"Darvinizm" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər

Darvinizm (redaktə)

20:29, 3 yanvar 2020 versiyası

3.005 bayt çıxarıldı ,  10 ay öncə
k
Səhifənin məzmunu 'Kateqoriya:Biologiya Kateqoriya:Fəlsəfi cərəyanlar' yazısı ilə dəyişdirildi
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
k (Səhifənin məzmunu 'Kateqoriya:Biologiya Kateqoriya:Fəlsəfi cərəyanlar' yazısı ilə dəyişdirildi)
Teqlər: Vizual redaktor Dəyişdirilmə
{{vikiləşdirmək}}
'''Darvinçilik''' — [[Çarlz Darvin]]in baxışlarına əsaslanan, Yer kürəsində üzvi aləmin t təkamülü (tarixi inkişafı) nəzəriyyəsidir. [[Biql gəmisi|"Biql" gəmisi]]ndə 5 illik ([[1831]]-[[1836]]) dünya səyahətindəki müşahidələr, dövrün bioloji və seleksiya təcrübəsi nailiyyətlərinin ümumiləşdirilməsi təkamül nəzəriyyəsinin yaradılması üçün [[Çarlz Darvin|Ç. Darvinə]] əsas verdi. Ç. Darvin 1837-ci ildə təkamül nəzəriyyəsini işləməyə başalmış lakin onu ilk dəfə 1858-ci ildə Londonda, Linney cəmiyyətinin iclasında təbii seçmə nəzəriyyəsinin əsas müddəalarına dair məruzəsində təqdim etmişdir. Həmin iclasda çıxış edən A. Uollesin baxışları [[Çarlz Darvin|Ç. Darvinin]] baxışları ilə üst-üstə düşmüşdü. Lakin A. Uolles etiraf etdi ki, [[Çarlz Darvin|Darvin]] təkamül nəzəriyyəsini ondan əvvəl daha dolğun və dərin işləmişdir. O, [[1889]]-cu ildə çap etdirdiyi kitabını da "Darvinizm" adlandırmışdır.
Darvinizm təlimində [[Çarlz Darvin|Ç. Darvin]] iki əsas dəyişkənlik tipinin olduğunu qeyd edirdi.
 
# Müəyyən dəyişkənlik-Xarici mühit amillərinin təsirinə cavab olaraq orqanizmin uyğunlaşma reaksiyaları.
# Qeyri-müəyyən dəyişkənlik-Xarici mühit amillərinin təsiri ilə meydana gələn lakin uyğunlaşma xarakteri daşımayan dəyişikliklər.
[[Çarlz Darvin|Ç. Darvin]] qeyri-müəyyən dəyişiklikləri təkamül üçün başlıca material mənbəyi sayırdı. Müasir biologiyanın müəyyən etdiyi kimi təkamül üçün material yalnız [[mutasiya]] və çarpazlaşma nəticəsində meydana çıxan [[mutasiya]]lar kombinasiyasına əsaslanan qeyri-müəyyən dəyişikiklər ola bilər. Orqanizmlərlə ətraf mühitin qarşılıqlı münasibəti yaşama uğrunda mübarizədə öz əksini tapır. [[Çarlz Darvin|Ç. Darvinə]] görə bu mübarizə bir növün bütün fərdləri üçün lazım olan həyat vasitələrinin (qida, işıq, sığınacaq, ərazi, hava, su) çatışmaması nəticəsində baş verir. Yaşamaq uğrunda mübarizədə məğlub olan fərdlər daha da zəifləyib nəsil törədə bilmir. Bu mübarizədən qalib çıxan daha doğrusu ətraf mühitə uyğunlaşa bilən fərdlər öz inkişaflarını davam etdirirlər.
Eyni ərazidə yaşayan bir növün fərdləri arasında daima kəskin mübarizə gedir. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi ətraf mühitə uyğunlaşa bilən fərdlər inkişaf edib yeni növ, və ya eyni növdə yeni əlamət yarada bilər. Əlamətlərin bu üsulla ayrılması [[divergensiya]] adlanır.
Təkamülün əsas hərəkət verici qüvvəsi təbbi seçmədir. Təbbi seçmə isə yaşamaq uğrunda mübarizənin nəticəsidir.
[[Çarlz Darvin]]in elmə əsas xidməti bu hərəkət verici qüvvənin kəşf etməsi olub.
 
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
 
== Həmçinin bax ==
* [[Çarlz Darvin]]
* [[Təkamül]]
 
== Xarici keçidlər ==
 
[[Kateqoriya:Biologiya]]
[[Kateqoriya:Fəlsəfi cərəyanlar]]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Xüsusi:MobileDiff/4985382"