İspan-ABŞ müharibəsi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k texniki düzəliş, typos fixed: heyyət → heyət (4) using AWB |
|||
Sətir 55:
1) Prezident Mak-Kinli haqqında İspan diplomatik nümayəndəsi Kanalehasunun boş fikirlərini ozündə cəmləşdirən məktubun [[Havana]]da görüş zamanı ABŞ nümayəndə heyətinə təqdim edilməsi. Lakin İspan hökuməti dərhal səfiri geri çağırdı və elan etdi ki, onun şəxsi fikirlərinə görə məsuliyyət daşımır. ABŞ mətbuatı isə bunu dövlətin təhqiri kimi elan etmişdir.
2)1 fevral 1898-ci ildə Amerikan kreyseri "Meyn" xoşməramlı səfərlə Havana körfəzinə daxil olmuşdur. Həmin vaxtda Amerika sahillərində ispan hərbi gəmiləri yerləşirdi. 15 fevralda "Meyn" partladı və batdı. Onun bütün
Beləliklə, 1898-ci il fevralın sonunda ABŞ və İspaniya arasındakı gərginlik ən yüksək həddə çatmışdır. "Meyn" in məhv olmaq səbəbi hələ də qeyri-müəyyən qalırdı. Lakin amerikanların gəldiyi nəticəni də həqiqətə uyğun hesab etmək olardı. Ancaq İspaniya ABŞ-la müharibədə qətiyyən maraqlı deyildi və hər yolla bunun qarşısını almağa cəhd edirdi. Lakin belə bir fikir də var idi ki partlayışı Amerikan hərbi agentləri törətmiş və müharibənin alovlanmasına səbəb olmuşdur.
Sətir 66:
1895-ci ildə Prezident Klivlend ABŞ-ın İspaniya-Kuba müharibəsində neytrallığını elan etmişdir.
1896-cı ilin aprelində general Veyer tərəfindən Kuba üsyançılarına kömək etməkdə şübhəli bilinən ABŞ vətəndaşları həbs olunmağa başlandı. ABŞ Konqresi prezidentdən Kubadakı hadisələrə aktiv müdaxilə etməyi tələb etdi. Bu göstərdi ki, ABŞ Kuba qiyamçılarını müharibə edən tərəf kimi tanımış və qanuni əsaslarla onlara yardım göstərmək üçün Ştatlara imkan vermişdir. Lakin Ağ Evdə Klivlendin etirazı bunu təxirə salmışdı. Hər şey 1897-ci ilin martında baş tutmuş seçkidən sonra dəyişdi. Həmin vaxtda Mak-Kinli prezident seçildi. Baxmayaraq ki, o problemin həllini sülh yolu ilə həll etməyi arzulayırdı lakin yeni prezident dərhal Kubanin müdafiəsi məsələsini qaldırdı. Ancaq İspan hökuməti ABŞ-in sülh niyyətlərindən şübhələnirdi. Xüsusilə də Amerikanların müharibə üçün gizli hazırlıq aparmaları, onları belə düşünməyə vadar etmişdi. Hərbi müdaxilədən boyun qaçırmaq ümidilə 1897-ci ilin sonunda general Veyler Kubadan geri çağrıldı. ABŞ hökuməti ümid edirdi ki, təzyiq və təhdidlərlə çox şeyə nail olmaq olar. ABŞ diplomatik
Rəsmi Madrid güzəştə getməyə məcbur oldu. Veylerin geri çağrılması istisna olmaqla, İspaniya Kuba və Puerto-Rikoya muxtariyyət verməyə və bu adalara konstitusiya tətbiq etməyə söz verdi. ABŞ da öz növbəsində neytrallığını qorumağa söz verdi. 1 yanvar 1898 ci ildə Kuba muxtariyyət aldı. Lakin nə üsyançılar, nə də Birləşmiş Ştatlar bunu tanımadılar. 