Roma imperiyası: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
KEFİM BELE İSTEDİ
k 212.58.120.1 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Drabdullayev17 tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teqlər: Geri qaytarma SWViewer [1.3]
Sətir 82:
 
== Ordu ==
Roma ordusu dövrünə görə çox güclü təlim keçmiş, əsas gücü piyadalardan ibarət olan bir ordu idi. Hər 4500 nəfərlik dəstə "Legion" adlanırdı. Roma ordusunun döyüş qaydasına görə döyüşü yüngül silahlı döyüşçülər başlayırdılar. Onlar düşmən sıralarını pozmaq üçün ox,mızra atırdılar. Legionun əsas gücü ağır silahlı piyadalardan ibarət idi. Onlar nizə və qılıncla silahlanır, zirehli paltar geyirdilər. Süvarilər piyadaları cinahlardan qoruyur, qaçan düşməni təqib edirdilər. Legion hər bir şəraitdə(meşədə, dağlıq yerdə və s.)vuruşa bilən xırda hissələrə bölünürdü. Orduda sərt-nizam intizama riayət olunurdu. Silahı itirmək, keşikdə yatmaq üstündə edam cəzası tətbiq olunurdu. Roma ordusunda süvari dəstələr olsa da onlar piyadalar qədər güclü deyildilər. Ümumiyyətlə Romada hökumdarliqhökmdarlırdıq etmiş bir çox şəxslər özlərinə uyğun ordular yaratmışlarki, bunların adları Roma Total War kompyüter oyununda görmək olar. Romada yaşları ötmüş, xidmət müddəti başa çatmış döyüşçülərdən veteran hərbi dəstələri yaradılırdıki, onlarda imperiyaya tabe olanlarolan şəhərlərdə yasayisiasayişi qorumaqlaqorumaqlar məşğul olurdular.
 
Qədim Romada din xristianlıq olmuşdur.1 ci əsr də xristianlıqxristianlı meydana gəlmişdir. Xristian icmalarını birləşdirən və yepiskoplar tərəfindən idarə olunan xristian təşkilatı yarandı.Onu kilsə adlandırırdılar.
 
== İqtisadiyyat ==
 
== Mədəniyyət ==
Roma dövləti imperiyaya çevrildikdən sonra onun paytaxtı Roma çox böyük şəhərə çevrildi. Roma Aralıq dənizi sahillərində ən iri şəhər oldu. Eramızın ilk illərində bu şəhərdə 1 milyondan artıq əhali yaşayırdı. Roma Tibr çayının hər iki sahilində geniş ərazi tuturdu. İki sahil bir neçə körpü ilə birləşirdibirləşşirdi. Dağ bulaqlarından on bir kəmərlə şəhərə öz axını ilə su gəlirdi, su kəmərləri çökək yerlərdən və çaylardan daş körpülər vasitəsilə keçirdi. Şəhər küçələri Romanın qədim mərkəzi olan forumda qovuşurdu. İmperatorlar Sezardan başlayaraq özlərini və paytaxtlarını şöhrətləndirmək üçün Roma forumunda və onun ətrafında abidələr ucaldır, möhtəşəm məbədlər və başqa binalar tikdirirdilər. [[Trayan]]ın [[Dunay çayı]] sahilindəki qələbələri şərəfinə Romada təqribən 40 metr hündürlüyündə sütun ucaldılmışdı. Mərmər relyef bu sütuna aşağıdan yuxarıyadək lent kimi sarınmışdı. Bu relyefdə qoşunların Dunay çayından keçməsi, vuruşma səhnələri, əsir tutulması və müharibənin başqa səhnələri təsvir edilmişdi. Sütunun üstündə imperatorun heykəli qoyulmuşdu.
 
