Vəhy: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Bot: Migrating 37 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q192906 (translate me) |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 12:
* "Bir vəhy cümləsində belə qeyd olunur:" – yəni Quranın bir ayəsində belə qeyd olunur.
* "Vəhydə oxuyuruq:" – yəni Quranda oxuyuruq.
== Vəhyin mənası ==
=== Lüğəti məna ===
“Əl-vəhy” kəlməsi , lüğətə gizlicə yaxud sürətli şəkildə bildirmək, danışmaq, ilham etmək, əmr etmək, ima və işarət etmək , tələsik etmək, fısıldamaq, söz , yazı , xəbərci , ya da işarət kimi hər hansı bir vasitə ilə məqsədi ifadə etmək kimi mənalara gəlməkdir.
Bu vəziyyətdə vəhyin ilahi olan və ilahi olmayan şəkilində hissələri vardır.
Şəri istilahda isə belə tərif edə bilərik : “Hər hansı bir peyğəmbərə endirilmiş olan Allah kəlamıdır” .
“Allahın göy üzündən yerə mesaj göndərməsi, inandırması” mənasında olan “tənzil” ya da “inzal” kəlmələri də vəhy mənasındadır .
Ayrıca Quranda keçdiyi şəkildə elm, hikmət, hidayət, şəfa, və nur kəlmələri də vəhy qarşılığında işlənir .
İngiliscə də vəhy kəlməsini qarşılamaq üzrə , “ Tanrının özünü açması ya da göstərməsi” mənasına gələn “ revelation” mənası işlənməkdədir.<ref>{{kitab3 |müəllif=Mehmet Erdoğan |hissə= |hissənin linki= |başlıq=Vahiy-Akıl dengesi açısından sünnet |orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |nəşr= |yer=İstanbul |nəşriyyat= |il=2001 |cild= |səhifə= |sütunlar= |səhifələr=13-14 |seriya= |isbn= |tiraj=|ref= }}</ref>
Dediyimiz kimi vəhy lüğətdə ani sürətdə işarət deməkdir. Bu bəzən dolayı və simvolik olan sözlü ifadə şəkilində, bəzən cümlə halında təmizlənmiş səs surətində bəzən organlardan biri ilə işarə tərzində və bəzəndə yazı ilə hasil olur. Ayrıca vəhy, elçi göndərmək, ilham etmək, gizli danışmaq, təşviq və təhriq etmək mənalarınada gəlir.
Əbu İshaq Əz-Zəccac bütün lüğətlərin, vəhy yuxarıdakı mənalarından “ gizli danışmaq” üzərində birləşdiklərini söyləməkdədir. Ona görə ilhama vəhy deyilməsidə bundandır. Abdullah Ət-Teymi Əl-İsfahani isə vəhyin özünün “ tefhim” olduğunu bildirməkdə; işarət, ilham və yazı surəti ilə anladılan hər mənanın vəhy olduğunu söyləməkdi. Qurani -Kərimdə vəhy sözü həm lüğət mənasında, həm də terim olaraq işlədilmişdir. Nitəkim ayətlərində keçən “yerə və arıya vəhy”, əmr və təshir; “Zəkəriyyənin ( a.s) qövmünə vəhy” işarə; “ Hz. Musanın anasına və Havarilərə vəhy” ilham; şeytanların bir birlərinə və dostlarına vəhy təlqin mənalarına gəlməkdədir.
