08:12, 8 dekabr 2019 tarixindəki versiya redaktə AfraimMammadov (müzakirə \| töhfələr) Avtopatrullar, Təcrübəli istifadəçilər, Rolbakerlər 4.991 redaktə Səhifə "{{iş gedir} {{tarixi dövlət}} '''İsveç İmperiyası''' ({{lang-sv\|Stormaktstiden}}, "Böyük gücün dövrü") 17 və erkən 18-ci əsrlər ərzində Ba..." məzmunu ilə yaradıldı Teq: 2017 viki-mətn redaktoru		14:52, 9 dekabr 2019 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar AfraimMammadov (müzakirə \| töhfələr) Avtopatrullar, Təcrübəli istifadəçilər, Rolbakerlər 4.991 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Teq: 2017 viki-mətn redaktoru Sonrakı redaktə →
Sətir 1: ~~{{iş gedir}~~ {{tarixi dövlət}} '''İsveç İmperiyası''' ({{lang-sv\|Stormaktstiden}}, "Böyük gücün dövrü") 17 və erkən 18-ci əsrlər ərzində [[Baltikyanı ölkələr\|Baltik regionunun]] böyük hissəsinin ərazi olaraq idarə edən Avropanın tarixi böyük gücü.{{sfn\|Frost\|2000\|pp=133–134}} İmperiyanın başlanğıc tarixi [[Qustav II ~~Adolfun~~Adolf]]un taxta çıxıb hakimiyyəti ələ aldığı 1611-ci il, süqut tarixi isə [[Şimal ~~müharibəsindən~~müharibəsi]]ndən sonra böyük torpaq sahələrini itirdiyi 1721-ci il qəbul edilir.{{sfn\|Frost\|2000\|pp=133–134}} [[1632]]-ci ildə Qustav Adolfun ölümündən sonra imperiya uzun periodlar ərzində kiçik monarxların regentləri kimi davranan Oksenstierna ailəsi kimi zadəganlar tərəfinən idarə olunmağa başladı. Yüksək zadəganlığın maraqları vahidlik siyasəti ilə ziddiyyət təşkil etdi (yəni, padşahlar və kəndlilər tərəfindən bəyənilən İsveç qəbilələri statusunda ənənəvi bərabərliyi dəstəkləyirdilər). Faktiki ali idarəetmə dövründə əldə edilən ərazilərdə təhkimçilik hüququ ləğv edilmədi və İsveçdə şəxsi mülklərin qurulma tendensiyası da mövcud idi. 1680-ci ilin Böyük Azaltması zadəganların bu səylərinə son verdi və onlardan kraldan əldə etdikləri mülkləri yenidən onun ixtiyarına verməyi tələb etdi. Təhkimçilik hüququ [[Müqəddəs Roma ~~İmperiyasında~~İmperiyası]]nda və İsveç Estoniyasında qazanılan hökmranlıqlarda qüvvədə qaldı və burada vahidlik siyasətinin sonradan tətbiq edilməsi əldə etdikləri müqavilələr tərəfindən əngəlləndi. Otuz illik müharibədəki qələbələrdən sonra İsveç İkinci Şimal Döyüşü əsnasında 1658-ci ildə Roskilde müqaviləsi ilə əsas düşməni Danimarkanın zərərsizləşdirilməsiylə böyük güc dövrünün zirvəsinə çatdı. Bu müharibənin gedişatında, sonrakı Skan müharibəsində olduğu kimi, İsveç də imperatorluğunu yalnız ən yaxın müttəfiqi olan Fransanın dəstəyi ilə qoruya bildi. İsveç kralı XI Çarlz imperiyanı möhkəmləndirdi. Lakin süqut dövrü oğlu XII Çarlz ilə başladı. İsveçin ilk qələbələrindən sonra Çarlz Rusiyadakı kral müharibəsindən sonra baş verən fəlakətdən əvvəl imperatorluğu bir müddət Travendal Sülhü (1700) və Altranstädt Müqaviləsi (1706) ilə təmin etdi. Poltava döyüşündə Rusiyanın qələbəsi İsveçin şərqə doğru genişlənməsinə son qoydu və Çarlz XII'nin ölümünə qədər 1718-ci ildə yalnız çox zəifləmiş və daha kiçik bir ərazisi qaldı. İşğal edilmiş kontinental ərazinin son izləri Napoleon müharibələri zamanı itdi və Finlandiya 1809-cu ildə Rusiyaya getdi.