Kərbəla döyüşü: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k 158.181.41.99 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Wikipediya M tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
k texniki düzəliş, typos fixed: şəkilin → şəklin using AWB |
||
Sətir 45:
Kərbəla hadisəsi [[İslam]]da olan məzhəblər tərəfindən eyni formada şərh edilmir. Bütün məzhəblər baş vermiş hadisələrin böyük günah olduğunu hesab etsə də, heç də hamısı, Kərbəla ilə bağlı müxtəlif dini tədbirlər təşkil etmirlər. [[Şiə]] və [[Sünni]] mənbələrində Kərbəla hadisələri şərh edilərkən, müxtəlif fikirlər göstərilir. [[Şiə]] mənbələrinə görə [[Məhəmməd|Məhəmməd peyğəmbər]] özündən sonra [[Əli bin Əbu Talib]]in daha sonra isə onun oğullarından birinin [[xəlifə]] olmasını istəyirdi. Lakin [[Əməvilər]]in təziqi nəticəsində [[I Müaviyə]] [[xəlifə]] seçildi. [[I Müaviyə]]nin ölümündən sonra, ədaləti bərpa etmək üçün yeni bir şans yarandı. [[İmam Hüseyn]] xəlifə təyin edilməli idi. [[I Müaviyə]]nin oğlu [[I Yezid]] [[İmam Hüseyn]] xəlifə seçilməsindən qorxurdu. Xalqın Hüseyni dəstəkləməsi və müxtəlif qəbilə başçılarından dəstək məktubları alması, Yezidin şübhələrini daha da artırdı. Bu məqsədlə [[I Yezid]] [[İmam Hüseyn]]in yanına elçi göndərir.
Elçi Hüseynə [[I Yezid]]ə tabe olmağı məsləhət görür. Əvəzində isə rədd cavabı alır. [[Şiə]] məzhəbində [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in [[I Yezid]] təklifinin rədd etməsi, tam düzgün adım kimi göstərilir. Daha sonra [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in [[Mədinə]] şəhərindən [[Məkkə]] şəhərinə [[Həcc|Həcc ziyarət]]inə çıxır.
[[I Yezid]] [[Kufə]] əhalisinin [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]ini dəstəklədiyni bilirdi. VII əsrdə [[Kufə]] şəhərində [[Şiə]] məzhəbindən olan [[Müsəlmanlar]] yaşayırdı. [[Kufə]] yarana biləcək etiraz dalğasını öncədən yatırmaq və öz mövqeylərini gücləndirmək məqsədi ilə [[I Yezid]] ''[[Übeydullah ibn Ziyad]]ı'' şəhər valisi təyin etdi. Digər bir addım ilə isə şəhərə tam silahlanmış ordu göndərdi. [[Kufə]] əhalisinin döyüşə hazır olduğunu görən ''Ubeydullah bin Ziyad'' xalqın döyüşməkdənsə itaət etməyə dəvət etdi.
Sətir 53:
[[I Yezid]] vali təyin etdiyi ''Ubeydullah bin Ziyadı'' 30 minlik qoşunla [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in üzərinə göndərdi. [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in tərəfdarlarının düşərgəsi [[xilafət]] qoşunu tərəfindən mühasirəyə alınmışdı. İlk öncə ''Ubeydullah bin Ziyad'' danışıqlara başlamağı əmr etdi. [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in danışıqlar zamanı mühasirənin qaldırılmasını və ailəsinin [[İraq]]dan çıxmasına şərait yaradılmasını istədi. Ordu başçısı [[Ömər bin Səd]] təkliflərini qəbul etdi və xəlifəliyə vəziyyətlə bağlı məlumat verdi. Təklif İbn Ziyadın xoşuna gəldi. [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in ailəsinin və tərəfdarlarının [[İraq]]dan çıxarılması ilə [[Əməvilər]]in [[xəlifə]]liynə olan təhlükə aradan qalxırdı. Ancaq [[Əməvilər]]dən olan və [[xilafət]]in idarə edilməsində böyük rola sahib olan Şimir bin Zil-Çevşan, Behtari bin Rabia və Şeys bin Rabia bu təklifə qarşı çıxdılar. Onlar [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in bununla vaxt qazandığını əgər [[İraq]]dan ayrılaçağı halda daha böyük bir tərəfdarla onların üzərlərinə gələcəklərini bildirdilər.