Zəfər (triumf) tağları xüsusilə geniş yayılmış abidələr idi. Zəfər bayramlarında imperatorlar bu tağların altından keçirdilər. Bunlar imperatorların qələbələrini şöhrətləndirmək üçün tikilirdi. Ən qədim Romada adi bazar olmuş forum paytaxtın gözəl tikilmiş və bəzədilmiş mərkəzinə çevrilmişdi. O, imperiyanın zəngin sərvətləri və məğlubedilməzliyi haqqında fikir yaratmalı idi. Forumun yaxınlığında [[Palatin yüksəkliyi]] ucalırdı. Burada imperatorların zərdən və mərmərdən bərq vuran sarayları tikilmişdi. İmperator saraylarının yaxınlığında varlı quldarların evləri yerləşirdi. Bu evlərdəki otaqların divarları freskalarla bəzədilmiş, döşəmələri mozaika ilə örtülmüşdü. Heyvan və bitkilərin [[tunc]]dan, [[qızıl]]dan və [[fil sümüyü]]ndən bədii təsvirləri mebellərin üzərini bəzəyirdi. Otaqlarda və daxili həyət-bağda yunan və Roma heykəltaraşlarının hazırladıqları heykəllər və büstlər qoyulurdu. Varlı romalıya yüzlərlə qul xidmət edirdi. Onların arasında bir çox hallarda ağaların özlərindən daha savadlı olan həkimlər, müəllimlər, musiqiçilər, rəssamlar var idi, bunlar adətən, [[yunanlar]] idilər. Küçədə qullar adlı-sanlı romalıları taxt-rəvanda aparırdılar. Evin alaqapısında zəncirli it əvəzinə divara zəncirlənmiş qapıçı qul otururdu. Varlıların ziyafətlərinə imperiyanın müxtəlif yerlərindən diri balıq, nadir meyvə və şərab gətirilirdi.
 
Romada gözqamaşdırıcı cah-cəlalla yanaşı, ən acınacaqlı dilənçilik də hökm sürürdü. Şəhərin bütov rayonlarında beş və altımərtəbəli evlər tikilmişdi. Burada küçələr çox dar idi. Yoxsullar bu evlərin balaca otaqlarında, çardaqlarında və zirzəmilərdə yaşayırdılar. Pis tikilmiş evlər çox vaxt uçurdu, yanğınlar daha tez-tez baş verirdi. Sakinlər uçan evlərin altında və ya alovun içərisində həlak olurdular. Yoxsulların çoxunun evi olmadığından onlar küçələrdə gecəleyirdiler gecələyirdilər.
 
== Romada teatr ==
Romada Teatr Roma teatrlarında yunan və Roma müəlliflərinin tragediyalarını və komediyalarını tamaşaya qoyurdular. Yunanıstanda teatrlarla tanış olmuş [[Pompey]] onların nümunəsində Romada daşdan ilk teatr tiktirdi. Lakin həm varlıların, həm də yoxsulların sevdiyi tamaşa [[qladiator]] döyüşləri və döyüş arabalarının ötüşməsi idi. İmperiya dövründə bu yarışmalar respublika dövründəkinə nisbətən daha əzəmətli oldu. İmperator Avqustun əmrilə Romanın ətrafında göl yaradılmışdı. Bir dəfə burada keçirilən döyüşdə 30 iri və bir çox kiçik gəmilərdə 3000 adam vuruşmuşdu. 1-ci əsrdə Romada 50.000 nəfər tamaşaçı tutan [[Kolizey amfiteatrı]] tikildi. İmperator Trayan tərəfindən təşkil edilən bayram şənlikləri 123 gün davam etmişdi. Amfiteatrların səhnəsinə 11.000 vəhşi heyvan buraxılmışdı. Romalıları əyləndirməkdən ötrü 10.000 qladiator bir-birilə və vəhşi heyvanlarla vuruşurdu. Hələ ən qədim Romada Palatin yüksəkliyindən cənuba doğru geniş düzənlikdə cıdır yarışları keçirilirdi. İmperator dövründə burada on minlərlə tamaşaçı üçün tribunaları, imperator və onun əyanları üçün bər-bəzəkli lojaları olan nəhəng sirk (cıdır meydanı) yerləşirdi. Sirkin qaçış yollarında yüngül döyüş arabalarına qoşulmuş at yarışları keçirilirdi.
 
== Roma imperator sülalərinin zaman xətti ==