IV Baqrat: Redaktələr arasındakı fərq

IV Baqrat ({{lang-ka|ბაგრატ IV}}) (1018 – 24 noyabr 1072) [[Baqrationilər]] sülaləsinin bir üzvüdür. 1027-1072 illərdə Gürcüstan kralı olmuşdur. Uzun və hadisəli hakimiyyəti illərində [[Gürcüstan]] hakimiyyətini [[Bizans imperiyasındanimperiyası]]ndan və Səlcuqlulardan[[Səlcuqlular]]dan qorumağa çalışdı.

Bir sıra daxili qarşıdurmalar nəticəsində Baqrat Liparitidlər sülaləsindən olan ən güclü vassalları və rəqibləri məğlub edərək bir çox qapalı feodalları nəzarət altına aldı və. Lorri və Kaxeti şahları və, Tiflis əmirinin təsirini azaltdı. Bir çox [[Qafqaz]] hökmdarları kimi Nobelissimos, Kuropalatis və Sebastos kimi Bizans adlarına da sahibdir.

Gürcüstan kralı I Giorginin (1014–1027) ilk həyat yoldaşı Məriyəmin oğlu idi. Atası tərəfindən Bizans İmperiyasınaimperiyasına qarşı müharibənin itirilməsindən sonra 1022-ci ildə Bizans İmperatoruimperatoru II Basileios (976–1025) üç yaşında girov götürüldü. Gənc Baqrat üç ili imperiya paytaxtı olan Konstantinopolda[[Konstantinopol]]da Bizans sarayında[[saray]]ında keçirdi və [[1025-ci ildəil]]də sərbəst buraxıldı. Basileios hələ Bizans ərazisində olarkən öldü, [[VIII Konstantin]] (1025-1028) imperator oldu. Konstantin gənc şahzadənin geri qaytarılmasını əmr etdi, lakin Baqrat artıq Gürcüstan krallığına çatdığı üçün onu tutmaq mümkün olmadı.<ref name="Garland">Lynda Garland & Stephen Rapp. ''Mary 'of Alania': Woman and Empress Between Two Worlds'', pp. 94-5. In: Lynda Garland (ed., 2006), ''Byzantine Women: Varieties of Experience, 800-1200''. Ashgate Publishing, Ltd., ISBN 075465737X.</ref>

I Giorgi [[1027-ci ildəil]]də vəfat etdikdən sonra Baqrat səkkiz yaşında taxta çıxdı. Anası Məryəm taxt naibi olmuşdu. Məryəm naibliyi Trialeti IV Liparit və Kartli şahzadəsi Ivana ile bölüşmüşdü.

Baqratın hakimiyyətə gəlməsindən qısa zaman sonra [[VIII Konstantin]] Klarjetili Gürqenin oğlu Baqrationi şahzadəsi Demetre'nin adına Artanuji qalasını (müasir Ardanuç, Türkiyə) almaq üçün bir ordu göndərdi. Klarjetili Gürqen IV Baqratın babası [[III Baqrat]] tərəfindan [[1010-cu ildəil]]də atadan miras Artanujidən atılmışdı.<ref>{{kitab3

[[1028-ci ildəil]]də Konstantinin ölümü Bizans istilasını dayandırdı və [[1030-cu ildəil]]də Kraliça Məryəm yeni imperator III Romanı (1028–1034) ziyarət etdi. Yeni bir sülh müqaviləsi bağlandı və [[1032-ci ildəil]]də oğlu üçün yüksək bir Bizans adı "Kuropalatis" ilə geri döndü. Məryəm bir Bizans şahzadəsi olan Helenanı oğluna həyat yoldaşı olaraq gətirdi. Helena imperatorun qardaşı Basileios Arqirosun qızı idi və evlilik strateji əməkdaşlıq qurmaq üçün bir diplomatik səy idi. Lakin Helena [[Kutaisi]]dəki saraya girəndən qısa müddət sonra öldü. Sonra başqa bir diplomatik səy göstərildi və [[Şimali Qafqaz]] xristian krallığı Alaniya padşahının qızı Borena ilə evləndi.