Məhərrəm ayının 7-ci günündə [[Ömər bin Səd]] mühasirədə saxlanılan ərazinin daha da kiçildilməsinə və düşərgəyə gedən su yollarının kəsilməsinə göstəriş verdi. Məhərrəm ayının 9-cu günündə düşərgənin su ehtiyatı tamam tükəndi və susluq problemi yarandı. [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in qarşısında iki yol vardı ya [[I Yezid]]in vahid hakimiyyətini qəbul etməli ya da tərəfdarları ilə birlikdə şəhid olmalı idi. [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in tərəfdarları ilə birlikdə səhərə qədər ibadət etmək üçün [[Ömər bin Səd]]dan bir gün daha vaxt istədi. [[Ömər bin Səd]] əvvəlcə razılaşmasada, sonradan bir gecə vaxtı verdi.
[[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]] tərəfdarlarına təslim olmaq kimi bir fikrinin olmadığını və sonuna qədər döyüşəcəklərini bildirdi. Saylarının düşmənə görə çox az olması səbəbindən qalib gəlmələrinin mümkünsüz olduğunu bildiyi üçün tərəfdarlarına gecə ibadəti zamanı istəyənin qaçmaqda sərbəst olduğunu bildirdi. Ancaq heç bir tərəfdar, qaçmadı və səhərə qədər ibadət etdilər.
Sətir 59:
==Döyüşün başlanması==
İbadətin səhərsi günü [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in tərəfdarlarından bir neçə nəfər, [[xilafət]] ordusunun əsgərləri ilə söhbət etməyə başladılar. Onlar əsgərlərə eyni dindən olduqlarını və qardaş qanı tökülməsin deyə döyüşməmələrini istədilər. [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]] özüdə əsgərlər qarşısında uzun çıxış etdi. Tarixi mənbələrdə göstərilir ki, bu çıxışdan təsirindən [[xilafət]] ordusunun məşhur sərkərdəsi Hür, imamın tərəfdarlarına qoşulmuşdu. [[Ömər bin Səd]] Hürün qarşı tərəfə keçməsindən ehtiyatlandı. Əgər danışıqların davam edəcəyi halda, [[xilafət]] ordusunun bir çox sərkərdəsinin oxşar addımı atması emtimal olunurdu. Bu səbəbdən danışıqlar yarımçıq dayandırıldı və [[Ömər bin Səd]] ilk [[ox (silah)|ox]]un atılması göstərişini verdi. Bununla da Kərbəla döyüşü başladı. Döyüş ilk əvvəl [[duel]]
[[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in ilk öncə ''Təmim bin Kahta'' ilə döyüşdü. Hüseyn qılıncla yaxşı döyüşürdü, Kahtanın peşəkar döyüşçü olmasına baxmayaraq onu qılınç zərbəsi ilə öldürdü. Növbəti döyüş məşhur ərəb sərkərdəsi Zeyd Ebtahi ilə baş tutdu və onuda qılıncla öldürdü. [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in tərəfdarlarından ilk olaraq Hür, Həbib bin Məzahir döyüşmüşdür. Döyüşdə hər iki şəxs həlak oldu, daha sonra tərəfdarları arasında döyüşmək gücündə olan hər bir kəs [[xilafət]] ordusuna qarşı sona qədər döyüşdü. Ölənlər arasında [[Hüseyn ibn Əli|Hüseyn]]in oğlu Əli Əkbər qardaşı [[İmam Həsən|Həsən]]in oğlu Qasım və sancaqdarı [[Abbas ibn Əli]] vardı. Mənbələrdə [[xilafət]] ordusunun verdiyi itkilər haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Dəqiq say bilinməsədə, [[xilafət]]in də böyük itki verdiyi məlumdur.
Sətir 69:
*Kennedy, Hugh, ''The Armies of the Caliphs: Military and Society in the Early Islamic State'', Routledge, 2001.
*al-Muqarram, Abd al Razzaq, [http://www.al-islam.org/maqtal-al-husayn-abd-al-razzaq-al-muqarram ''Maqtal al-Husayn, Martyrdom Epic of Imam al-Husayn''], translated by Yasin T. Al-Jibouri, pub Al-Kharsan Foundation for Publications, originally published Qum, circa 1990. (al-Muqarram was born in 1899 and died in 1971—[http://www.al-islam.org/maqtal-al-husayn-abd-al-razzaq-al-muqarram/author-s-biography author's biography]. This is a 20th-century book—see ''Islamic Historiography'', by Chase F. Robinson, p. 35.)
[[Kateqoriya:680-ci ildəki hadisələr]]
| |||