturn\|accessdate=7 July 2007\|last=Munsell\|first=Kirk\|date=6 April 2005\|publisher=NASA Jet Propulsion Laboratory; California Institute of Technology\|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080816074342/http://saturn.jpl.nasa.gov/news/features/saturn-story/moons.cfm\|archivedate=16 August 2008\|deadurl=yes\|df=}}</ref> Sətir 139: [[Şəkil:Saturn,_Earth_size_comparison.jpg\|left\|thumb\|Saturnun Yerlə müqayisəsi]] Saturn əsasən [[hidrogen]] və [[helium]]<nowiki/>dan təşkil olunduğundan [[qaz nəhəngi]]<nowiki/>dir. ~~Qatı~~Bərk səthə ~~sahib~~malik deyil, ancaq ~~bərk~~sərt nüvəyə ~~sahib~~malik olması ehtimalı vardır.<ref name="melosh2011" /> Saturn öz oxu ətrafında sürətlə ~~döndüyünə~~fırlandığına görə qütblərdən basıq formadadır. Ekvator (60. 268 km) və qütb radiusu (54.364 km) arasında 10% fərq vardır.<ref name="fact" /> [[Yupiter (planet)\|Yupiter]], [[Uran (planet)\|Uran]] və [[Neptun (planet)\|Neptun]] kimi əsasən qazdan təşkil olunmuş planetlər də qütblərdən basıq formadadır, ancaq Saturnda bu daha qabarıq formada nəzərə çarpır. Saturn [[Günəş sistemi]]<nowiki/>ndə sıxlığı [[su]]<nowiki/>dan az olan (təqribən 30% daha az) tək planetdir.<ref name="preserve" /> Saturnun nüvəsinin suya nəzərən olduqca sıx olmasına baxmayaraq, sıxlığı az olan yuxarı qatlarına görə orta sıxlığı 0,69 q/sm<sup>3</sup>-ə bərabərdir. Yupiter kütləsinə görə [[Yer]]dən 318 dəfə<ref name="Jupiter fact"/> , Saturn isə 95 dəfə daha ağırdır.<ref name="fact"/> Yupiter və Saturn birlikdə kütləsi [[Günəş sistemi]]<nowiki/>ndəki planetlərin ümumi kütləsinin 92%-ni təşkil edir.<ref name=ssr152_1_423/> === Daxili quruluşu === [[Şəkil:Saturn_diagram.svg\|left\|thumb\|Saturnun daxili quruluşunu göstərən diaqram]]

Saturn (planet): Redaktələr arasındakı fərq