Neft: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
k texniki düzəliş, typos fixed: məhzul → məhsul (2) using AWB
Sətir 5:
Yüngül ([[xüsusi çəki]]si aşağı və [[sıxlıq|sıxlığı]] kiçik) neftlərdə 97%, [[ağır neft]]lər və [[bitum]]larda isə bu rəqəm 50%-ə qədər azala bilər. Neftin tərkibindəki [[karbohidrogen]]lər başlıca olaraq [[alkan]]lar, [[tsikloalkan]]lar və müxtəlif [[aromatik karbohidrogenlər]]lə təmsil olunur. Bundan əlavə neftin tərkibində [[azot]], [[oksigen]], [[kükürd]]lü birləşmələr və çox cüzi miqdarda [[dəmir]], [[nikel]], [[mis]] və [[vanadium]] metallarına da rast gəlinir.
 
O, [[Yer kürəsi]]ndə ən mühüm təbii enerji ehtiyatlarından sayılır. Neft [[elektrik]] [[enerji]]sinin əldə edilməsi və [[nəqliyyat]] vasitələrində yanacaq kimi istifadə edilir. Bundan əlavə neft kimya sənayesində süni materialların və başqa məhzullarınməhsulların alınmasında istifadə edilir. Buna görə də, o həm də "''Qara qızıl''" adlanır.
 
Neft-qaz sıralı karbohidrogen yataqlarına yerin min, 2 min metrdən 5-6 min metrə qədər dərinliklərində rast gəlinir. Adətən, bu dərinlik 1000-3000 metr təşkil edir. Yer səthinə yaxınlaşdıqca [[atmosfer]] sularının və bakteriyaların təsiri altında neft [[deqradasiya]]ya məruz qalır (biodeqradasiya) və qatılaşır. Kimyəvi tərkibinə görə neft [[təbii qaz]]a və asfalta yaxındır. Bu səbəbdən də çox vaxt bu maddələr ümumilikdə [[petrolit]]lər də adlanırlar.
Sətir 99:
* I mərhələ: 1847-ci ildən neftin mexaniki üsulla qazılmış quyulardan hasil edilməsi ilə başlanır və 1920-ci ilə kimi davam edir. 1847-1848-ci illərdə ilk dəfə Bibiheybət və sonra Balaxanı yataqlarında mexaniki üsulla qazılmış quyulardan sənaye əhəmiyyətli neft alınmış və həmin ildən də Azərbaycanın neft sənayesinin inkişafı başlanır. XIX əsrin əvvəllərində dünyada ilk dəfə olaraq Bibiheybətdə sahildən 30 m aralı dənizdə qazılmış əl quyusundan neft hasil edilmişdir.
 
1859-cu ildə Bakıda ilk neftayırma zavodu (qurğusu) tikilir. 1863-cü ildə Cavad Məlikov Bakıda kerosin zavodu tikdirdi və dünyada ilk dəfə neftayırma prosesində soyuduculardan istifadə etdi. 1867-ci ildə 15 neftayırma qurğusu fəaliyyət göstərirdi. 1878-ci ildə Balaxanı yatağı ilə Bakı neftayırma zavodunu birləşdirən 12 km uzunluğunda Rusiyada ilk neft kəməri inşa edilir. 1898-ci ildə neft mədənləri ilə Bakı neftayırma zavodlarını birləşdirən neft kəmərlərinin ümumi uzunluğu 230 km idi. Bu kəmərlərdə ildə 1mln. t neft nəql edilirdi. 1883-cü ildə Bakı-Batum dəmir yolu tikilib istifadəyə verilir ki, bu da neft və neft məhzullarınınməhsullarının Avropa ölkələrinə ixrac edilməsində mühüm əhəmiyyətə malik idi.
* II mərhələ: 1920-ci ildə Azərbaycanda neft sənayesinin milliləşdirilməsindən sonra başlayır və 1949-cu ildə açıq dənizdə "Neft Daşları" yatağının kəşfi dövrünü əhatə edir. 1921-ci ildə neft hasilatı azalaraq 2,4 mln. tona enir. II mərhələdə axtarış-kəşviyyat işlərinin genişləndirilməsi ilə əlaqədar Azərbaycanda bir sıra yeni neft yataqları (xüsusilə Qala, Buzovna-Maştağa və s.) aşkar edilib istismara verilir və neft hasilatı 1941-ci ildə 23,6 mln. tona çatdırılır.