▼ ▲Otuz illik müharibədəki qələbələrdən sonra{{sfn\|Dumrath\|1911\|p=203}} İsveç İkinci Şimal Döyüşü əsnasında 1658-ci ildə Roskilde müqaviləsi ilə əsas düşməni Danimarkanın zərərsizləşdirilməsiylə böyük güc dövrünün zirvəsinə çatdı.{{sfn\|Hayes\|2002\|p=}} Bu müharibənin gedişatında, sonrakı Skan müharibəsində{{sfn\|Dumrath\|1911\|p=204}} olduğu kimi, İsveç də imperatorluğunu yalnız ən yaxın müttəfiqi olan ~~Fransanın~~[[Fransa]]nın dəstəyi ilə qoruya bildi.<ref>{{cite book\|last=Nicklas\|first=Thomas\|title=Macht oder Recht. Frühneuzeitliche Politik im obersächsischen Reichskreis\|location=Stuttgart\|year=2002\|page=282\|quote="Finanziell völlig von französischen Subsidien abhängig, wollte sich die Großmacht auf tönernen Füßen [...]"}}</ref> İsveç kralı [[XI Çarlz (İsveç)\|XI Çarlz]] imperiyanı möhkəmləndirdi. Lakin süqut dövrü oğlu [[XII Çarlz (İsveç)\|XII Çarlz]] Çarlz ilə başladı. İsveçin ilk qələbələrindən sonra Çarlz Rusiyadakı kral müharibəsindən sonra baş verən fəlakətdən əvvəl imperatorluğu bir müddət [[Travendal ~~Sülhü~~sülhü]] (1700) və ~~Altranstädt~~[[Altranştadt ~~Müqaviləsi~~müqaviləsi]] (1706) ilə ~~təmin~~ayaqda ~~etdi~~saxladı. [[Poltava ~~döyüşündə~~döyüşü]]ndə Rusiyanın qələbəsi İsveçin şərqə doğru genişlənməsinə son qoydu və ~~Çarlz~~1718-ci ildə XII~~'nin~~ Çarlzın ölümünə qədər ~~1718-ci ildə~~ yalnız çox zəifləmiş və ~~daha~~çox kiçik bir ərazisi ~~qaldı~~qalmış ölkəyə çevrilmişdi. İşğal edilmiş kontinental ərazinin son izləri [[Napoleon müharibələri]] zamanı ~~itdi~~itirildi və [[Finlandiya]] da 1809-cu ildə ~~Rusiyaya~~Rusiyanın tərkibinə ~~getdi~~qatıldı. İsveç tarixi hekayələrində [[Qustav II Adolf]] və [[XII Çarlz (İsveç)\|XII Çarlz]] qəhrəman döyüşçülər olaraq rəvayət edilirlər. [[İsveç]] tarix boyunca hərbi böyük güc statusunu qazanmış yeganə [[Skandinaviya]] ölkəsidir. == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} == Mənbə == * {{cite book\|title=A Political and Social History of Modern Europe\|first=Carlton J. H.\|last=Hayes\|publisher=\|year=1916\|isbn=\|url=http://infomotions.com/etexts/gutenberg/dirs/etext04/7hsr110.htm\|ref=harv\|url-status=dead\|archive-url=https://web.archive.org/web/20071117105207/http://infomotions.com/etexts/gutenberg/dirs/etext04/7hsr110.htm\|archive-date=2007-11-17\|df=}} * {{cite book\|title=The Northern Wars. War, State and Society in Northeastern Europe 1558-1721\|first=Robert I.\|last=Frost\|publisher=Longman\|year=2000\|isbn=978-0-582-06429-4\|ref=harv}} * {{cite book\|title=Sweden\|first=Oskar Henrik\|last=Dumrath\|publisher=Cambridge University Press\|year=1911\|ref=harv}} [[Kateqoriya:Skandinaviya]]

İsveç imperiyası: Redaktələr arasındakı fərq