Maqdalena çayı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{iş gedir}}{{Çay}}'''Maqdalena çayı''' — ölkənin [[qərb]] hissəsindən təxminən 1528 kilometr (949 mil) şimala doğru axan [[Kolumbiya]]<nowiki/>nın əsas çayıdır. Onun [[drenaj]] hövzəsi ölkə ərazisinin 24% -ni təşkil edən və əhalisinin 66% -nin yaşadığı 273.000 kvadrat km (105.000 kv m) bir sahəni əhatə edir. Adını [[bibliya]] xadimi Mary Magdalene'dən alıb. Magdalenanın yalnız yağış suları ilə dolu olduğundan, hövzə mövsümündə, çayın aşağı hissəsində su artdıqca daşqınlar çoxalır. Bu, [[aprel]]-[[may]] və [[Sentyabr|sentyabr-noyabr]] aylarında Magdalena çayını görməyə gedərkən nəzərə alınmalıdır.
== İstiqamət ==
Magdalena çayının qaynağı [[Kolumbiya]]<nowiki/>nın cənubundadır. Çay, şimaldan şərqə, iki kordilleralar arasındakı böyük bir vadidə axır. Təxminən doqquz dərəcə şimalda sahil düzənliyinə çatır, sonra 100 km (62 mil) qərbə doğru hərəkət edir, şimalda Bocas de Ceniza olaraq bilinən bölgədəki Barranquilla şəhərində [[Karib dənizi|Karib]] dənizinə çatır.[[Şəkil:Magdalena watershed.png|thumb|174x174px]]
== Balıq ==
[[Cauca]] çayı və digər qolları daxil olan Magdalena çayı hövzəsi balıqlarla çox zəngindir. [[2008|2008-]]<nowiki/>ci ilə qədər hövzədə 213 balıq növü məlum idi. O vaxtdan bəri, [[2013]]-cü ildə beş Hemibrycon, 2013-cü ildə iki Ancistrus və [[2014]]-cü ildə Farlowella kimi bir neçə yeni növ kəşf edilmişdir. Ümumiyyətlə, balıq faunası ətrafdakı hövzələr, xüsusən [[Atrato çayı|Atrato]] və [[Marakaybo gölü|Maracaibo]] ilə əlaqələri göstərir.
Kolumbiyada ən məhsuldar balıq ovu sahələri hövzədədir, lakin [[1975]]-2008 illəri arasında illik məhsulun təxminən 90% enməsi ilə kəskin azalma müşahidə edilmişdir. Əsas təhlükələr çirklənmə (insan tullantıları, mədən, əkinçilik və çökəkliyə səbəb olan meşələrin qırılması) və yaşayış yerinin itirilməsidir. [[2002]]-ci ildə çay hövzəsindəki 19 balıq növü təhlükə altına alındı.
== Tarix ==
[[Cənubi Amerika]]<nowiki/>nın şimalındakı coğrafi mövqeyinə görə Magdalena çayı əvvəlcədən [[Kolumbiya]] və [[Ekvador]]<nowiki/>un içərisinə doğru bir yol idi. Pançe və Yariguí kimi bir neçə karib danışan xalq çayın qərb sahilindən keçdi, şərq hissəsi isə çay Yuma adlandıran Muisca sivilizasiyasında məskunlaşdı.
1825-ci ildə Kolumbiya Konqresi Juan Bernardo Elbersə Maqdalena çayında buxar naviqasiyası qurmaq üçün güzəşt verdi, lakin onun şirkəti qısa müddət sonra bağlandı. [[Şəkil:Bridge over the Magdalena River (16049525434).jpg|thumb|Maqdalena çayı|200x200px]]Eynilə, 16-cı əsrin əvvəllərində bugünkü Kolumbiyaya gələn İspan konkistadorları Rodrigo de Bastidasın çayını [[1 aprel]] 1501-ci ildə kəşf etdikdən və adını verdikdən sonra çaydan dağlıq əraziyə keçmək üçün istifadə etdilər. Amerikanların [[İspanlar|İspan]] müstəmləkəsi zamanı çay Boqota ilə [[Karib dənizi|Karib]] dəniz limanı Cartagena de Indias və bununla da [[Avropa]] ilə əlaqə quran yeganə nəqliyyat əlaqəsi idi.
== Kütləvi informasiya vasitələri ==
| |||