15 fevral 1898 ci ildə isə (əvvəldə qeyd olunduğu kimi) "Mayn" gəmisi qeyri-müəyyən vəziyyətdə partlamış və bu hadisədə ABŞ İspaniyanı günahlandırmışdır. İspaniya isə ABŞ-la hər hansı bir konfliktə girməyə qorxurdu. Lakin bu müharibə ABŞ-ın çox nüfuzlu qüvvələri üçün arzuolunan idi. Senator Loc Con Heyn və 1897-ci ildə Dəniz nazirinin müavini vəzifəsində çalışmış [[Teodor Ruzvelt]] İspaniya ilə müharibəyə çoxdan hazırlaşmışdılar. Bütün ştatlarda "Meyni yadda saxla" şüarı dolaşırdı. Amerikan hökuməti bu dövrdə "ikili siyasət" yürüdürdü. Bir tərəfdən Kuba inqilabçılarına pul və silahla yardım göstərir, digər tərəfdən isə ispaniyaya qiyamı yatırmaqda dəstək verirdi. ABŞ-ın siyasəti açıq-aşkar fitnəkar siyasət idi və İspaniyayla Kuba arasındakı konflikti süni şəkildə daha da alovlandırmaqla gələcəkdə müharibəni İspaniyanin boynuna qoymağa çalışırdı. "Meyn" gəmisinin partlamasından sonra ABŞ və İspaniya arasindaki münasibətlər hər gün daha da pisləşirdi. 27 martda Vaşinqton Madriddən həbs düşərgələrinin ləğv edilməsini, ehtiyaci olan kubalilari ərzaq məhsulları ilə təchiz etməyi, 1898-ci il oktyabrın 1-dək Azadlıq ordusu ilə barışıq imzalamağı və bu danışıqlarda ABŞ-ın vasitəçi kimi iştirakının tələb etdi. 31 martda Madrid Amerikanın şərtlərini qəbul etdi, həbs düşərgələrini ləğv etməyi və ehtiyac işində olan kubalılar üçün 3 mln peso təyin etməyi vəd verdi. Lakin ABŞ-ın vasitəçiliyini qəbul etmədi. 7 aprel 1898-ci ildə Avropanın aparıcı dövlətləri (Almaniya, Fransa, Rusiya, Avstriya-Macarıstan, İtaliya) İspaniya ilə sülhü qorumaq barədə ABŞ prezidentinə müraciət etdilər. Roma papası XII Lev vasitəçi olmağa razılıq verdi. Böyük Britaniya Almaniya ilə ixtilaflar səbəbindən ABŞ-ı dəstəkləmişdi. Hər halda aprelin 9 da İspaniya Kubadakı hərbi əməliyyatları dayandırmışdır.
Sətir 89:
Müharibə elan olundu.Kuba sahillərində Atlantik eskadrası gedib gəlirdi.Lakin adaya orduların enməyi gecikdi.Amerikalılar müharibəni başlamağa bir qədər tələsdilər.Könüllü hissələr hələ də əmələ gətirilməmiş,daimi ordunun və donanmanın hissələri ilə onların hərəkətlərinin koordinasiyasi uyğunlaşdırılmamış,epidemiyalar baş qaldırmışdı.
Müharibədə əsas rolu donanma oynadı.Mak-Kinlinin prezident postuna seçildiyi zamanda ABŞ-ın daimi ordusu 27000 nəfər təşkil edirdi.Müharibənin başlanğıcında ordunun sayı 62000 nəfərə çatdırıldı.Müharibə zamanı isə ordunun
İspaniyaya rəğbət bəsləyənlər ümid edirdilər ki,sakitlik həftəsi ərzində İspaniya hökuməti qüvvələr ilə birləşə,özünə müttəfiq tapa və kubalılarla razılığa gələ bilər.lakin bu baş tutmadı.
Sətir 98:
Müddət olaraq 3 ay (may-iyun-iyul) götürülmüşdü.
1898-ci il mayın 1 də Sakit okean eskadrası admiral Dyuninin başçılığı altında Filippinin paytaxtı Manila buxtasına soxuldu.Burada İspanlara məxsus Admiral Montexonun başçılığı altında köhnəlmiş donanma dayanmışdı.Döyüş növbətigün baş tutdu.11 ispan gəmisi məhv oldu.Dyuninin eskadrası isə demək olar ki,itkiyə düçar olmamışdı.Yalnız
ABŞ-ın sakit okeandakı gözlənilməz fəaliyyəti ABŞ-mətbuatı və Ağ Ev tərəfindən Kubanın azad olunması kimi qələmə verilirdi.lakin bəzi böyük dövlətlər,xüsusilə Almaniya ABŞ-ın Filippini tutmaq planını anladı və müharibə edən tərəflər arasında vasitəçilik etmək üçün Manilaya eskadra göndərdi.Lakin Amerikanlar Almaniyanın vasitəçiliyini qəbul etmədilər.Buna görə də Almanlar Filippinin sahilboyu sularını tərk etməli oldular.
| |||