Bu vəziyyətə görə həm Allahdan, həm də başqasından sadir olan işarə, ilham və gizli danışmalara vəhy deyilir.<ref>{{kitab3 |müəllif=İlyas Çelebi |hissə= |hissənin linki= |başlıq=İslam inancında gayp problemi |orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |nəşr= |yer=İstanbul |nəşriyyat= |il=1996 |cild= |səhifə= |sütunlar= |səhifələr=145-146 |seriya= |isbn= |tiraj=|ref= }}</ref>
Allaha izafə edilən vəhyetmə feli peyğəmbərlər Musanın anasına olduğu kimi insanlara, mələklərə, arılara, yer kürəsinə və göylərə yönətdik. Şeytanlara bağışlanan vəhy lüğət mənasındadır və şeytanın öz dostları olan insanlara və cinlərə, peyğəmbərlərə möminlərə düşmanlıq etmələri üçün gizlicə təlqində tapılması ifadə edir. Bəzi ayələrdə peyğəmbərlərə endirilən vəhyin “ruh” deyə tanınmasının səbəbi vəhy insanları məcazi mənada ölüm demək olan savadsızlıq və imansızlıqdan qurtarıb onların gerçəyi tapmasına yardım etməsi hikmətinə bağlıdır. Əsaslıqla Quran vəhy insanın dünya həyatının qaynağını təşkil edən ünsürə bənzədilərək məcazi mənada ruh deyilmişdir. Vəhy mələyi Cəbrayıl üçün “ ər-ruhul-əmin” adını istifadə etməsi mənəvi həyatla bağlı vəhy gətirməsi ilə açıqlamaq mümkündür. Hz. İsanın ruh şəkilində formalaşdırmasıda eyni səbəblə izah edilə bilir. Hz. Peyğəmbərin vəhy idrak edərkən soyuq zamanlarda belə tərlədiyini, dəvə üzərində ikən vəhy təsiri ilə dəvənin çökdüyü və bəzən yanında olanların arı uğultusuna bənzər səslər duyduğu bilinməkdədir. Peyğəmbərin xaricindəki insanlar insanlar isə göstərəcəyi möcüzələrlə ona gələn bilgilərin vəhy olduğunu bilirdilər. Vəhy Nübuvvətin əsasını təşkil edir. Ancaq şeytanın insanlara telqin etdiyi duyğu və düşüncələr də Quranda bəzən vəhy kəlməsi ilə ifadə edilmişdir. Ancaq bunlar vəhyin lüğət mənsasındakı istifadəsindən ibarət olub peyğəmbərlərə gələn vəhy ilə bir bağlantısı yoxdur.<ref>{{kitab3 |müəllif=Bekir Topaloğlu, Yusuf Şevki Yavuz, İlyas Çelebe |hissə= |hissənin linki= |başlıq=İslamda inanc əsasları |orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |nəşr= |yer=İstanbul |nəşriyyat= |il=2015 |cild= |səhifə=146 |sütunlar= |səhifələr= |seriya= |isbn= |tiraj=|ref= }}</ref>
=== Vəhyin termin mənası ===
Onunla əlaqəli qaynaqlarda vəhy, "Bir mənaya, bir nəfəsə gizli və sehrli bir şəkildə ilka etmək” deyə tanınır. Bu mənada olmaq üzrə Allah tərəfindən bütün canlılara verilən istidad və qabiliyyətlərə vəhy deyilmişdir.
Rəqib Əl-İsfəhani ( 502-1108) vəhyin taalluq alanını sinirləndirərək “Allahın peyğəmbər və vəlilərə göndərdiyi ilahi sözlər” deyə tanınır. Hadis və Təfsir bilgiləri isə vəhy şümulünü daha da daraltmışdır. Onlara görə vəhy, Allahın peyğəmbərlərə çeşidli şəkillərdə söz və əmirlər göndərməsidir. Vəhy sözünün Qurani-Kərimdə yayılan istimal şəkili də budur. Vəhy bu mənaya alınca, insanlarda görülə bilən ilham, kəşf, həds və istidat kimi xüsusiyyətləri vəhy xaricində mütəala etmək lazımdır.<ref>{{kitab3 |müəllif=İlyas Çelebi |hissə= |hissənin linki= |başlıq=İslam inancında gayb problemi |orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |nəşr= |yer=İstanbul |nəşriyyat= |il=1996 |cild= |səhifə=146 |sütunlar= |səhifələr= |seriya= |isbn= |tiraj=|ref= }}</ref>
== Həmçinin bax ==
| |||