Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikası: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k file replaced on Commons |
k clean up, replaced: orijinal_ad → orijinal_adı using AWB |
||
Sətir 1:
{{tarixi dövlət
|adı = Başqırdıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası
|
|stutus =muxtar respublika
|himn =
Sətir 30:
'''Başqırdıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası''' (''Başkiriya'', ''Başqırdıstan'', ''Başqırd MSSR'', ''BASSR'', ''Muxtar Sovet Sosialist Başqırdıstan Respublikası''; {{lang-ba|Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаhы, Başqortostan Avtonomijalь Sovet Sotsialistik Respublikahь, Başqortostan ASSR-ь}}) — [[RSFSR]] tərkibində [[muxtar respublika]].
Respublika [[20 mart]] [[1919]]-cu ildə Sovet hakimiyyəti ilə Başqırdıstan hökuməti arasında imzalanmış [[Mərkəzi Sovet hakimiyyəti ilə Başqırd hökuməti ilə Başqırdıstan Sovet Respublikası haqqında anlaşma|anlaşma]] nəticəsində təşkil edilmişdir. Başqırdıstan MSSR [[RSFSR]] tərkibində daxil olan ilk muxtar respublika olur<ref name=autogenerated1>БСЭ т.4 1950 год стр 347</ref>. Bu həmdə anlaşma ilə təşkil edilən ilk muxtar respublika olur.
[[11 oktyabr]] [[1990]]-ci ildə [[Başqırdıstan MSSR Ali Soveti]] [[Başqırdıstan Dövlət Suverenliyi haqqında Deklarasiya]]nı imzalayır. Bununlada respubliksnın adından muxtar sözü silinir. 24 may 1991-ci ildə RSFSR Xalq Deputatlar Soveti bu qərarı təstiqləyir və 1978-ci ildə qəbul edilmiş RSFSR konstitutsiyasının 71-ci bəndinə dəyişiklik edir<ref>[http://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1978/zakony/183124/ Закон РСФСР от 24 мая 1991 г. «Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) РСФСР]</ref>.
Sətir 42:
Birinci seyzdin seçimi və ikincinin seçilməsi öncəsi Karvansarayda Başqırd hökuməti fəaliyyət göstərirdi. Onlar Ümumrusiya Təsisetmə Qurultayına hazırlaşırdı. Bu toplantı [[1918]]-ci ilin yanvarında baş tutmalı idi. Oktyabr inqilabı muxtariyyat prosesinə korrektiv gətirdi.
[[Şəkil:БАССР1925.png|200 px|thumb|Başqırdıstan MSSR. 1925 il.]]
{{OldStyleDate|28|noyabr|1917|15|noyabr}} ildə Başqırd vilayət (mərkəzi) şurası Orenburq, Perm, Samara, Ufa quberniyalarının bir hissəsi Rusiya Respublikasının tərkibində muxtariyyat alır. Ərazi-milli muxtariyyatı [[Başqurdstan]] adlandırılır. 8-20 dekabr [[1917]]-ci ildə Orenburqda sonuncu qərar III Ümumbaşqırd qurultayında qəbul edilir.
«[[Kiçik Başqırdıstan]]» məvhumu 1918-ci ilin yanvarında «Kiçik Başqırdıstan muxtariyyatı haqqında vəziyyət» toplantısında meydana gəlir. «Kiçik Başqırdıstanın» Prem quberniyasına daxil olan Kranoufa qəzasının cənubu, Osinski qəzasının cənubu, Yekaterinburq qəzasının cənub-şərqi, Şardinski qəzasının cənub-qərbi, Orenburq vilayətinin Çelyabinsk qəzasının cənub-qərbi, Troisk qəzasının qərbi, Verxneuralsk qəzasının bir hissəsi, Orenburq qəzasının şimalı, Ufa quberniyası Birsk qəzasının cənub-qərbi, Sterlitamaks qəzasının şimal-şərqi, Samara quberniyasının Buquruslansk qəzası. Göstəricilər: ərazisi — 78439
[[Şəkil:Flag of Bashkir ASSR (1937-1940).gif|thumb|200px|right|BMSSR 1937 il bayrağı.]]
Sovet Mərkəzi hakimiyyəti ilə Başqırd Ordusunun Qırmızı ordunun tərəfinə keçməsindən sonra Başqırd hökumətinin yenidən qurulması haqqında 1919-cu ilin 16 yanvarında Temyasova kəndində danışıqlar baş tutur. [[21 fevral]] [[1919]]-cu ildə Ümumbaşqırd hərbi syezdində Başrevkomun tərkibi seçilir. Muxametxan Kulaev onun sədri olur. Hökümət artıq sovet sisteminə uyğun muxtariyyat qurmağı hədəfləyir.
[[20 mart]] [[1919]]-cu ildə [[Moskva]]da Sovet hakimiyyəti ilə Başqırd hökuməti arasında Muxtar Başqırd Sovet Sosialist Respublikasının qurulması haqqında sazış imzalanır. Bu tarixi aktı Sovet hökuməti tərəfdən Sovnarkomun sədri Vladimir İliç Lenin, MİK sədri Mixail Vladimirski və narkomnas İosif Stalin, Başqırdıstan tərəfdən Başqırd hökuməti sədri Muxametxan Kulaev, Başqırd Mərkəzi Şurasının sədri Mullayan Xalikov və Başqırd qoşunlarının adyudantı Abdraşit Bikbavov imzalamışdır. Bu məlumat «İzvestiys VSİK» qəzetində [[23 mart]] [[1919]]-cu ildə dərc edilir. Bu tarix Başqırsdıstan MSSR rəsmi yaranma tarixi kimi qeyd edilir. «Kiçik Başqırdıstan» termini nəhayətdə MBSSR ilə əvəzlənir.
[[Şəkil:Герб Автономной Башкирской ССР в 1925-1937 гг.jpg|thumb|117x117px|Başqırdıstan MSSR gerbi 1925—1978]]
«Kiçik Başqırdıstanın» ehtimal edilən əraziləri təşkil olunmuşdur: Orenburq qəzasının 17, Orsk qəzasının 28, Verxneuralsk qəzasının 12, Troysk qəzasının 6, Çelyabinsk qəzasının 9, Buzuluk qəzasının bir volosu (Orenburq quberniyası), Şardin qəzasının 8, Yekaterinburq qəzasının 4, Krasnoufa qəzasının 6volosu və 3 volosundan 5 kənd (Perm quberniyası), Zlatoustov qəzasının 14, Ufa qəzasının 4 volostu və 2 volostun başqırd kəndləri, Sterlitamaks qəzasının 29 volostu (Ufa quberniyası).
[[Kolçak]]ın hücumları səbəbindən [[Başrevkom]] [[Saransk]]a evakuasiya edilir. Hökumət 1919-cu ilin avqustuna qədər burada qalır. 20 avqust [[1920]]-ci ildə hökumət Sterlitamak şəhərinə qayıdır. Elə həmin ilin noyabrında Sterlitamak qəzasının 16 volosu respublikanın tərkibinə verilir.
Sətir 96:
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
[[Kateqoriya:Başqırdıstan tarixi]]
[[Kateqoriya:Başqırd MSSR]]
| |||