Çarlz Darvin: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Səhifənin məzmunu 'Kateqoriya:Poçt markalarında şəxslər Kateqoriya:Böyük Britaniyada doğulanlar [[Kateqoriya:Böyük Britaniyada vəfat edənlər]...' yazısı ilə dəyişdirildi Teqlər: Dəyişdirildi Vizual redaktor |
k Javidan Jackson tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Məmmədov tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
||
Sətir 1:
{{Şəxs
|Şəkil = Charles Robert Darwin by John Collier.jpg
|Şəkil məlumat = Çarlz Darvin (1880)
|Şəkil miqyası = 300
|Adı = ÇARLZ DARVİN
|Tam adı = Çarlz Robert Darvin
|Digər adları =
|Doğum tarixi = {{Doğum tarixi|1809|2|12}}
|Doğum yeri =
|Vəfatı = {{Vəfat tarixi və yaşı|1882|4|19|1809|2|12}}
|Vəfat yeri =
|Vəfat səbəbi =
|Dəfn Yeri =
|Rəsmi vebsaytı =
}}
'''Çarlz Robert Darvin''' ({{Dil-en|Charles Robert Darwin}}; [[12 fevral]] [[1809]] – [[19 aprel]] [[1882]]) – ingilis naturalisti və səyyahı, çağdaş [[təkamül nəzəriyyəsi]]nin təməlini qoymuş ingilis təbiətşünası. 1859-cu ildə özünün məşhur [[Növlərin mənşəyi]] kitabını yazmışdır.
Adı [[tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısı]]na daxil edilib.
== Həyatı ==
Çarlz Darvin [[1809]]-cu il [[12 fevral|fevral ayının 12-də]] [[Şrusberi]] şəhərində həkim ailəsində anadan olmuşdur. Darvin anasını erkən yaşında itirmişdir. [[Edinburq Universiteti]]ndə Tibb üzrə təhsil almışdır, lakin öz istəyi olmadığı üçün yarımçıq qoymuşdur. Daha sonra [[1827]]-ci ildə [[Kembric Universiteti]]nin İlahiyyat fakultəsinə daxil olmuşdur. Universiteti qurtaran kimi [[1831]]-ci il [[27 dekabr|dekabrın 27]]-də [[Biql gəmisi|"Biql" gəmisində]] təbiətşunas kimi səyahətə çıxmışdır. Səyahət zamanı [[Qalapaqos adaları]]nda, [[Tenerife]] adasında, [[Kokos adaları]]nda, [[Braziliya]] sahillərində, [[Argentina]]da, [[Uruqvay]]da, [[Odlu Torpaq]]da, [[Tasmaniya]]da olmuşdur. Darvinin son xarici səyahəti (ondan sonra Darvin heç zaman İngiltərəni tərk etməmişdir) [[1836|1836-cı]] ilin oktyabrında sona yetdi.
O, səyahətinin nəticələrini [[1839]]-ci ildə ''"The Journal of a Naturalist"'', [[1840]]-ci ildə ''"Zoology of the Voyage on the Beagle"'', [[1842]]-ci ildə ''"The Structure and Distribution of Coral Reefs"'' və s. əsərlərində nəşr etdirmişdir.
[[1838]]-[[1841]]-ci illərdə [[London Geologiya Cəmiyyəti]]nin katibi olmuşdur. [[1839]]-cu ilin yanvarında [[Kral Cəmiyyəti]]nin üzvü seçilmişdir. [[1842]]-ci ildə növlərin mənşəyi haqqında ilk oçerkini yazmışdır. Darvin öz əsərlərini yazarkən ingilis təbiətşunası və geoloqu A. Layleylə, amerikan botaniki A. Qreemlə yazışmış, müzakirə aparmışdır. ''"Növlərin mənşəyi"'' əsərini yazarkən fikirləri ingilis təbiətşunası A. Uollesin fikirləri ilə çox yaxın olduğundan onların bəzilərindən istifadə etmişdir. A. Uolles və Darvin bir-birindən asılı olmadan növlərin müxtəlifliyi haqqında eyni cür fikirləşmişlər.
[[1858]]-ci il [[1 iyul|iyulun 1]]-də Qrey, Layley və Hukerin dəstəyi ilə Darvin öz ''"Təbii seçmə yolu ilə növlərin əmələ gəlməsi və ya yaşama uğrunda mübarizədə əlverişli fərdlərin saxlanması"'' (''On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life'') əsərini [[London]]da Linyen cəmiyyətinə təqdim etdi. [[1859]]-cu ilin noyabrında həmin əsəri nəşr etdirdi.
[[1868]]-ci ildə ikinci kitab ''"Mədəni bitkilərin və ev heyvanlarının mənşəyi"'' (''The Variation of Animals and Plant under Domestification'') nəşr olundu.
[[Şəkil:Charles Darwin.jpg|thumbnail|Çarlz Darvin 1854]]
[[1871]]-ci ildə Darvinin daha bir kitabı ''"İnsanın mənşəyi və cinsi seçmə"'' (''The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex'') nəşr olundu.
Darvin dəfələrlə [[Böyük Britaniya]]nın və digər Avropa ölkələrinin elmi cəmiyyətlərinin mükafatlarına layiq görülmüşdür.
Çarlz Robert Darvin [[1882]]-ci il [[19 aprel|aprel ayının 19-da]] uzun sürən xəstəlikdən sonra [[Daun]]da vəfat etmişdir. [[Vestminster]] abbatlığında (Westminster Abbey) dəfn olunmuşdur.
== Darvinin digər əsərləri ==
# İnsan və heyvanlarda emosional ifadə (The Expression of the Emotions in Man and Animals)
# Bığayaqlı Molyuskalar (Monograph on the Cirripedia)
# Bitki aləmində çarpaz və öz-özünə tozlanmanın təsiri (The Effects of Cross- and Self-Fertilization in the Vegetable Kingdom)
# Eyni növə məxsus bitkilərin müxtəlif çiçək formaları (Different Forms of Flowers in Plants of the Same Species)
# Qurdların fəaliyyəti nəticəsində bitki formalarının tam formalaşması (The Formations of Vegetable Mould through the Action of Worms).
== Həmçinin bax ==
* [[Darvinizm]]
== Mənbə ==
* Əli Hüseynov, Məcnun Babayev. "Məşhur biologiya alimləri", Bakı, "Maarif", 2002. səh. 33. {{az}}
== Xarici keçidlər ==
* [http://www.aboutdarwin.com/ Darvin haqqında (eng)]
* [http://www.peoples.ru/science/founder/darwin/ Çarlz Darvin (rus)]
* [http://www.darwin-literature.com/ Darvinin əsərləri (eng)]
{{Vikilər
| commons = Charles Darwin
| wikispecies =
| wikt =
| b =
| s =
| q = Çarlz Darvin
| n =
| m =
}}
[[Kateqoriya:Poçt markalarında şəxslər]]
[[Kateqoriya:Böyük Britaniyada doğulanlar]]
[[Kateqoriya:Böyük Britaniyada vəfat edənlər]]
[[Kateqoriya:Vollaston medalı laureatları]]
| |||