[[1033-cü ildəil]]də saray I Giorginin ikinci həyat yoldaşı Alanialı Alda ilə evliliyindən olan oğlu Demetre ilə bir başka xanədanın problemi ilə qarşılaşdı. Demetre və Alda I Giorgidən miras qalan [[Abxaziya]]dakı bir qala olan Anakopiyada yaşayırdılar. Bəzi zadəganların Baqrat hakimiyyətinə müxalif olaraq Demetrini taxta çıxarmaq cəhdləri nəticəsiz qaldı. Gürcüstan məhkəməsi Demetrenin beyətini qazanmağa çalışdı. Baqratın təhdidindən sonra ana kraliça Alda Bizansa sığındı və Anakopiyanı oğluna "magistros" titulunu verən III Romana çatdırdı.<ref>{{kitab3

[[1039-cu ildəil]]də Demetre Bizans qoşunları ilə Gürcüstana qayıtdı. Bu dəfə Gürcüstanın ən güclü zadəganı Liparit sülaləsidən olan IV Liparit onu dəstəklədi.<ref>{{kitab3

Liparit Trialetinin şəhzadəsi idi və daha sonra kral ordularının komandiri oldu, 1030-cu illərin əvvəllərində uşaq kralı Baqratın qoruyucusu olaraq ortaya çıxdı. Liparit [[1034-cü ildəil]]də yenidən hərbi bacarığını göstərdi [[Şəddadilər]] qarşı [[Arran]]da birgə Gürcüstan-Ermənistan ordusunun komandiri oldu. 1038-ci ildə Liparit 8-ci əsrdən bəri [[Tiflis]] əmirliyinin əlində olan keçmiş Gürcüstan paytaxtı Tiflis sərhəddinə yaxınlaşmaq və oranı ələ keçirmək istədi. Liparitin artan gücündən qorxaraq gürcü zadəganlar Baqratı razı saldılar, Liparit ordusunu geri çəkdilər və planın pozulmasına səbəb oldular. Nəticədə, Liparit padşahın and içən düşməninə çevrildi və Baqratdan, onun zadəganlarından qisas almaq üçün Bizanslılarla fəal əməkdaşlıq etdi.

Demetre adına Liparit Baqrata qarşı bir sıra qələbələr qazandı. 1042-cü ildə Demetrenin ölümü ilə Liparit Bizanslılarla mübarizəni davam etdirdi və I David Anhoqhin ilə müttəfiq oldu. Sasireti müharibəsində Baqratın məğlubiyyəti ilə Qərb əyalətlərinə geri çəkildi. 1048-ci ildə Anadoluya Səlcuq yürüşlərində Bizans tərəfində iştirak etdi. Pasinler Döyüşündə əsir götürüldü. Bu Baqrata üstünlük verdi və onun Şərq vilayətlərinə qayıtmasına imkan verdi. Liparitin əsir düşmə dövrü ilə Kralın şansı geri döndü. Üsyançı şahzadə Baqratı Konstantinopola sığınmağa məcbur etdi. Nəticədə, Liparit Baqratın olmadığı 1050-[[1053-cü illəril]]lər arasında Gürcüstanın həqiqi hökmdarı oldu və hətta Baqratın oğlu Giorgiyi özünün naibi elan etdi. Baqratın qayıtmasından sonra Liparit ona qarşı müharibəni yenidən davam etdirdi. Nəhayət, [[1060-cı ildəil]]də tərəfdarlarının xəyanəti ilə şahzadə Baqratın ixtiyarına verildi və monastıra bağlanmağa məcbur edildi.

== SəlcuqlarınSəlcuqluların hücumları ==

[[1060-cı illərdəil]]lərdə Baqrat daha böyük bir problemlə üzləşdi: [[Alp ArslanınArslan]]ın altında Səlcuqlular Gürcüstanın sərhəd bölgələrinə hücum etməyə başladılar. Qardaşı oğlu Alp Arslanla evlənib barışıq yaratmalı idi.<ref>{{kitab3

Səlcuqlu təhdidi Gürcüstan və Bizans hökumətlərini sıx əməkdaşlıq etməyə məcbur etdi. İttifaqı təmin etmək üçün Baqratın qızı Mariya 1066 - [[1071-ci illərdəil]]lərdə vaxtıyla Bizans imperatoru olan VII Mixail ilə evləndi.